برج آب بانک ملی، منبع آب واحد اطفائیه طهران
موضوع: تامین ذخیره آب برای زمان آتش‌سوزی
موقعیت: خیابان فردوسی، محوطه بانک ملی
***
واحد اطفائیه اداره بلدیه تهران یا به قول خودمان آتش‌نشانی، قبل از هرچیز نیازمند تامین آب برای اطفای حریق بود. بد نیست بدانید آتش‌نشانان تهران قدیم این آب را از برج آب بانک ملی تامین می‌کردند که محل ذخیره و تامین آب منطقه بزرگی از تهران بود.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، میگوید: «در سال‌هایی که هنوز تهران از آب لوله‌کشی محروم بود وظیفه اصلی تامین آب بر عهده برج‌های آب بود. این برج‌های آب نسل جدیدتر آب‌انبارها محسوب می‌شدند که آب زیادی را برای مصرف شهروندان در خود ذخیره می‌کردند. ابتدا برج‌های آب مخزن‌های بزرگی بودند که آب باران را در خود جمع‌آوری و از طریق مجراهای خاصی وارد آب‌انبارها می‌کردند. اما نسل جدید این برج‌ها که نمونه آن برج آب بانک ملی است آب مورد نیاز را از چاه تامین می‌کردند. این برج آب یکی از بناهای زیبایی است که سال 1315توسط مهندسان آلمانی ساخته شده است. مخزن‌های این برج در ۷طبقه طراحی شده‌اند تا فشار آب به شکل متوازن و مناسب در لوله‌ها جریان داشته باشد.»
آب در این برج توسط تلمبه‌های قوی از چاه‌ها به دو منبع بزرگ واقع در طبقات ششم و هفتم فرستاده می‌شد و در موقع لزوم از آنجا به طرف طبقات پایین با فشار بیشتر حرکت می‌کرد و مورد استفاده قرار می‌گرفت.
با این حال ساخت این برج نیاز اصلی آتش‌نشانان برای تامین آب را برطرف می‌کرد و با توجه به قرار داشتن آن در مرکز شهر هم در دسترسی به منبع نامحدود آب و هم سهولت دسترسی در اطفای حریق نقش مؤثری داشت.
این برج به‌دلیل وجود آب‌های زیرزمینی فراوان در محوطه بانک ملی دارای آبدهی فراوانی بود که امکان ایجاد فضای سبز و باغات را فراهم کرده بود و امروز نیز به‌دلیل وجود همین برج فضاهای سبز قابل‌توجهی اطراف آن باقی مانده است.
این برج 88ساله که در قلب تهران قرار دارد یک سازه چهارضلعی با ۷ طبقه است که کاشی‌کاری‌های زیبای آن با ترکیب آجر، نمایی بسیار زیبا را ایجاد کرده است. فرم کلی بنا با الهام از تقارن و تناسبات معماری به شکل مربع در نوع خود منحصر به فرد است. نمای برج تا طبقه ۶ دارای خطوط عمودی آجری همراه با 2ردیف پنجره‌های باریک چوبی است که در دو طرف این پنجره‌ها 2 لوح عمودی به پهنای یک متر با کاشی‌های زیبا چشم‌نوازی می‌کند.
جالب اینکه بعد از ۸۸ سال هنوز بنای برج آب دارای استحکام کافی است و دچار اشکال اساسی نشده.
