فرهنگی
گذر از آشتی‌کنان
فرزانه واعظی | خبر‌نگار:
یکسری کوچه‌هایی در شهر هستند که حرف‌ها دارند؛ گذرها دیده‌اند؛ با خاطرات خاص و معمولی؛ بچه‌هایی که پیر شده‌اند؛ جوانان‌هایی که جا پای پدربزرگ‌ها گذاشته‌اند؛ طبق‌های جهیزیه نوعروس‌ها و گریه‌های رفتن ریش‌سفیدان محل؛ کوچه‌هایی باریک که انگار ورودی یک‌دنیا می‌شوند. انتهای برخی به درب چوبی خانه مادر‌بزرگ با حیاط پرخاطره‌اش و دیگ نذری‌اش و سمنو ختم می‌شود و بعضی دیگر معبر اتصال محله بالا و پایین به‌هم هستند. از خیابان اصلی، دهلیز می‌شوند به جایی متفاوت. یکسری بالای سرشان طاق دارند و یکسری در دوطرف خود، باغ. به هرحال هرچه هستند، هویت می‌دهند به محل. اتفاقا تعدادشان هم کم نیست. البته که خیلی از کوچه‌‌باریک‌های مدنظر ما در روزگار توسعه شهر، نابود شدند و اکنون جای‌شان را آپارتمانی یا برجی گرفته است. با وجود این، هنوز هم هستند تعدادی که می‌توانند پاتوق خوبی برای اهالی شوند. بعضی از این کوچه‌ها نامی دارند در حد بین‌الملل. مثل کوچه گوته در مرکز شهر.
حال و روزش خوب نیست اما اگر احیا شود، هم جاذبه‌ای گردشگری می‌شود و هم محله را از تاریکی و آسیب‌هایش نجات می‌دهد. در اوین و درکه، فرحزاد، سوهانک، چیذر، اختیاریه، دزاشیب و تجریش محله‌های قدیمی نمونه‌هایی از کوچه‌هایی با عرض نیم تا یک‌ونیم‌متر را می‌توان دید. و البته نباید فراموش کرد عودلاجان، دولاب، گرگان و منیریه را با کوچه‌های تاریخی و قجری‌شان. یکی اسمش یک‌متری است، دیگری ارباب‌تقی و آن یکی بن‌بست جهان؛ از آنهایی هستند که تا در خانه را باز می‌کنی نگاهت می‌افتد به نگاه همسایه؛ عطر خوش آشنایی قدیم را با خود همراه دارند. هرچه باشند پیام‌آور فرهنگ و هویت از نیاکانی هستند که راه و رسم زندگی به سبک ایرانی را خوب بلد بودند. در این کوچه‌های باریک مگر می‌شود دو نفر با هم مدت طولانی قهر باشند؛ برخلاف راه طولانی کوچه اما کدورت‌ها بسیار کوتاه است. گذر دو نفر از کنار هم، راهی جز آشتی و صلح نمی‌گذاشت. به همین‌خاطر است که خیلی‌ها به چنین کوچه‌هایی لقب آشتی‌کنان داده‌اند. مثل یکی در پاسداران که لقبش آشتی‌کنان شده است؛ گذری که زمانی توجهی به آن نمی‌شد، قرار است تبدیل به یک‌گذر اجتماعی و پاتوق محله‌ای شود.
عبور از باتلاق طلاق
طبق برنامه قرار است کوچه‌ای باریک در ناحیه یک شهرداری منطقه یک تهران تبدیل به گذر گردشگری شود؛ کوچه‌ای که در لابه‌لای ساختمان‌های بلند محصور شده اما هنوز هم می‌تواند زنده بماند و زندگی ببخشد و اکنون مراحل زیادی ازعملیات اجرایی احیای آن سپری شده است. در ابتدای کوچه، جوی آبی است و در ضلع شمال انبوهی از درختان. اما در سال‌های گذشته پاتوق بزهکاران شده بود که راه را برای اهالی تنگ می‌کردند. حالا با اقداماتی ساده قرار شده تا به یک مسیر گردشگری جدید تهران تبدیلش کنند. اینطور که علیرضا فدوی اردکانی، شهردار ناحیه یک شهرداری منطقه شمیرانات درباره کوچه «آشتی‌کنان» به همشهری می‌گوید: «با کمک خانم دکتر نگهی، دکترای تاریخ توانستیم پیوست تاریخی و فرهنگی منطقه شمیرانات و محله این کوچه را تهیه کنیم و پرسشنامه‌ای نیز از محلی‌ها تهیه کردیم که آنها نیز در این پرسشنامه‌ها عنوان کردند که 90درصد ساکنان شمیرانات را افراد غیربومی تشکیل دادند و به نوعی فرهنگ بومی این منطقه ازجمله مراسم توت‌فرنگی و پخت غذاهای محلی و نقاله‌خوانی شمیراناتی فراموش شده است.» به گفته او، در برنامه می‌خواهیم تغییراتی در این گذر باریک ایجاد کنیم تا مراسم‌هایی ازجمله توت‌فرنگی، آشپزی و مراسم‌های فرهنگی ویژه‌ای به فراخور هر فصل و ایام خاص در آن برگزار شود.
فدوی به یکی دیگر از کاربردهای مهم کوچه آشتی‌کنان برای آشتی‌دادن خانواده‌ها پرداخت و ادامه داد: «متأسفانه آمار طلاق در منطقه شمیرانات نزدیک 80درصد است و به نوعی می‌خواهیم با ظرفیت این کوچه قدم کوچکی برای آشتی خانواده‌ها و کاهش کدورت‌ها برداریم.»
به گزارش همشهری و طبق اعلام شهرداری‌ها قرار نیست آشتی‌کنان تنها کوچه‌ای باشد که احیا شود بلکه تعدادی کوچه شبیه به این ازجمله در محله‌های دزاشیب، نیاوران و اختیاریه در منطقه یک و سایر کوچه‌ها در مناطق دیگر هم احیا شده و گذر گردشگری خواهند شد. چنین اقدامی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند. گفتنی است که طبق برنامه کوچه ضلع غربی آشتی‌کنان نیز با استفاده از تصاویر مینیاتوری و اشعار شاهنامه فردوسی زیباسازی می‌شود.
شناسنامه‌ای از کوچه آشتی‌کنان
موقعیت: منطقه یک، خیابان شهید عسگریان
طول: 30متر
عرض: 2متر و 2سانتی‌متر
نحوه احیا: در معماری سقف این کوچه سعی شده از ایده‌هایی مانند کلاه‌های قدیم اهالی شمیران و همچنین گنبدهای قدیمی خانه‌های ایرانی استفاده شود که هم کاربرد ایجاد حس امنیت دارد و در مواقع بارندگی (به‌دلیل کوهپایه‌ای بودن منطقه) برای عابران سرپناه ایجاد کند.برای استفاده از نور طبیعی خورشید و انعکاس پرتوهای نور رنگی و همچنین با ایده گرفتن از پنجره‌های مسجد نصیرالملک شیراز، در قسمت بالایی و مرکزی سقف شیشه‌های رنگی تعبیه شده است. این امر همچنین از تجمع حشرات در فصل تابستان و گرما نیز می‌کاهد.
در همینه زمینه :
تهران شناسی
گزارش
چاردیواری