زن پس از بخشش باز هم می‌تواند مهریه‌اش را بگیرد؟
نیوشا محسن‌زاده- عضو کانون وکلای دادگستری مرکز
یکی از آثار مهم پیرامون عقد نکاح بحث مهریه است. براساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر‌گونه تصرفی که بخواهد، انجام دهد. بنابراین اموری همچون بذل مهریه یا بخشیدن آن به مرد هیچ منع قانونی ندارد اما ممکن است سؤالاتی درخصوص رجوع از هبه مهریه توسط زن وجود داشته باشد یا اینکه آیا امکان مطالبه مهریه پس از فوت زن وجود دارد یا خیر مطرح شود.
اما آیا پس از بخشش مهریه از سوی زوجه امکان رجوع از بخشش وجود دارد؟
بخشش مهریه از سوی زن، می‌تواند 3حالت داشته باشد.
۱-حالت اول زمانی است که زوجه درخصوص مهریه، دین زوج را ابراء می‌کند. به این صورت که می‌گوید از نظر من تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی داشت؛ این بیان باعث می‌شود تا تکلیف شوهر در ادای مهر به‌طور کلی ساقط شود.
۲-حالت دوم زمانی است که زوجه در قبال طلاق، مهریه خود را به شوهر بذل می‌کند. بذل مهر در طلاق‌های خلع و مبارات انجام می‌شود، به این صورت که زن با پرداخت مالی به شوهر، از او می‌خواهد که طلاقش دهد؛ در این صورت نیز اگر زن در ایام عده طلاق از بذل خود رجوع کند، طلاق ملغی و کان‌لم‌یکن خواهد شد.
۳-حالت سوم زمانی است که زوجه مهریه خود را به زوج هبه می‌کند. به این بیان که می‌گوید من مهر خود را به تو بخشیدم؛ در این حالت تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به‌طور کلی از بین نمی‌رود؛ چراکه زن می‌تواند تحت شرایطی از هبه مزبور رجوع و مهر خود را مطالبه کند.
سؤال دیگری که درخصوص مهریه زوجه ممکن است پیش آید این است که درصورت ازدواج مجدد زن، آیا مرد همچنان تکلیف به پرداخت مهریه دارد؟
پاسخ مثبت است چرا که زوجه پس از عقد نکاح مالک مهریه می‌شود و می‌تواند در هر زمانی که بخواهد حتی پس از طلاق، مهریه خود را مطالبه و آن را دریافت کند و ازدواج مجدد زن مانع دریافت حق قانونی و شرعی او نمی‌شود و زوج مکلف به پرداخت مهریه خواهد بود.
نکته دیگر آنکه درصورتی که زن قبل از مطالبه مهریه از زوج فوت کند و مهریه او وجه رایج باشد ورثه زن، استحقاق دریافت مهریه را دارند. با فوت زوجه مهریه نیز طبق قاعده ارث به ورثه او منتقل می‌شود؛ به این صورت که هر یک از ورثه به نسبت سهم‌الارث خود از اصل دین، طلب خود را از شوهر متوفیه یا ماترک او مطالبه می‌کند. ولی آنچه ورثه مستحق دریافت آن هستند، اصل مبلغ مندرج در نکاح‌نامه به‌عنوان مهریه است نه قیمت روز وجه رایج. زیرا این حق را قانون فقط برای زوجه زنده متصور شده نه برای ورثه او. البته در این خصوص نظر مخالف هم وجود دارد و عده‌ای اعتقاد دارند که ورثه قائم‌مقام و جانشین او هستند و همان حقی که زوجه متوفیه نسبت به محاسبه وجه رایج به قیمت روز داشت، همان حق را ورثه او نیز دارا هستند.
عقد و ازدواج چطور منحل می‌شود
زهرا نوری ملامحله- وکیل پایه‌یک دادگستری
نکاح دائم با طلاق و فسخ نکاح منحل می‌شود و نکاح موقت با بذل مدت و با انقضای مدت نکاح منحل می‌شود.
علاوه بر موارد ذکر‌شده، فوت یکی از زوجین و لعان و ارتداد سبب انحلال نکاح می‌شود.
فسخ نکاح
شرط خیار فسخ به‌خود عقد نکاح دائم و موقت شرطی نامشروع و باطل است اما مبطل عقد نیست.
خیار عیب:
۱.جنون
۲.عیوب موجد حق فسخ برای زن
۳.عیوب موجد حق فسخ برای مرد
۴.شرط ایجاد حق فسخ
که هریک به وضوح در قانون مدنی موارد آن ذکر شده است.
به‌طور مختصر شامل عیوبی است که در زن یا مرد بوده و هنگام عقد از یکدیگر پنهان کرده‌اند.
تدلیس:
تدلیس هنگامی صدق می‌کند که سوءنیت و قصدفریب وجود داشته باشد، مثلا با اعمال متقلبانه عیبی که در خود داشته را مخفی نگه داشته یا صفتی که مورد توافق طرفین بوده را از خود نشان می‌دهد اما در واقع فاقد آن صفت است.
حال که توضیح مختصری در مورد موارد انحلال و فسخ گفته شد، به اصل موضوع طلاق می‌رسیم.
طلاق: عبارت است از انحلال دائم با شرایط و تشریفات خاص از جانب زوج یا نماینده او.
پس طلاق مخصوص نکاح دائم است.
طلاق به اراده مرد واقع می‌شود.
طلاق به درخواست زن هم انجام می‌شود با وجود شرایطی که قانون مشخص کرده و باید آن را ثابت کند.
۱.عدم‌پرداخت نفقه
۲.عسر و حرج
۳. غیبت شوهر بیش از ۴ سال
۴. وکالت زن در طلاق
درصورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم‌امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.
عسر و حرج یعنی وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد.
ترک زندگی خانوادگی توسط زوج به‌مدت 6ماه متوالی یا 9ماه متناوب در مدت یک‌سال بدون عذر موجه
اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد‌مخدر و مشروبات الکلی
محکومیت قطعی زوج به حبس 5سال یا بیشتر
ضرب و شتم عدم‌سازگاری اخلاقی
شرایط عسر و حرج هنگام مراجعه زن به دادگاه باید موجود باشد.
طلاق توافقی: اگر زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند، دادگاه موضوع را به مرکز مشاوره خانواده ارجاع می‌دهد.
در این مورد طرفین می‌توانند تقاضای طلاق را ابتدا در مراکز مذکور مطرح کنند و درصورت عدم‌سازش و عدم‌انصراف متقاضی از طلاق مرکز مشاوره پرونده را به دادگاه ارجاع می‌کند.
طلاق توافقی از نوع خلع و مبادرت است و تشریفات طلاق در طلاق توافقی کمتر است.
در طلاق توافقی باید همه‌‌چیز مشخص و معین باشد و تمام حق و حقوق زن مورد توافق یکدیگر قرار گرفته باشد؛ ازجمله جهیزیه، حضانت فرزند، مهریه و...
گواهی عدم‌سازش چیست؟
در دو مورد گواهی عدم‌سازش صادر می‌شود.
۱. مرد از دادگاه درخواست طلاق کند.
۲. طلاق توافقی باشد.
مقایسه گواهی عدم‌سازش با حکم طلاق
۱. مدت اعتبار حکم طلاق ۶ماه از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام‌خواهی است. درصورتی که زوجه در مهلت مقرر حکم را به دفترخانه تسلیم کند ولی زوج به‌‌رغم ابلاغ دفترخانه بدون عذر موجه حاضر نشود، سر‌دفتر به نمایندگی از زوج، صیغه طلاق را جاری می‌کند.
۲. مدت اعتبار گواهی عدم‌سازش 3ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعی‌شدن رأی است.
درصورتی که ظرف مهلت مقرر، گواهی به دفترخانه تسلیم نشود یا ظرف مهلت 3ماه مدارک لازم ارائه نشود گواهی صادره از درجه اعتبار ساقط شده و همه توافقات ملغی می‌شود.
قانون جدید شورای حل اختلاف و حدود و صلاحیت‌ها
سمیرا مقدسی- وکیل پایه یک دادگستری
طبق قانون جدید شوراهای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی شورا در 3بخش دیده شده است:
اول- صرفاً برای صلح و سازش بین طرفین دعوی و آن هم براساس تراضی اولیه طرفین که شورا نسبت به این امر اقدام کند که در 3محور است:
الف) همه امور مدنی و حقوقی
ب) همه جرائم قابل گذشت (جرائمی که با گذشت شاکی خصوصی دعوی مختومه می‌شود.)
ج) جنبه‌خصوصی جرائم غیرقابل گذشت.
تلاش برای صلح و سازش حتماً باید براساس توافق و تراضی طرفین در شورا آغاز و انجام شود و چنانچه درخواست توسط یکی از طرفین باشد و طرف دیگر تا پایان جلسه اول عدم‌تمایل خود را اعلام کند، شورا درخواست را بایگانی کرده و طرفین را به مرجع صالح راهنمایی می‌کند.
دوم - الف) شورا در موارد زیر رسیدگی و مبادرت به صدور رأی می‌کند:
1- تامین و حفظ دلیل
2- در جرائم بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی و امور خلافی از قبیل تخلفات راهنمایی و رانندگی که مجازات نقدی قانونی آن حداکثر و مجموعاً تا 30میلیون ریال یا 3ماه حبس است.
ب) قاضی شورا در موارد زیر با مشورت اعضای شورای حل اختلاف رسیدگی و مبادرت به صدور رأی می‌کند:
1- دعاوی مالی تا 000/000/200 ریال
2- همه دعاوی مربوط به عین مستأجره جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه
3- صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن
4- ادعای اعسار از پرداخت محکوم به (آنچه فرد به پرداخت آن محکوم می‌شود) درصورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد، ضمناً در دعاوی خانوادگی و سایر دعاوی مدنی دادگاه می‌تواند صرفاً برای یک‌بار و حداکثر تا 2ماه زمان انتظارموضوع اختلاف را به شورای حل اختلاف جهت ایجاد صلح و سازش ارجاع کند.البته این ارجاع مقید و مشروط به آن است که امکان حل و فصل و سازش بنا به موضوع و طرفین پرونده از طریق ریاست محترم دادگاه تشخیص داده شود.
سوم - دعاوی زیر قابلیت طرح در شورا حتی با توافق طرفین را ندارد:
الف) اختلاف در اصل نکاح- اصل طلاق، فسخ نکاح، رجوع و نسب
ب) اختلاف در اصل وقفیت وصیت، تولیت
ج) دعاوی راجع به حجر و ورشکستگی
د) دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی
ه) اموری که به موجب قوانین دیگر در صلاحیت مراجع اختصاصی یا مراجع غیردادگستری است (مانند اختلافات کارگر و کارفرما، بیمه، مالیات و ...)
توهین چه مجازاتی دارد؟
توهین آن چیزی است که عرف آن را موجب وهن حیثیت بداند؛ بنابراین توهین چه به شکل فحاشی باشد یا به شکل الفاظ رکیک جرم محسوب می‌شود. طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا جزای نقدی منجرخواهد شد.
مجازات شهادت دروغ
مطابق با قانون فردی که شهادت دروغ می‌دهد مجرم است و باید مجازات شود. برابر با ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به 3ماه و یک روز تا 2سال حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد. اگر بر اثر شهادت دروغ خسارت مالی به بار‌آید، باید توسط او جبران شود.
باشگاه وکلا
آگاهی از مسائل حقوقی به پیشگیری از وقوع بسیاری از جرائم و حوادث ناخوشایند کمک می‌کند. در این صفحه با کمک گروهی از وکلا و حقوقدانان دادگستری به سؤالات حقوقی شما پاسخ می‌دهیم.
در همینه زمینه :
