وقف ماندگار دولاب
موضوع: حمام زورخانه دولاب
ویژگی: تأمین نیاز بهداشتی اهالی و پاتوقی برای ورزشکاران
حمام قدیمی ماندگار که چند سالی است به گود زورخانه تغییر کاربری داده یکی از بناهای قدیمی و ارزشمند محله دولاب است. حمامی که برای ساختش بنا بر تعریف ریش‌سفیدان محله، ماجراهای جالبی مثل زائری که هزینه سفر زیارت خانه خدا را برای رفاه بنده‌های خدا، صرف بنا کرد از سرگذراند. البته این روزها با تبدیل‌شدنش به گود زورخانه، پاتوقی برای انجام امور خیریه و رفع نیاز و احتیاجات اهالی به همت ورزشکاران شده است. محمود منیعی، تهران‌پژوه درباره ماجرای ساخت این حمام و بانی خیرش تعریف می‌کند: « قدیم‌ها سفر حج رفتن به راحتی امروز نبود. هرکسی که نیت رفتن به خانه خدا را می‌کرد، باید ماه‌ها و حتی سال‌ها برای این سفر ارزشمند در انتظار می‌ماند و هر زائر هزینه قابل ملاحظه‌ای را متحمل می‌شد. با این شرایط بخشیدن پول سفر حج و خرج کردن آن برای ساخت حمام کار بزرگی محسوب می‌شد. اما ماجرای بخشیدن هزینه‌های سفر حج از سوی آن زائر خیر که اهالی از آن یاد می‌کنند، چه بود؟ روزی یکی از زائران سفر حج که مسیرش به دولاب می‌افتد، از قصه حمام نداشتن محله دولاب خبردار می‌شود و با وجود عشق و علاقه‌اش به این سفر معنوی پرفیض و برکت، هزینه آن را صرف ساخت حمام در این محله می‌کند. حمام ساخته شده وقف عام می‌شود و بخشی از درآمد حاصل از حمام صرف نگهداری و تعمیرات خود حمام می‌شود و بخش دیگر آن هم برای کمک به نیازمندان محله مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
به‌گفته این تهران پژوه، قدمت بنای حمام قدیمی دولاب تقریبا به حدفاصل سال‌های آخر قاجار و اوایل پهلوی می‌رسد. اما آنچه از خاطرات بومی‌های قدیم محله نقل شده این است که تا زمان جنگ جهانی دوم و اشغال تهران در شهریور سال 1320خورشیدی، بر سردر این گرمابه یک کاشی لاجوردی نصب بود که در آن سال ساخت حمام حک شده بود.اما متأسفانه سربازان انگلیسی این کاشی را کندند و با خود بردند. این حمام صبح‌ها زنانه و عصرها مردانه بود و با گذشت زمان و رفت‌وآمد افراد سرشناس محله توسعه پیدا کرد و بنای حمام به ۲بخش تقسیم شد؛ بخش کهن و بخش جدید. منیعی همچنین درباره تغییر کاربری این حمام به زورخانه دولاب می‌گوید: « به مرور زمان با تغییر سبک زندگی و ساخت حمام درخانه‌ها، این حمام قدیمی از رونق افتاد، اما به واسطه معماری زیبایی که در بخش قدیمی داشت، مثل سکوهایی که در اطراف فضای مرکزی آن وجود داشت، طاق‌ها و سقف زیبا و کاشی‌های آبی‌رنگی که برای فضای داخلی آن درنظر گرفته شده بود، این حمام سال 1393خورشیدی تغییر کاربری داد و تبدیل به زورخانه شد.»
