ببخشید،پولشویی می‌کنید؟
نشانه‌ها و سرنخ‌‌هایی از فعالیت‌های مشکوک به پاکسازی پول‌های کثیف و مجرمانه
عیسی محمدی
این روزها در ایران و دیگر نقاط جهان، لفظ پولشویی را زیاد می‌شنویم و قوانین ریزودرشت زیادی برای مبارزه با آن شکل گرفته است. اما پولشویی چطور است و چه نشانه‌هایی دارد و از کجا بفهمیم که یکی، دور از چشم و چراغ‌خاموش، دارد زیرآبی می‌رود و پولشویی می‌کند؟ شاید این مقاله، برای کسانی که دنبال جواب چنین سؤالی هستند، بدک نباشد. البته این نشانه‌ها، قطعی و بدون بحث نیستند و چنین نیست که اگر جایی بودند، حتما پولشویی اتفاق افتاده است؛ بلکه احتمال پولشویی زیر سایه چنین اقداماتی، بالاتر و بیشتر می‌شود.
تبدیل درشت به ریز
پولشویی، یعنی تطهیر پول‌های غیرقانونی. یعنی پول‌های غیرقانونی به‌دست آورده را، وارد چرخه پول‌های قانونی کنند؛ طوری که کسی نتواند منشأ این پول‌ها را شناسایی کند. وقتی‌که شما به‌صورت الکترونیک پول ردوبدل می‌کنید، مشخص است که از کجا پول آمده و به کجا رفته و چرا آمده و چرا رفته. یکی از روش‌های موجود، این است که پول درشت و نقد حاصل از فعالیت‌های مجرمانه و خلافکارانه را، ریز ریز کنید. یعنی که از این پول نقد و درشت، برای خرید ذخایر مالی کوچک‌تر مثل سهام، طلا، اوراق مشارکت و... استفاده شود. پس اگر یکی از اطرافیان یا اهل محل، یک‌دفعه صاحب طلاهای زیاد یا سهام‌های ریزودرشت زیادتری شد، آن‌وقت قابل شک کردن است که کارهایی کرده است؛ خاصه اینکه این سهام‌ها، طلاها و... بدون سابقه قبلی و مهارت و... به‌دست‌آمده باشد.
کسب‌وکارهای خدماتی با درآمدهای نجومی
وقتی فردی عمل مجرمانه و خلافکارانه‌ای می‌کند، سعی می‌کند خارج از سیستم بانکداری، پول نقدش را به‌صورت اسکناس دریافت کند. در این صورت، هیچ ردی از خودش به‌جا نمی‌گذارد. اما نکته بعدی، این است که این پول چطور باید به چرخه پول قانونی برگردد تا کسی شک نکند. سؤال اینجاست که کدام مشاغل و شرکت‌ها، پول نقد زیادی دم دست دارند و خدمت ارائه می‌دهند و در قبالش پول دریافت می‌کنند؟ درست حدس زدید؛ شرکت‌های خدماتی بهترین گزینه‌ها هستند. شرکت‌هایی با درآمدها و هزینه‌های متغیر؛ طوری که این دو قابل تشخیص نیستند. در این صورت چه‌کسی می‌تواند تشخیص بدهد که درآمد حاصله، ناشی از چه بوده است؟ مثلا شما یک سوپرمارکت یا کارواش یا مرکز تفریحی و سرگرمی یا رستوران‌های کوچک و بزرگ و یا... در بهترین جای شهر بزنید و به طرز عجیبی، درآمد اولیه شما بالا باشد. در این صورت همه‌چیز قانونی به‌نظر می‌رسد. پس طبیعی است که اگر کسی در اطراف شما، ناگهان به فکر افتاد که کسب‌وکاری راه بیندازد و ناگهان این کسب‌وکار درآمد زیادی به‌وجود آورد، احتمال پولشویی بالاتر می‌رود. بالاخره برای روی غلتک افتادن هر کسب‌وکاری، شما مقداری زمان و انرژی لازم دارید.
پولشویان و معامله‌های فیک
البته معامله‌های صوری زیادی را در سطح جامعه و حتی بین آشنایان خودمان مشاهده می‌کنیم. اما یکی از روش‌های پولشویان برای قانونی جلوه دادن درآمدهای کثیف‌شان، همین معامله‌های صوری و حساب‌سازی‌های جعلی است. البته اگر این معامله‌های صوری به‌صورت خرد اتفاق بیفتد، احتمال پولشویی فوق‌العاده ضعیف است. اما اگر این معامله‌ها به‌صورت کلان‌تر اتفاق بیفتند، احتمال پولشویی را بدهید. مثلا یک نفر، خودرویی می‌خرد که 500 میلیون قیمت دارد؛ اما در واقع خودرویی وجود ندارد و صرفا مدرک‌هایی جعلی ساخته شده تا نشان بدهد که خودرویی خریداری شده است. در این صورت این 500 میلیون تومان، وارد سیستم بانکی می‌شود؛ به اسم خرید خودرو. این خرید و فروش‌های صوری، حتی بین آشناها نیز می‌تواند اتفاق بیفتد؛ یعنی نفر اول خودروی نفر دوم را می‌خرد و اسناد امضا می‌شود اما خودرویی تحویل داده نمی‌شود و صرفاً پول ردوبدل می‌شود.
استفاده از کارت‌های بانکی دیگران
یکی از روش‌های جالب پولشویان برای قانونی کردن پول‌هایی که از راه خلاف به‌دست می‌آورند، استفاده از اعتبار دیگران است. این روند، هم به‌شدت مرسوم است و هم به‌شدت می‌تواند منجر به آسیب‌رسانی به شما و اطرافیانتان شود. این روزها هرکسی، کارت‌های بانکی مختلفی دارد. بخشی از این کارت‌ها زیاد استفاده می‌شوند و بخشی نیز بدون مصرف مانده یا خیلی کم استفاده می‌شوند. ممکن است این کارت‌ها، به‌صورت غیرقانونی و بدون اجازه دارندگان آنها مورد استفاده خلافکاران برای ردوبدل کردن پول قرار بگیرد. حتی کسی که به‌صورت غیرقانونی از کارت شما استفاده می‌کند، شاید روحش هم از این پولشویی خبر نداشته باشد. چندی پیش همسر فردی، کارت‌های بلامصرف بانکی او را تحویل برادرش داده بود تا از آنها استفاده کند. برادر همسر این فرد نیز در یکی از زندان‌ها نگهبان بوده، این کارت‌ها را بدون هیچ نیتی و صرفاً از روی نمک‌گیر شدن، در اختیار چند تن از زندانیان قرار داده بود. پول‌های زیادی از طریق این کارت‌ها جابه‌جا شده بود، بدون اینکه روح دارنده این کارت‌ها و نفری که این کارت‌ها را در اختیار زندانیان گذاشته بود، از این قضیه خبردار باشد.
خرید ناگهانی املاک
اگر کسی از اطرافیانتان مثلاً کارمند است ولی یک‌دفعه کلی املاک و مستغلات می‌خرد یا خریدوفروش می‌کند، باز هم می‌توانید احتمال پولشویی بدهید. طبیعی است کسی که کارمند است یا شغل و کسب‌وکاری معمولی داشته باشد، زمان مشخصی باید طی کند تا پولی جمع کند و ملکی بخرد. اما خریدوفروش چند ملک بزرگ و کوچک به‌طور همزمان، قصه‌اش فرق می‌کند و احتمالاً ناشی از سرمایه‌گذاری پول کثیف در یک فرایند معقول ردوبدل مالی است.
