زشت مثل عكس كارت ملی

فهیمه طباطبایی-روزنامه‌نگار

عکس‌های بی‌کیفیت شناسنامه، کارت ملی، گواهینامه و گذرنامه به یکی از دغدغه‌های برخی از مردم تبدیل شده است؛ عکس‌هایی که خیلی فوری و بدون هیچ تکنیک هنری در دفاتر پیشخوان دولت گرفته می‌شود و وقتی فرد آن را روی اسناد هویتی خود می‌بیند، نه‌تنها با آن همزاد‌پنداری نمی‌کند بلکه آن را خیلی دور از چهره اصلی خود می‌یابد.

عکس‌هایی که با دقت و وسواس گرفته می‌شد
تا همین 2دهه پیش، وقتی ایرانی‌ها در نوجوانی به سن عکس‌دارکردن شناسنامه خود می‌رسیدند، بهترین عکاسی شهر را برای گرفتن عکس سه در چهار انتخاب می‌کردند. عکاسان آتلیه‌ها هم با وسواس و دقت خاصی عکس را می‌گرفتند، چون می‌دانستند که قرار است روی یکی از اسناد هویتی فرد بنشیند و در امور روزمره همراه آن باشد.  بعد از صدور کارت ملی در دهه 80به شکل هوشمند و تعویض شناسنامه‌های قرمز سنتی با شناسنامه دیجیتال، گرفتن عکس‌های فوری در دفاتر پیشخوان دولت باب شد. روش عکاسی هم اینگونه است که مراجعه‌کننده وارد یک اتاقک بسیار کوچک که زمینه پرده آن سفید است، می‌شود و یکی از باجه‌داران این دفتر به‌صورت فوری و در کمتر از 30ثانیه از او طبق یک قاعده سازمانی عکس می‌گیرد و تمام. این روش در دفاتر پلیس + 10برای گذرنامه و گواهینامه هم تکرار می‌شود.

نمی‌توانیم زمان زیادی برای عکاسی بگذاریم
میم. حسینی یکی از باجه ‌داران دفتر خدمات پیشخوان دولت در جنوب شرق تهران درباره این روش عکاسی برای ثبت در کارت ملی و شناسنامه می‌گوید: « سازمان ثبت احوال یک قاعده‌ای گذاشته و به ما گفته که مثلا در عکس مردان باید دو گوش آنها معلوم باشد یا زنان باید بدون آرایش و با مقنعه مشکی باشند.»

پاسخ ثبت‌احوال به این انتقاد
روابط‌عمومی سازمان ثبت احوال به پرسش همشهری در این‌باره پاسخ داد و نوشت: تصویر چهره متقاضیان به‌صورت زنده گرفته می‌شود و بدون هیچ‌گونه تغییرات با هدف تطبیق حداکثری در زمان احراز هویت و به‌صورت سیاه‌سفید و به‌وسیله لیزر روی بدنه کارت حک می‌شود. تصاویر موجود روی پایگاه داده سازمان ثبت احوال کشور به‌مراتب کیفیت بهتری دارد و عواملی مانند محیط اخذ تصویر چهره و عدم‌یکنواختی نور محیط روی کیفیت تصویر چهره تأثیر می‌گذارد. فعالیت‌های انجام‌شده در این سازمان علاوه بر بررسی مداوم تصاویر چهره در مراحل کنترل کیفیت، حفظ استانداردهای ایکائو به‌صورت سیستمی ‌هنگام اخذ و حذف هوشمند پس‌زمینه در مواردی مانند همرنگ‌بودن لباس و مو با رنگ پس‌زمینه است.


چرا عکس‌ کارت ملی و شناسنامه بی‌کیفیت می‌شود؟
ساتیار امامی، عکاس و مستند‌ساز: دفاتر پیشخوانی که عکس‌های کارت ملی، شناسنامه و گذرنامه را تهیه می‌کنند، مجهز به تجهیزات حرفه‌ای نیستند و در عکس‌برداری از دوربین‌های وب‌کم استفاده می‌کنند. این دوربین‌ها کیفیت قابل‌قبولی برای ثبت عکس پرتره کارت ملی و پاسپورت ندارند. چنین دوربین‌هایی از نظر فنی یک تصویر تخت ارائه می‌دهند. از نظر عکاسی هم باید گفت که لنزهای این دوربین به دیافراگم قابل تغییر مجهز نیست، برای حل این مشکل باید در نوع دوربین‌ها، لنز و نورپردازی تغییر ایجاد کرد. 2عامل می‌تواند شرایط را برای ثبت یک عکس خوب مهیا کند؛ نورکافی و لنز مناسب. این دو عامل می‌توانند مشکل تخت‌بودن عکس‌ها را حل کنند. بنابراین لازم است که تصاویر با استفاده از دوربین عکاسی ثبت و فاصله کانونی دوربین نسبت به سوژه رعایت شود. همچنین باید از لنزی استفاده شود که امکان ثبت یک پرتره معقول را داشته باشد. متأسفانه شاهد هستیم که بیشتر پرتره‌ها از شکل طبیعی خود خارج می‌شوند چون در دفاتر پیشخوان از لنز واید استفاده می‌کنند. در این شرایط فردی که پشت دوربین قرار می‌گیرد، لنز را به‌صورت نزدیک می‌کند و پرتره از فرم اصلی خارج و موجب نارضایتی مردم می‌شود.همچنین از آنجاکه عکس‌ها در یک اتاقک کوچک در این دفاتر ثبت می‌شود، دیگر به آن عامل فاصله با سوژه و نورپردازی چندان توجه نمی‌کنند.