منحصربه‌فردترین نشریه تاریخ معاصر
موضوع: بلدیه
ویژگی: نخستین مجله با جلد رنگی تهران
***
آرشیو و تاریخچه انتشار رسانه‌های مکتوب در پایتخت حاوی اطلاعات مهمی است که خواندن آنها خالی از لطف نخواهد بود. آنطور که در منابع مکتوب تاریخی به ثبت رسیده از «کاغذ اخبار» باید به‌عنوان نخستین روزنامه‌ای که در تهران منتشر شده نام برد. بعد از کاغذ اخبار، وقایع‌اتفاقیه، روزنامه دولت علیه ایران و با فاصله‌ای زمانی هم روزنامه‌های مصوری مثل شرف و شرافت با مدیریت میرزاحسن اعتماد‌السلطنه منتشر شد اما انتشار نخستین مجله‌ای که ارگان رسمی مدیران شهری شد حکایت نسبتاً مفصلی دارد. با رونق مکتب روزنامه‌خوانی و روزنامه‌نویسی در تهران قدیم، اتفاقات عجیبی در پایتخت رخ داد که از اهمیت مقوله انتشار رسانه مکتوب و تأثیر آن روی توده مردم حکایت داشت. ترور عبدالحمید متین‌السلطنه ثقفی، مدیر مسئول روزنامه عصر جدید و برادر نخستین رئیس بلدیه تهران، در سال 1296را باید از جنس همین اتفاقات دانست.
انتشار مجله و روزنامه در تهران از سال ۱۳۰۰ شمسی با انتشار روزنامه‌هایی که صفحات چاپی و گراورهای رنگی داشت اوج گرفت و یکی از این روزنامه‌ها «بلدیه» بود. حمید ناصری، پژوهشگر تاریخ بلدیه، در این‌باره می‌گوید: «روزنامه بلدیه در اوج انقلاب مشروطه و هنگام تصویب قانون بلدیه در سال 1286شمسی منتشر شد و مدیریت آن را مرتضی موسوی و میرزا ابوالقاسم همدانی برعهده داشتند. این روزنامه ابتدا 8صفحه داشت و فقط 17شماره دوام آورد. بعد از تعطیلی روزنامه بلدیه، در سال 1301و از طرف اداره بلدیه تهران، مجله‌ای با همین نام منتشر شد که هنوز برای بسیاری از محققان و پژوهشگران یک منبع اطلاعاتی قابل اعتنا به‌حساب می‌آید.»
مجله بلدیه در عمارت بلدیه در حوالی میدان سپه قدیم و امام خمینی(ره) فعلی منتشر می‌شد و آرام آرام به ارگان رسمی مدیران شهری تهران تبدیل شد. مطالب این نشریه حاوی اخبار انجمن‌های بلدیه، مقالات تاریخی‌ـ اجتماعی و خبرهای روز بلدیه تهران بود که با جلد رنگی و گراورهایی از فضای شهری تهران در چاپخانه فردوسی به چاپ می‌رسید. ناصری درباره اهمیت و جایگاه مجله بلدیه در تاریخ مطبوعات تهران می‌گوید:«مرحوم عبدالله انوار، نسخه‌شناس و تهران‌پژوه معاصر، همواره از بلدیه به‌عنوان منحصربه‌فردترین نشریه تاریخ معاصر نام می‌برد. استاد انوار معتقد بود اطلاعات این مجله پاسخگوی محققان و پژوهشگران حوزه تهران‌شناسی است و اطلاعات مهمی درباره تهران 1300تا 1320به مخاطب می‌دهد.»
مجله بلدیه در 100صفحه منتشر می‌شد و عنوان نخستین مجله با جلد رنگی پایتخت را یدک می‌کشید. جالب است که 70سال بعد و در آذر سال 1371روزنامه همشهری به‌عنوان نخستین روزنامه تمام‌رنگی در تهران منتشر شد و این نقطه مشترک بلدیه از نسل نخست روزنامه‌های تهران و همشهری به‌عنوان نماینده نسل جدید نشریات پایتخت به شمار می‌رود.
