تشکیل نخستین دادگاه مطبوعاتی در تهران

 موضوع: توقیف روزنامه روح‌القدس
 ویژگی: نخستین محکوم مطبوعاتی کشور
***
اولین محاکمه‌ مطبوعاتی ایران با توقیف روزنامه روح القدس در تهران رقم خورد. پس از 13شماره از انتشار روح‌القدس این نشریه به دستور محمدعلی شاه و توسط وزیر علوم و معارف به‌مدت 2‌ماه توقیف شد. علت توقیف روح‌القدس به انتشار مقاله‌ای در سیزدهمین شماره از این نشریه مربوط می‌شد که در آن از محمدعلی‌شاه انتقاد شده بود، اما پس از تشکیل دادگاه، ۵ حکم دیگر هم برای او بریدند که هرکدام مربوط به گوشه‌ای از مقاله‌های شماره‌های قبلی این نشریه بود. محمد بیطرفان، محقق و رئیس انجمن علمی تاریخ استان تهران، درباره این دادگاه می‌گوید: «در سرمقاله سیزدهمین شماره روح‌القدس (نطق غیبی یا اشاره لاریبی) نابسامانی‌های مملکت را با دوره ساسانی مقایسه کرده و محمدعلی شاه را به‌عنوان ریشه ظلم و خودکامگی به‌طور مستقیم خطاب قرار داده است. این سرمقاله به‌تنهایی ماهیت فکری و مبارزاتی گرداننده‌های این نشریه را در برخورد با استبداد نشان می‌داد. روح‌القدس یکی از تأثیرگذارترین، مهم‌ترین و به‌خصوص تندروترین نشریات بعد از مشروطه بود که به همت شیخ احمد تربتی، معروف به سلطان‌العلمای خراسان، تأسیس و نخستین شماره‌ آن مردادماه ۱۲۸۶ منتشر شد. این روزنامه در 4صفحه به قطع
11×5/ 6 به کشورهای دیگر چون روسیه نیز فرستاده می‌شد. نام شیخ احمد تربتی هم به‌خاطر انتشار این نشریه به روح‌القدس تغییر پیدا کرد. استادان او پدرش، روحانیان و علمای محلی تربت و نواحی مجاور بودند. او بعد از گذر ایامی به تهران مهاجرت و در مدرسه صدر به‌صورت طلبگی زندگی کرد. او در حوادث انقلاب مشروطه جزو معدود روزنامه‌نگارهای فعال و آگاه بود. روح‌القدس همانند میرزاجهانگیرخان شیرازی، بی‌پروا حقایق را می‌نوشت و با نهایت شهامت تا لحظه آخر بر سر عقاید خود باقی ماند. در نهایت نیز به دستور شاه محاکمه و در باغشاه اعدام شد.»