گزارش
مجید مجیدی؛ از سینمای فاخر تا عرصه نمایش
چرا سینمایی‌ها تهیه‌کننده تئاتر شده‌اند؟
شقایق عرفی‌نژاد-روزنامه‌نگار
چند روز پیش خبر رسید که مجید مجیدی تهیه‌کنندگی تئاتری را به‌عهده دارد که به‌زودی و از 30فروردین در تئاترشهر روی صحنه خواهد رفت.
نمایشی که مجیدی تهیه‌کننده آن است «روال عادی» نام دارد که کیارش رُست با متنی از ژان کلود کری‌یر آن را کارگردانی کرده است. تهیه‌کنندگی فیلمسازی که پیش از این تجربه‌ای در حوزه تئاتر، چه به‌عنوان کارگردان و چه نویسنده نداشته است، البته مورد جدیدی نیست و پیش از این هم تهیه‌کنندگانی از سینما و حتی عده‌ای از بازیگران دست به این تجربه زده‌اند.
ماجرا از کجا شروع شد؟
از اواسط دهه 90 موجی از تهیه‌کنندگی بین بازیگران تئاتر و سینما شروع شد. نخستین آنها باران کوثری بود که سال95 به‌عنوان تهیه‌کننده و بازیگر در نمایش «براساس دوشس ملفی» نوشته و کار محمد رضایی‌راد حضور داشت.
یکی دیگر از چهره‌هایی که در این زمینه کار کرده، نوید محمدزاده است. او از سال98 دست به تهیه‌کنندگی تئاتر زد و چند تئاتر را تهیه کرد که همه آنها کار گروه‌های جوان و دانشجو بود. گذشته از کمک مالی به این گروه‌ها، نام نوید محمدزاده هم توانست کمک زیادی به دیده شدن و فروش خوب این نمایش‌ها کند. غیراز محمدزاده بازیگران دیگری هم دست به تجربه تهیه‌کنندگی تئاتر زده‌اند. ازجمله ستاره اسکندری که تهیه‌کننده نمایش «خانه برنارد آلبا» کار علی رفیعی بود. همچنین خسرو احمدی بازیگر تئاتر و تلویزیون که تهیه‌کنندگی نمایش «زهرمار» را به کارگردانی پسرش علی احمدی برعهده داشت.
رامبد جوان هم بازیگر دیگری بود که سال98 تهیه‌کنندگی نمایش «زیبایی گاهی یک زن است» را به کارگردانی سهراب حسینی انجام داد که هومن برق‌نورد و بهاره افشاری در آن بازی می‌کردند. غیراز او شبنم مقدمی هم نمایش «سوختن» را با نویسندگی مهرداد کورش‌نیا و کارگردانی مشترک همسرش علیرضا آرا با مهرداد کورش‌نیا به‌عهده داشت.
تهیه‌کنندگی تئاتر حتی راهش را میان خوانندگان هم باز کرد و ازجمله سیامک عباسی، خواننده پاپ، سال97 نمایشی با عنوان «خروج ممنوع» یکی از نمایشنامه‌های ژان پل سارتر را با کارگردانی گیتی قاسمی تهیه کرد.
آسیب‌های تهیه‌کنندگی در تئاتر
در طول چند سالی که از فعالیت بازیگران و اهالی سینما در کسوت تهیه‌کننده تئاتر می‌گذرد، البته نقدهایی وجود داشته است. جهانگیر کوثری که در این زمینه فعالیت کرده و نمایش کورش را به‌عنوان تهیه‌کننده روی صحنه برده در این‌باره گفته است: «قدیم‌ها تهیه‌کننده تئاتر نداشتیم و یک سازمان یا بنیاد هزینه‌های تولید آثار را برعهده داشت و یک نفر نماینده از طرف این نهادها مسائل مالی را مدیریت می‌کرد، اما الان یک‌سری آدم وارد تئاتر شده‌اند که خودشان را به‌عنوان مدیر تولید و مجری طرح و تهیه‌کننده معرفی می‌کنند. تهیه‌کننده این روزها فقط نام تهیه‌کننده را یدک می‌کشد و تنها به‌دنبال این است که چطور به سوددهی برسد و یا مسائل مالی گروه و نمایش را حل کند درحالی‌که تهیه‌کننده باید بداند که یک اثر نمایشی را چطور هدایت و تبلیغات و فروش و دستمزدها و درآمدزایی را مدیریت کند. هرکدام از اینها نیازمند علم و دانش است، اما آموزشی در این زمینه وجود ندارد.»
مکث
تهیه‌کنندگی تئاتر چه معنایی دارد؟
تهیه‌کنندگی تئاتر در ایران تعریف مشخصی ندارد و دقیقا همان معنای سرمایه‌گذار را دارد. یعنی شخصی که سرمایه‌ای دارد و آن را در اختیار گروهی برای اجرای نمایش قرار می‌دهد. در برابر آن هم طبیعتا انتظار مالی و برگشت سرمایه‌اش را دارد. این شخص می‌تواند حتی اهل تئاتر نباشد و از تئاتر هم چیزی نداند، اما صرفا به‌دلیل اینکه سرمایه‌ای دارد آن را در تئاتر هزینه می‌کند به امید اینکه چیزی بیشتر از آنچه هزینه کرده، عایدش شود. تهیه‌کننده تئاتر برخلاف سینما شرح وظایفی ندارد و به جز سرمایه‌ای که در اختیار یک نمایش می‌گذارد، مسئولیت اجرایی دیگری ندارد. یکی دیگر از مسائلی که در این مورد مطرح می‌شود، نبود صنف یا حتی دوره‌های آموزشی برای تهیه‌کنندگی تئاتر است. به‌خصوص در سالن‌های خصوصی که هزینه‌های بسیار بیشتری برای اجاره سالن باید پرداخت شود و قراردادهای مالی سختگیرانه‌تری وجود دارد. به همین دلیل است که بسیاری اعتقاد دارند، موج روی آوردن اهالی سینما بیشتر با هدف کسب منافع مالی است.
