سحرخیز باش تا در امان باشی

ازن هم مانند همه آلاینده‌های هوا در صورت حضور طولانی مدت می‌تواند موجب مشکلاتی برای سلامت شود. البته نباید فراموش کرد که این آلاینده به نسبت ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون، اثرات بسیار کمتری دارد. این آلاینده به‌علت شکل‌گیری و پراکنش در ساعات گرم روز اثرات خود را در همان ساعات می‌گذارد و اگر در این ساعات که هوا بسیار گرم می‌شود، در شهر تردد نداشته باشیم، عملا از هجمه ازن جان سلامت به در برده‌ایم. محاسبات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد ساعت 11تا 18یعنی 7ساعت از روز که اشعه خورشید و گرمای هوا به اوج خود می‌رسد و معمولا پیک‌های دمای روزانه شکل می‌گیرد، ازن خودی نشان می‌دهد. برای در امان ماندن از آلاینده ازن کافی است در این ساعات در تهران تردد طولانی‌مدت نداشته باشیم. مثلا سحرخیز بودن بهترین راه برای در امان ماندن از این آلاینده است.



یک گاز گلخانه‌ای
آلودگی هوای ناشی از افزایش غلظت ازن در سطح زمین به‌دلیل وقوع واکنش‌های فتوشیمیایی و پدیده گرمایش جهانی، امروزه مشکلی بسیار اساسی در بسیاری از نواحی دنیا به‌حساب می‌آید. ازن یکی از مهم‌ترین گازهای گلخانه‌ای بوده و سومین گاز گلخانه‌ای مهم تولید شده توسط انسان‌ پس از دی‌اکسیدکربن (CO2) و متان(CH4) است. این گاز به‌عنوان یک پیش‌ساز برای تولید رادیکال‌های هیدروکسیل به‌حساب می‌آید که این رادیکال‌ها در تعیین ترکیبات شیمیایی تروپوسفر نقش بسزایی را ایفا می‌كنند.  ازن تابش مادون‌قرمز(گرما) را از سطح زمین جذب می کند و در نتیجه به‌عنوان یک گاز گلخانه‌ای قوی عمل می‌کند. ازن تروپوسفری علاوه‌بر افزایش گرمایش، منجر به تغییرات اقلیمی شده و بر نرخ تبخیر، تشکیل ابر و سطح بارش تأثیر می‌گذارد.

ارتباط با اشعه ماوراءبنفش (UV)
آلاینده ازن و اشعه ماوراءبنفش(UV) دارای ارتباط نزدیک و مستقیم هستند؛ زیرا ازن به‌عنوان یک آلاینده هوا، عمدتا توسط اشعهUV خورشید تولید می‌شود. پرتوUV با انرژی کافی(عمدتا در طول‌موج‌های زیر 320نانومتر) می‌تواند مولکول‌های دی‌اکسید نیتروژن(NO2) را تجزیه کند.  اتم‌های اکسیژن آزادشده با مولکول‌های اکسیژن(O2) واکنش داده و مولکول‌های ازن(O3) را تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر وقتی اشعهUV خورشید به اکسیژن در جو زمین برخورد می‌کند، باعث تجزیه آن به اتم‌های اکسیژن(O) می‌شود، سپس این اتم‌های اکسیژن با دیگر مولکول‌های اکسیژن(O2) ترکیب شده و ازن(O3) تشکیل می‌شود.  همچنین ازن توسط نورUV با طول‌موج‌های کوتاه‌تر(عمدتا زیر 320نانومتر) به اکسیژن(O2) و یک اتم اکسیژن(O) تجزیه می‌شود و مجددا اتم اکسیژن آزادشده(O) می‌تواند دوباره با یک مولکول اکسیژن(O2) واکنش دهد و ازن را تشکیل دهد، یا با دیگر مولکول‌های موجود در جو واکنش دهد. میزان تابشUV که به سطح زمین می‌رسد تحت‌تأثیر عوامل مختلفی مانند زاویه تابش نور خورشید، عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، ضخامت لایه ازن، وضعیت ابرها، آلودگی هوا و... قرار دارد. این عوامل می‌توانند میزان تابش UV را افزایش یا کاهش دهند و به‌تبع آن، بر غلظت ازن در جو تأثیر بگذارند.