زنده‌سازی‌ محله‌های منجمد

مصطفی بهزادفر-استاد دانشکده معماری و شهرسازی

حل مشکلات محله‌هایی که در طول سال‌های متمادی منجمد شده‌اند یکی از اقدامات خوبی است که باید مدیران شهری به آن توجه ویژه داشته باشند و تلاش‌ها و رفع موانع قانونی برای باز زنده‌سازی‌ محلات قدیمی که در راستای اجرای طرح‌های مختلف اصطلاحا فریز یا منجمد شده‌اند را باید در دستور کار خود قرار دهند. حل مسائل و مشکلات مناطقی همچون نفرآباد، اسلام‌آباد، کن و... در کمیسیون ماده 5، یک تصمیم به نفع مردم و سکنه آن محله‌ها بود اما یادمان باشد که مسئله اصلی در باز زنده‌سازی محلات، اجرای درست و بموقع تصمیماتی است که توسط مدیران بالادستی با اتکا به بررسی‌ها و طرح‌های مشاوران اتخاذ می‌شود. مطالعات خوبی در مورد احیای برخی محله‌ها همچون اسلام‌آباد انجام شده اما مشکل برخی از مصوبات، اجرا نشدن دقیق مصوبات است و به همین دلیل شاهد خواهیم بود که طرح‌های باززنده‌سازی‌ ابتر می‌ماند. به‌همین دلیل است که می‌بینیم طرح‌ها و تصمیمات زیادی در مورد مناطق فوق‌الذکر در طول سال‌های اخیر اتخاذ شده اما هیچ‌کدام آنگونه که باید نتوانستند گره‌گشا باشند و به همین دلیل باید بگویم که شرط تحقق هدف احیای محلات؛ اجرای درست مصوبات است چرا که پشتوانه مصوبات مطالعات کارشناسی مشاوران و بررسی‌های میدانی است. دقت داشته باشید که مصوبات کمیسیون ماده 5 و راهکارهایی که در آنجا برای احیای محلات اتخاذ می‌شود بلامشکل است اما در 30سال اخیر ده‌ها پروژه می‌شناسم که شاید تنها ۲۰ درصد آنها محقق شد و ۸۰ درصد احیای پروژه‌ها متوقف مانده چرا که در اجرای مصوبات اهتمام ویژه مداومی وجود نداشت. علاوه بر تأکید بر اجرای مصوبات قانونی باید بگویم که در آسیب‌شناسی محلات منجمد شده، متوجه شدیم که در مناطقی مثل گلابدره و... که در جریان طرح تفصیلی و جامع اصطلاحا منجمد شده‌اند و در این مدت اهالی حتی اجازه تعمیرات را نداشتند چه برسد به ساخت‌‌وساز، اقداماتی توسط اهالی در این فاصله خارج از مقررات همچون نقل و انتقال مالکیت و... صورت گرفت که در حال‌حاضر شهرداری نمی‌‌تواند این نوع مشکل آنها را به‌تنهایی حل کند و باید شهرداری برای رفع اشکالات طرح یا حل مشکلات اهالی چاره‌اندیشی مضاعفی با کمک سایر دستگاه‌ها داشته باشد. به هرحال باید گفت که باز زنده‌سازی‌ محلات فراموش شده تهران آن‌هم بعد از چند دهه قطعا مشکلات اجرایی خاص خود را دارد اما لازم است که در جریان تصویب طرح‌ها از نحوه اجرای طرح باززنده‌سازی‌، تأثیرات مختلف به‌جامانده از این تغییرات بررسی دقیقی انجام گیرد. مدیران شهری آنگونه که در اصلاح یا ملغی کردن طرح‌های قبلی حساسیت ویژه دارند باید بر اجرای طرح‌ها و پروژه‌های در سطح محله‌های هدف نیز تأکید کنند تا مبادا حق و حقوقی از اهالی ضایع شود و همچنین باید نسبت به جذب مشارکت دستگاه‌های مؤثر اقدام کنند.