کاتب فرهنگ محاوره بچه‌های تهرون
مرتضی حاج سیداحمدی (1393-1303)
کار ویژه: نگارش کتاب‌هایی درباره فرهنگ عامه مردم تهران
بیشتر فعالیت‌های مکتوب مرتضی احمدی درباره تهران مربوط به سال‌های پایانی عمر اوست. فرهنگ عامه، بخش مهمی از ادبیات ما را تشکیل می‌دهد و مرحوم احمدی برای نخستین بار فرهنگ محاوره‌ای شهر تهران را مکتوب کرد؛ فرهنگی که بازگوکننده ادبیات مردم کوچه و بازار تهران بود. ادبیات عامیانه مردم تهران، آنچه مرتضی احمدی آن را به رشته تحریر درآورد، شاه‌کلید شناخت عقاید و افکار مردم عامه پایتخت را در بازه زمانی ۱۰۰سال گذشته به دست می‌دهد؛ فرهنگی جذاب و خواندنی که اگرچه در ظاهر، کوچه‌بازاری و زرد جلوه می‌کند، اما با خود توشه‌ای از منش و رفتار تهرانی‌ها را همراه دارد.
مرتضی احمدی با نام کامل سیدمرتضی حاج سیداحمدی را بیشتر در کسوت یک بازیگر سینما و تلویزیون می‌شناسیم؛ مردی خوش‌بیان و خوش‌سخن که آوا و طنین صدایش جاودان شده است.
مرحوم احمدی، با کتاب‌های «کهنه‌های همیشه نو» که ترانه‌های تخت حوضی را شامل می‌شود، «من و زندگی» خاطرات زندگی شخصی‌اش، «پرسه در احوالات ترون و ترونیا» و «فرهنگ بر و بچه‌های ترون» کلمه‌های ویژه، واژه‌ها، اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های تهرانی را در سال‌های پایانی عمر خود نگاشته است. در حقیقت او با کوله‌باری از تجربه و آگاهی از ادبیات عامه تهران، بازیگری و ترانه‌خوانی، در سال‌های پایانی عمر خود توانسته داشته‌هایش را در قالب کتاب ماندگار کند.
محمود منیعی، تهران‌پژوه ، درباره مرتضی احمدی می‌گوید: «سال‌ها با او رفاقت کردم و خاطرات خوشی از آن سال‌ها به یاد دارم. او زاده تهران و عاشق زادگاهش بود. به معنای واقعی حس تعلق محلی را در او دیدم. احمدی، کارمند راه‌آهن بود، ولی توانایی‌هایش در هنرهای مختلف، از او یک اسطوره ساخت. نکته جالب و بااهمیت درباره مرتضی، قدرت نویسندگی او بود. او می‌توانست بنویسد و همین باعث شد تا در سال‌های پایانی عمرش کتاب‌هایی خواندنی از او به یادگار بماند.»
منیعی ادامه می‌دهد: «او همیشه در حرف‌ها و خاطراتش آنگونه از تهران و تهرانی‌ها حرف می‌زد که گویی با تک‌تک تهرانی‌ها همنشین بوده است. مرتضی احمدی بخش مهمی از فرهنگ تهران را ثبت و ضبط کرده که قبل از او کسی چنین کاری نکرده بود. واژه‌ها و لغاتی که کاملا مختص به تهرانی‌ها است. او ترانه‌های به قول معروف تخت‌حوضی را که در تهران رواج داشته در کتاب «کهنه‌های همیشه نو» جمع‌آوری کرده است. همان ترانه‌هایی که در اکثر نمایش‌ها و برنامه‌های تلویزیونی می‌خواند. او نخستین کسی بود که به سبک «بیات تهران»، شیوه‌ای از آوازخوانی را که ریشه در جنوب شهر تهران دارد،
ابداع کرد و به‌خاطر آن هم به کار در رادیو دعوت شد.»
