افسردگی پاییزی؛ واقعیت یا خرافات؟

پروانه بندپی-روزنامه‌نگار

روزهای آخر شهریور، بحث جالبی بین کاربران تابستان‌دوست و پاییزدوستِ شبکه ایکس (توییتر سابق) پیش آمده بود که تقریبا ترِند شد. طرفداران پاییز خیلی خوشحال بودند که تابستان بالاخره دارد به آخر می‌رسد و فصل دوست‌داشتنی‌شان از راه می‌رسد و هواداران تابستان نیز می‌گفتند پاییز چه دارد غیر از اندوه و افسردگی و روزهای کوتاه غم‌انگیز و شب‌های طولانی طاقت‌فرسا؟ اما پاییز واقعا چه خاصیتی دارد که بعضی‌ها را دچار افسردگی می‌کند و غم و اندوه و اضطراب برای آنها به‌دنبال دارد؟ آیا اختلال افسردگی پاییزی، دلایل علمی و پزشکی دارد یا ساخته و پرداخته باور عامه است و خرافه‌ای بیش نیست؟ در این رابطه مطهره شریفی، روانشاس بیشتر توضیح می‌دهد و راهکارهایی را برای رفع افسردگی پاییزی  ارائه می‌کند.

افسردگی پاییزی چیست؟
افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی با نام اختصاری  Seasonal Affective Disorder  نوعی از اختلال روانی یا افسردگی مرتبط با تغییر فصل است‌. این اختلال هر سال تقریباً در زمان مشخصی آغاز می‌شود و بعد از گذر فصل پایان می‌یابد. به‌گفته روانشناسان، دلایل افسردگی فصلی پاییزی، متعدد و البته تا حدی نامشخص است، اما شناخته‌شده‌ترین علت آن «کمبود نور خورشید» است که ناشی از کوتاه شدن روزهاست.

افسردگی پاییزی؛ یک واکنش موقت
1. کمبود نور خورشید باعث می‌شود تولید هورمون‌های ملاتونین و سروتونین در مغز مختل شود یا سطح آن پایین بیاید. ملاتونین، هورمونی است که ساعت بدن، الگوهای خواب و ساعت‌های بیولوژیکی انسان را تنظیم می‌کند.
2. البته درست است که تغییر در ترشح ملاتونین و تغییر ساعت خواب در فصل پاییز ممکن است در بدن همه افراد رخ بدهد، اما این تغییرات در همه افراد به یک شکل و یکسان نیست؛ برخی به راحتی با آن کنار می‌آیند و برخی دچار مشکلات بیشتری می‌شوند.
3. افسردگی پاییزی بیشتر یک واکنش موقت به تغییرات فصلی و نور خورشید است و ممکن است در افراد مختلف حتی افرادی که زمینه افسردگی قبلی ندارند هم رخ دهد. البته تأکید می‌کنم افسردگی پاییزی و افسردگی زمینه‌ای، 2 وضعیت مختلف هستند و تمام افرادی که دچار افسردگی فصلی می‌شوند، لزوما مبتلا به اختلال افسردگی نیستند.
مطهره شریفی، روانشناس