بازار پرماجرای آرد و نان

فاطمه میرزایی|  ـ خبرنگار:

در فواصل زمانی کوتاه در وب‌سایت خبری سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان از تخلف‌های واحدهای تولید آرد استان، نانوایی‌ها و فروشگاه‌های نان و هر آنچه در زنجیره اولیه آرد و نان استان قرار دارد خبرهایی منتشر شد. این بار نیز رئیس اداره نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان از جریمه 42 میلیارد ریالی 2 واحد متخلف تولید آرد که تخلفشان در بازرسی‌های این سازمان کشف شده بود خبر می‌دهد. جریمه‌هایی که به نظر چندان موثر نیست و تا امروز نتوانسته است به عنوان عامل بازدارنده عمل کند. 


گندم‌های امانی خارج از شبکه عرضه می‌شود

رئیس اداره نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان می‌گوید: بازرسان این سازمان با نظارت دقیق بر عملکرد واحدهای تولیدی در سراسر نقاط استان با هرگونه تخلف احتمالی مطابق قانون برخورد می‌کنند و همه تخلف‌های دیده شده به مراجع قانونی گزارش می‌شود. 

«علی‌اصغر اصغری» توضیح می‌دهد: در پی گزارش‌های دریافتی ستاد خبری سازمان مبنی بر بروز تخلفات احتمالی تعدادی از واحدهای تولیدکننده آرد در استان، تیمی از بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان برای رسیدگی و بررسی موارد مطروحه اعزام شد. پس از بررسی‌های این تیم، تخلف عرضه خارج از شبکه گندم امانی 2 واحد تولیدی آرد شناسایی و محرز شد. 
وی ادامه می‌دهد: پس از بررسی‌های به عمل آمده و احراز تخلف عرضه خارج از شبکه 3400 تن گندم امانی دولت، پرونده تخلفات این واحدها به ارزش ریالی 42 میلیارد و 500 میلیون ریال تشکیل و برای صدور رأی نهایی به اداره کل تعزیرات حکومتی استان ارسال شد. 

رئیس اداره نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان همچنین با بیان اهمیت این موضوع از مدیران واحدهای تهیه و توزیع آرد در سراسر استان خواست با رعایت موازین بهداشتی در تولید آرد مناسب و باکیفیت که با تهیه نان مرغوب به عنوان قوت اصلی مردم رابطه مستقیم دارد، کوشا باشند و شرکت‌های تهیه و توزیع‌کننده گندم را موظف به رعایت چارچوب موازین قانونی دانست. اصغری می‌افزاید: احتمال حضور برخی از سودجویان و دلالان خرید و فروش گندم در بازار وجود دارد، اما ما قاطعانه با آنها برخورد می‌کنیم. خرید و فروش خارج از شبکه هرگونه گندم امانی دولتی بدون داشتن حواله از سوی شرکت غله و خدمات بازرگانی ممنوع است. در صورت فروش غیرقانونی گندم و مشاهده تخلف عرضه خارج از شبکه برابر قانون با واحدهای خاطی برخورد می‌شود. 


تخلف می‌ارزد

«موسی‌الرضا دشتی» کارشناس امور غله و کشاورزی در مورد این تخلفات معتقد است که بستر اقتصادی زمینه‎ساز چنین مشکلاتی است. او می‌گوید: درست است که برای تخلف هیچ توجیهی وجود ندارد اما در نظام صنعت آرد، گندم و نان گلستان وقوع چنین تخلفاتی طبیعی است. در گلستان بسیاری از کارخانه‌ها درآمدشان از مبلغی است که در ازای نگهداری گندم‌های امانی از دولت می‌گیرند. اگر به سیل فزاینده سیلوسازی در استان نگاه کنید خواهید دید که هم نگهداری گندم درآمدزاست و هم زمینه‌هایی برای درآمدزایی جانبی و البته خلاف در آن وجود دارد. 
دشتی می‌گوید: اساسا مبالغی که به عنوان جریمه برای این متخلفان در نظر گرفته می‌شود، در مقابل رقم حاصل از این تخلف‌ها زیاد نیست و به این معنی است که متخلف بودن همچنان می‌ارزد و افراد برای این تخلف هزینه‌ای متحمل نمی‌شوند. به اعداد براساس میلیارد ریال نگاه نکنید، بلکه آن را براساس میلیون تومان بخوانید. آن وقت خواهید دید که سود تخلف در حوزه گندم و آرد می‌تواند تا چه اندازه زیاد باشد که افراد حاضرند چنین جریمه‌هایی را پرداخت کنند. 


تعداد تخلف‌ها بسیار است

دشتی ادامه می‌دهد: خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در روزهای پایانی بهار فهرست قابل توجهی از تخلف‌های رخ‌داده در حوزه آرد و گندم استان را منتشر کرده بود. بخشی از این تخلف‌ها عبارت بود از وارد کردن گندم خوراک دام از قزاقستان در فصل درو، اشغال بخشی از وسایل نقلیه استان گلستان برای جابه‌جایی گندم‌های وارداتی در فصل درو، اشغال بخشی از انبارهای استان برای نگهداری گندم‌های وارداتی در فصل درو، تحویل گندم وارداتی به سیلوها به نام گندم استان، مخلوط‌ کردن گندم خوراک دام وارداتی با گندم‌های محلی در انبارها، تولید آرد بی‌کیفیت و نامرغوب در برخی کارخانه‌های مساله‌دار، توزیع آرد بی‌کیفیت در نانوایی‌ها، معرفی کردن مکان‌های نامناسب به اسم «انبار» به اداره کل غله گلستان به عنوان محل خرید گندم، انتقال گندم باکیفیت گلستان به خارج از استان، فروش گندم‌های امانی سازمان غله در بازار آزاد، جایگزینی کسری گندم استان با گندم خوراک دام، کسری چند هزار تنی گندم در گلستان، فاسد شدن گندم در انبارهای غیراستاندارد، فاسد کردن گندم در انبارها از سوی برخی متخلفان و سودجویان، فشار به مجموعه‌های نظارتی و قضایی برای عدم برخورد با متخلفان، مخفی کردن میزان کسری گندم در انبارها و کارخانه‌ها با شگردهای خاص، آفت زدن غیرکارشناسی به گندم تحویلی کشاورزان، قیمت‌گذاری نامناسب و بی‌موقع گندم برای خرید از کشاورزان، پرداخت نشدن به موقع پول گندم کشاورزان. 


ساختار باید زیر و رو شود

دشتی می‌گوید: همه شهروندان می‌توانند این گزارش رسمی خبرگزاری دولت را بخوانند. علاوه بر آن، استفاده از سبوس دامی در نان، تعطیلی بیش از 100 واحد نانوایی دولتی، جریمه بیش از 148 واحد نانوایی طی یک سال در استان، خانوادگی اداره شدن نانوایی‌ها و بیکاری کارگران و شاطر‌های متخصص که گزارش آن را روزنامه همشهری ارائه کرده است هم به اوضاع صنوف گندم، آرد و نان استان اضافه کنید. 

وی ادامه می‌دهد: وقتی در یک حوزه همه جای کار می‌لنگد پس ایراد را باید در مجمع و کل آن سیستم و نظام سیستماتیکی که سازوکارها را می‌چیند جست‌وجو کرد. وقتی دولت در 4 سال ریالی قیمت نان را افزایش نداده آن هم در وضعیت تورم امروز، یعنی با دست خودش نانوایان را سمت تخلف سوق داده است. چاره‌ای جز زیر و رو کردن ساختار وجود ندارد. امکان رشد تخلف نباید وجود داشته باشد، البته نه از طریق قوه قهریه بلکه با به کار گرفتن ساختاری کارآمد.