حذف سموم مهلک از زمین‌های کشاورزی

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

مصرف 14آفت‌کش پرمصرف در کشور ممنوع شد؛ ولی در میان آنها ممنوعیت مصرف دیازینون باعث خوشحالی فعالان محیط‌زیست شد. دیازینون سمی است که طیف وسیعی از آفت‌ها را از بین می‌برد و کشاورزان، باغداران و گلخانه‌ها (برای گل‌های آپارتمانی) از آن استفاده می‌کنند؛ ولی مصرف آن به همان نسبت کارآمدی، مخرب محیط‌زیست و بیماری‌زاست و کشتار وسیع در میان پرندگان، ماهی‌ها و جوندگان ایجاد می‌کند.

 جایگزین‌های سموم مهلک
 مریم جلیلی‌مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات: امسال ۱۴آفت‌کش پرخطر را از چرخه مصرف حذف کردیم و اجازه واردات آنها را نخواهیم داد. وقتی ورود یک سم ممنوع می‌شود، هم ماده اولیه آن برای تولید داخلی و هم نوع آماده‌مصرف آن از چرخه خارج خواهد شد، و معمولا 2 تا 3سال طول می‌کشد تا یک آفت‌کش به‌طور کامل حذف شود. ما همواره برنامه‌ای داریم که به‌ازای حذف یک سم، حداقل 2 یا 3سم جایگزین که سمی‌تر و کم‌خطرترند، به چرخه مصرف اضافه شود تا کشاورزان دچار مشکل نشوند.


خبر خوش برای محیط‌زیست
محمود کل‌نگری، پژوهشگر محیط‌زیست: سم دیازینون که حشره‌کش و کنه‌کش است، اگرچه در کنترل آفات مؤثر است، اما تأثیرات منفی جدی بر محیط‌زیست و حیات‌وحش دارد. استفاده از دیازینون می‌تواند به کاهش جمعیت پرندگان، پستانداران، دوزیستان و سایر گونه‌ها منجر شود. این سم گرده‌افشان‌ها (زنبورهای عسل) و شکارچیان طبیعی آفات را نیز از بین می‌برد. در برخی موارد، لاشه پرندگانی که در مجاورت مزارع آلوده یافت شده‌اند، حاوی مقادیر بالایی از این سم بوده است. اتحادیه اروپا 3سال پیش استفاده از این سم را ممنوع کرد؛ ولی ماده مؤثر آن را به کشورهای دیگر صادر می‌کند. بسیاری از پرندگان دانه‌خوار مانند باقرقره، کبک، تیهو، گنجشک و... گرانول‌های سم را به‌جای دانه مصرف می‌کنند؛ درحالی‌که مثلا شالیکاران در مزرعه برنج این گرانول‌ها را برای مبارزه با کرم ساقه‌خوار برنج پخش می‌کنند و هرسال با شروع سمپاشی تعداد زیادی تلفات پرندگان گزارش می‌شود. همچنین بخشی از سم وارد جوی‌ها و رودخانه‌ها می‌شود و باعث تلفات ماهی‌ها می‌شود. این سموم ماندگاری بالا دارد و مسمومیت شدید در مهره‌داران ایجاد می‌کند. دیازینون در گیاهان آپارتمانی هم استفاده می‌شود و برای انسان‌ها به‌خصوص کودکان مضر و باعث مسمومیت است.

مزایای ممنوعیت دیازینون
حفاظت از گونه‌های در معرض خطر: شاهین‌ها، جغدها و گونه‌های شکاری که از حشرات و جوندگان تغذیه می‌کنند شانس بقا می‌یابند.
افزایش جمعیت گرده‌افشان‌ها: زنبورها و حشرات گرده‌افشان که نقش مهم در تولید محصولات کشاورزی دارند، کمتر در معرض مرگ قرار می‌گیرند.
کاهش آلودگی منابع آب: حذف دیازینون منجر به بهبود کیفیت منابع آب و کاهش آلودگـــی می‌شود.