آگاهی از مسائل حقوقی به پیشگیری از وقوع بسیاری از جرائم و حوادث ناخوشایند کمک می‌کند. در این صفحه با کمک گروهی از وکلا و
حقوقدانان دادگستری به سؤالات حقوقی شما پاسخ می‌دهیم.
دادگاه صلح به چه پرونده‌هایی رسیدگی می‌کند؟
سمیه کهندانی- وکیل دادگستری
قانونگذار در آخرین تحول، به موجب قانون شورای حل اختلاف مصوب 1402، از یک‌سو اختیارات شورای حل اختلاف را محدود به صلح و سازش کرده است. از سوی دیگر، از سرازیرشدن پرونده‌ها به محاکم دادگستری هم نگرانی جدی ایجاد کرده و همین مطلب مقنن را برآن داشته است که در همین قانون دادگاهی به نام دادگاه صلح تأسیس کند.
اما دادگاه‌های صلح به چه پرونده‌هایی رسیدگی می‌کنند؟ مطابق ماده 4قانون شورای حل اختلاف، قوه قضاییه مکلف است از بین شعب فعلی حقوقی وکیفری بدوی، شعبی را به دادگاه صلح اختصاص دهد. دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل تشکیل می‌شود و مرجع رسیدگی بدوی است. مطابق ماده 12قانون شورای حل اختلاف، 24موضوع حقوقی و 4موضوع کیفری به این شرح در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد:
۱. دعاوی مالی تا نصاب یک‌میلیارد ریال. این مبلغ هر 3سال یک‌بار با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود، تعدیل می‌شود.
2. دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق.
3. دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند یک این ماده درصورتی که مشمول ماده 29قانون حمایت خانواده مصوب 1391نباشد. لازم به ذکر است در مواردی که دادگاه خانواده مطابق ماده 29قانون حمایت خانواده به دعوای طلاق رسیدگی می‌کند، درخصوص جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه رسیدگی و حکم صادر می‌کند. بنابراین در این موارد، دادگاه صلح، صالح به رسیدگی به دعوای مطالبه جهیزیه و... نخواهد بود. به‌عبارت دیگر دادگاه صلح در مواردی که دعوی طلاق مطرح رسیدگی نباشد و زوجه به‌طور مستقل مطالبه جهیزیه و... کند، صالح به رسیدگی است.
4. دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه یا تجارت.
5. اعسار از پرداخت محکوم به درصورتی که دادگاه صلح نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد.
6. صدور گواهی انحصار وراثت، تحریر ترکه، مهرو‌موم ترکه و رفع آن. باتوجه به ماده 113(بند ث) قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی، صدور گواهی حصر وراثت ظرف 20روز پس از ثبت واقعه فوق براساس داده‌ها و اطلاعات موجود بر عهده سازمان ثبت احوال قرار دارد. گواهی حصر وراثت مزبور، ظرف 10روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در هیأت حل اختلاف مقرر در ماده 3قانون ثبت احوال است و رأی هیأت اخیر نیز ظرف 20روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در دادگاه صلح است. پس صدور گواهی حصر وراثت در صلاحیت دادگاه صلح قرار ندارد.
7. درخواست تأمین دلیل.
8. تقاضای سازش موضوع ماده 186قانون آیین دادرسی مدنی.
9. دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام.
راه‌های اثبات جرم از طریق اسکرین‌شات
الناز طهرانی- وکیل پایه یک‌دادگستری
پرسش متداولی که توسط بسیاری از اشخاص مطرح می‌شود این است که آیا اسکرین‌شات دلیل و مدرک محسوب می‌شود؟ به‌عبارت دیگر آیا با کمک اسکرین‌شات می‌توان ادعا یا جرمی را اثبات کرد؟
تا سالیان اخیر اسکرین‌شات (نماگرفت) اعتبار و وجاهت قانونی نداشت و درحوزه الکترونیک با فقدان مقررات قانونی مواجه بودیم اما رفته‌رفته و با توجه به نیاز جامعه و اشخاص، قانونگذار به این نیاز پاسخ داد و قوانینی در این خصوص به تصویب رسید. ازجمله این قوانین می‌توان به قانون تجارت الکترونیک، قانون جرائم رایانه‌ای و آیین‌نامه جمع‌آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی اشاره کرد.سال ۱۳۸۲ قانون تجارت الکترونیک به تصویب رسید و مواردی از قبیل امضای الکترونیک، اسناد الکترونیک، صوت، عکس، فیلم، پیامک، چت و اسکرین‌شات به‌عنوان ادله الکترونیکی به رسمیت شناخته شدند. صحت و درستی ادله الکترونیکی باید توسط نهادهای صلاحیت‌دار مانند مراجع قضایی و پلیس فتا تأیید شود.
مطابق این قانون، اسکرین‌شات درصورتی مورد پذیرش واقع خواهد شد که برای مقام قضایی رسیدگی‌کننده محرز شود که اطلاعات و داده‌ها از راه‌هایی اطمینان‌بخش ایجاد، حفظ و نگهداری شده‌اند. قانون جرائم رایانه‌ای سال۱۳۸۸ به تصویب رسید و در مواد ۱۶ و ۱۷ آن قانون، افشای اسرار خصوصی اشخاص و هتک‌حیثیت از طریق انتشار اسکرین‌شات همچنین جعل رایانه‌ای، جرم‌انگاری شده و برای آن مجازات تعیین شده است.همچنین در راستای اجرای ماده ۵۴ قانون جرائم رایانه‌ای، آیین‌نامه جمع‌آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی در سال ۱۳۹۳ مصوب شد. درصورتی که اسکرین‌شات دارای شرایط پیش‌بینی‌شده در قوانین همچنین آیین‌نامه مذکور باشد می‌تواند دلیل و مستندی جهت اثبات دعوا یا جرم محسوب شود و مبنای صدور رأی مقام قضایی باشد.
به‌منظور روشن‌شدن هرچه بیشتر مطلب باید 2حالت را از یکدیگر تفکیک کرد. حالت نخست، حالتی است که اسکرین‌شات از پیام‌رسان‌های داخلی تهیه شده باشد و مدت حفظ و نگهداری اطلاعات و داده‌ها توسط ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی به پیام‌رسان‌ها، منقضی نشده باشد. در این حالت، مقام قضایی رسیدگی‌کننده به پرونده دستور بررسی پیام‌ها و داده‌ها را صادر خواهد کرد و درصورتی که صحیح و معتبر تشخیص داده شود، اسکرین‌شات می‌تواند از دلایل اثبات دعوای حقوقی یا کیفری محسوب شود.
حالت دوم: حالتی است که اسکرین‌شات از پیام‌رسان‌هایی تهیه شده باشد که سِروِر آنها در خارج از کشور مستقر باشد، نظیر تلگرام، واتساپ، اینستاگرام و... یا مدت حفظ و نگهداری از اطلاعات و داده‌ها منقضی شده باشد.در چنین وضعیتی امکان استعلام و دریافت اطلاعات و داده‌ها از ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی به پیام‌رسان‌ها وجود ندارد؛ در نتیجه اسکرین‌شات دلیل اثبات دعوا محسوب نمی‌شود و مقام قضایی الزامی به توجه به آن ندارد بلکه ممکن است صرفاً اوضاع و احوالی مبنی بر وقوع امری تلقی شود که به این احوال اَماره گفته می‌شود و به‌عنوان ابزاری کمکی در جهت‌رسیدن قاضی به علم و یقین محسوب شود؛ چرا که علم قاضی یکی از دلایل اثبات دعواست (مطابق قوانین حقوقی و کیفری ادله اثبات دعوا عبارتند از اِقرار، سند، شهادت، سوگند، قسامه، علم قاضی، کارشناسی، تحقیق و معاینه محلی).بنابراین با توجه به این موارد چنانچه قصد استفاده از اسکرین‌شات را به‌عنوان دلیل اثبات دعوا دارید یا باید به پیام‌رسان‌های داخلی که موظفند گزارش پیام‌ها و داده‌های رد و بدل‌شده را برای مدت مشخصی (تا 6 ماه) حفظ و نگهداری کنند، استناد کنید یا چنانچه اسکرین‌شات از پیام‌رسان‌های خارجی یا اکانت حذف‌شده یا پیام‌رسان‌هایی که مدت 6ماهه اعتبار داده پیام‌هایشان منقضی شده ارائه دادید باید منتظر نظر مقام قضایی راجع به آن باشید.
نکات کلیدی درباره پرداخت نفقه
مریم مرادی- وکیل دادگستری
براساس قانون و شرع وقتی زن و مردی با یکدیگر ازدواج می‌کنند، آقا باید به خانم نفقه بپردازد اما این نفقه لزوماً پول نقد نیست، بلکه همان خانه، وسایل منزل، خورد و خوراک، پوشاک و هزینه‌های درمانی است. حال سؤال اینجا است که چنانچه مردی به همسر خود پول ماهانه نپردازد آیا خانم می‌تواند برای مطالبه نفقه اقدام قضایی کند؟جواب این سؤال بستگی به این دارد که آیا آقا موارد بالا درخصوص خانه و وسایل زندگی و نیازهای متعارف خانم را تهیه کرده است یا خیر؛ اگر آقا تمام موارد بالا را تهیه دیده باشد خانم نسبت به نفقه نمی‌تواند اقدام کند، اما چنانچه موارد بالا متناسب با وضعیت خانم نباشد او می‌تواند اقدام قضایی کند. از این‌رو نپرداختن پول ماهانه توسط آقا به همسرش دلیل کافی برای مطالبه نفقه نیست.
اما چند نکته مهم:
اگر خانم از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود، پس چنانچه خانمی منزل مشترک را ترک کند نمی‌تواند نفقه خود را از زمان ترک منزل مطالبه کند.
در قانون میزان مشخصی برای نفقه تعیین نشده است. همانطور که اشاره شد ملاک تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شأن اوست که در شرایط زمانی و مکانی مختلف، میزان نفقه متغیر خواهد بود. اگر زنی برای مطالبه نفقه به دادگاه مراجعه کند در این موارد محاکم خانواده برای تعیین مقدار حق زن، از کارشناس استفاده می‌کنند و کارشناس با تماس با زوجین و تحقیق درخصوص شرایط آنها میزان حقوق زوجه را تعیین می‌کنند و پس از ابلاغ نظر کارشناس طرفی که اعتراض دارد ظرف مدت ۷ روز نسبت به آن با ذکر دلایل اعتراض می‌کند و دادگاه برای بررسی مجدد میزان حقوق زوجه، از هیأت 3نفره کارشناسان نفقه استفاده می‌کند.
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی حقوق زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می‌شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان و حتی خادم؛ البته درصورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد. موارد ذکرشده در این ماده حصری نیست و به‌عنوان مثال ذکر شده است. قاعده کلی این است که حقوق زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن است. از ملاک‌های مهم کارشناس برای تعیین نفقه نیازهای زوجه و شأن او است.
نفقه شامل تمامی زنانی می‌شود که از شوهر خود تمکین می‌کنند، اعم از اینکه شاغل باشند یا بی‌شغل. ثروتمند باشند یا بی‌پول. چرا که پرداخت آن یک تکلیفِ یک‌طرفه است و زن در هر شرایطی مستحق دریافت آن است. براساس اصل استقلال دارایی، زن بر فرض مالدار‌بودن، تکلیفی به خرج کردن اموال خود در منزل شوهر ندارد مگر اینکه به رغبت و رضای خود این کار را انجام دهد که از حوزه قانون و حقوق خارج است. قانون مدنی ایران به تبعیت از فقه امامیه استقلال مالی زن شوهر‌دار را به رسمیت شناخته است. براساس ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی: «زن مستقلاً می‌تواند در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد، بکند.»
ترساندن دیگران جرم است؟
گاهی ممکن است افراد برای شوخی‌با یکدیگر اقدام به ترساندن هم کنند اما گاهی این کار عواقب تلخی دارد. برای مثال اگر فردی با قراردادن ماسکی روی صورتش دیگری را بترساند و او فرار و از ارتفاع سقوط کند، مرتکب قتل‌عمد شده و با توجه به تشخیص دادگاه به قصاص یا دیه محکوم می‌شود.
خرید اموال مسروقه چه مجازاتی دارد؟
خرید و فروش اموال مسروقه جرم است. اگر شخص با آگاهی نسبت به سرقتی‌بودن یک وسیله آن را خریداری کند، مجرم است. منظور از آگاهی این است که با وجود نشانه‌هایی مانند قیمت پایین‌تر از نرخ روز یا نداشتن جعبه و فاکتور آن وسیله را بخرد. مجازات خریدآگاهانه اموال مسروقه 6ماه تا 3سال حبس است.
باشگاه وکلا
در همینه زمینه :
