اولین ستاره‌ها را از اینجا ببینید
یکی از رصد‌خانه‌های پنهان ایران در قلعه الموت ساخته شده است
در بالای قلعه الموت در میان ستون‌های آجرچینی که با ظرافت تمام نقش‌هایی زیبا روی آن دیده می‌شود، وارد سرسرایی می‌شوید که به مولاسرا معروف است؛ جایی که محل بحث و گفت‌وگو و احتمالا همان جایی است که حسن‌صباح به‌مدت 35سال در آنجا زندگی کرده است. در این سرسرا خندقی عمیق وجود دارد که به وسیله پلکانی چوبی می‌توانید به دنیای دیگری بروید؛ جایی در قلب قلعه که از دید عموم پنهان بوده و در طبقات زیرین قرار داشته است.طی مراحل کاوش‌ها، دریچه‌هایی پیدا شده که قطعا پنجره‌هایی برای دیده‌بانی نبوده تا از چیزی بخواهند محافظت کنند، بلکه این دریچه‌ها رو به جنوب شرق است؛ یعنی به‌سوی محلی که نخستین ستاره‌ها می‌آیند. این 3دریچه که با فاصله معینی از یکدیگر قرار دارند برای رصد ستارگان توسط خواجه نصیرالدین طوسی استفاده می‌شده است. پس از حمله مغول‌ها به ایران خواجه‌نصیر به قلعه الموت پناه برد و به‌مدت 22سال در آنجا به ستاره‌شناسی و نوشتن کتاب مشغول بود. مهم‌ترین کتاب نجوم که دستورالمنجمین نام دارد نیز در قلعه الموت به رشته تحریر درآمده است.» فرضیه استفاده از الگوی قلعه الموت برای ساخت رصدخانه مراغه، با توجه به ارتباط مستقیم خواجه‌نصیرالدین طوسی با هر 2مکان قابل بررسی است. كل قلعه الموت دارای مشخصاتی است كه نشان می‌دهد به عنوان محلی برای رصد ستارگان استفاده می‌شده است به طوری كه یك رصدخانه باید حداقل 220 متر از سطح زمین بالاتر باشد كه این ویژگی در این قلعه نیز وجود دارد و دور تا دور آن می‌توان ستارگان را رصد كرد. قلعه الموت، مرکز علمی و استراتژیکی اسماعیلیان، محلی بود که طوسی سال‌ها در آن به تحقیق و نگارش پرداخت. رصدخانه مراغه نیز مانند قلعه الموت، بر فراز تپه‌ای ساخته شد و علاوه بر موقعیت استراتژیک، فضایی برای فعالیت‌های علمی و پژوهشی فراهم کرد. شباهت‌ها در طراحی و کارکرد این 2بنا، مانند وجود بخش‌های متعدد برای استفاده‌های علمی (کتابخانه، برج مرکزی، و واحدهای تخصصی)، نشان می‌دهد که تجربه‌های طوسی در الموت بر طرح رصدخانه مراغه تأثیرگذار بوده است.
کاروانسرای سعدالسلطنه
بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان
در قلب قزوین، بنای باشکوهی جای گرفته که نه‌تنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین یادگارهای دوره قاجار شناخته می‌شود، بلکه زمانی نقش پل ارتباطی مهمی میان شرق و غرب را ایفا می‌کرد. این کاروانسرا در اواخر حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار و به دستور باقرخان سعدالسلطنه، حاکم وقت قزوین ساخته شد. هدف از ساخت آن، تسهیل تجارت تاجران ایرانی با کشورهای خارجی مانند ترکیه و روسیه بود.
این بنای عظیم که عنوان بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان را نیز به‌خود اختصاص داده، در زمینی به مساحت ۲.۷هکتار و با ۴۰۰حجره بنا شد. موقعیت استراتژیک آن در دل بازار قزوین، تاجران داخلی و خارجی را به سمت خود جذب و به رونق اقتصادی این شهر کمک می‌کرد. اما این شکوه و رونق دیری نپایید. با آغاز جنگ جهانی دوم و نابسامانی‌های ناشی از آن، اهمیت سعدالسلطنه به‌عنوان یک مرکز تجاری کم‌رنگ شد. حجره‌های تجاری به کارگاه‌های تولیدی بدل شدند و این بنا، روزهای سختی را پشت سر گذاشت. گذر زمان و تغییرات کاربری، آسیب‌های زیادی به این اثر ارزشمند وارد کرد. اما در سال۱۳۷۷، کاروانسرا در فهرست آثار ملی ایران ثبت و روند مرمت و احیای آن آغاز شد.
امروز، کاروانسرای سعدالسلطنه دوباره به زندگی بازگشته است. در حیاط‌ها و دالان‌هایش، عطر تاریخ با صدای زندگی در هم آمیخته. حجره‌ها به فروشگاه‌های صنایع‌دستی، کافه‌های دنج، رستوران‌های سنتی و آتلیه‌های هنری بدل شده‌اند.
در همینه زمینه :
