محله‌ای که با سوت قطار زنده شد
موضوع: وجه تسمیه محله
ویژگی: محله راه‌آهن پیش از ساخت ایستگاه راه‌آهن محدوده‌ای روستایی بود
***
محله راه‌آهن برای تهرانی‌ها یادآور ریل‌های آهنی، سوت قطار و سفر است؛ محله‌ای نام‌آشنا برای پایتخت‌نشینان و آنها که اهل سفر با قطارند. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه می‌گوید: «تا دهه نخست1300 هنوز هیچ خبری از محله‌ای به نام راه‌آهن در تهران نبود و این محله همانطور که از نامش پیداست پس از کلنگ‌زنی راه‌آهن در 23مهر1306 و افتتاح ایستگاه راه‌آهن در سال1318 با نام محله راه‌آهن به نقشه پایتخت اضافه شد. به بیان دقیق‌تر، پس از افتتاح ایستگاه راه‌آهن، امکانات دولتی برای کارمندان در این محله ساخته و زمینه برای توسعه این محله فراهم شد.»
اما محله راه‌آهن پیش از ساخت ایستگاه قطار نیز سکونتگاه پایتخت‌نشینان و روستاییانی از مجموعه آبادی‌های بلوک غار بود که بیشتر اهالی آن را کشاورزان تشکیل می‌دادند. اهالی قدیمی این محله هنوز زمین‌های کشاورزی، دویدن بچه‌ها روی کرت‌ها و ردیف درختان توت را که روی گذرهای آبادی سایه می‌انداخت به یاد دارند. صدای هی‌هی شتربانانی که با بار میوه و سبزی از خیابان شوش به سمت میدان قیام و جایگاه شترداران می‌رفتند، در خاطر آنها ثبت شده است. زمانی می‌گوید: «پیشینه محدوده ایستگاه راه‌آهن به روستایی به نام جعفرآباد از مجموعه روستاهای بلوک غار برمی‌گردد که در تملک عبدالحسین فرمانفرما بود.» علی‌اصغر فراهانی، یکی از اهالی قدیمی محله راه‌آهن درباره پیشینه این محله و وجود روستایی به نام جعفرآباد می‌گوید: «محدوده کنونی محله راه‌آهن پیش‌تر مملو از زمین‌های کشاورزی و باغ بود. اهالی قدیمی این محدوده با کشاورزی و کاشت محصولاتی چون کلم، ذرت و انواع صیفی معیشت خود را تامین می‌کردند. مالکان اراضی این محدوده خان‌ها و ملاک‌های معروفی بودند. به‌عنوان مثال، مسجد حاج‌ربابه که اکنون به نام مسجد توحید شناخته می‌شود، یادگار مرحوم حاج‌ربابه از خان‌های آبادی مسجد شارعی موقوفه حاج محمدعلی شارعی از دیگر خان‌های آبادی است.»
