ماه روزهداریبه روایت جهانگردان اروپایی
یکی از مهمترین ماههای عبادت و راز و نیاز با خدا در میان مسلمانان، بهویژه ایرانیان، ماه مبارک رمضان است؛ ماهی که در آن برای رسیدن به آرامش جسم و جان و بهرهمندی از لطف و مرحمت بیکران الهی، مردم از بسیاری امور روزمره زندگی، ازجمله خوردن و آشامیدن دست میکشند تا پاداش شیرین خداوند در روز عید فطر بعد از 30روز عبادت نصیبشان شود. در این بین، آداب و آیینهای روزهداری در تهران از نگاه و توجه جهانگردان خارجی دور نمانده و آنها که در این ایام به تهران سفر کرده بودند، اغلب از ویژگیهای این ماه مبارک در نوشتههای خود یاد کردهاند. هانری رنه دالمانی، تاریخنگار فرانسوی، در سفرنامه خود به نام
«از خراسان تا بختیاری» به آداب روزهداری و مهماننوازی در ماه رمضان اشاره کرده و نوشته: «ایرانیان عادت دارند که در ماه رمضان یکدیگر را مهمان کنند. پس از خوردن شام به شبنشینی میپردازند و با انواع تفریحات خود را سرگرم میکنند. اشخاصی که مایل به گرفتن روزه نباشند باید طوری رفتار کنند که کسی از عمل آنها آگاه نشود. البته چنین عملی هم بهندرت اتفاق میافتد. ملاها و سادات بهقدری دقیق هستند که حتی آب دهان خود را هم فرو نمیبرند. مثلاً مردی با دامن قبا صورت خود را پوشانده بود تا مبادا پشه یا مگسی در دهانش داخل شود و روزهاش را باطل نماید.»
نوبویوشی فوروکاوا، افسرژاپنی که در دوره ناصرالدینشاه به تهران سفر کرد، در سفرنامهاش درباره حال و هوای ماه رمضان نوشته است: «از اعیاد دینی، عید پایانماه رمضان است که آن را فصل روزه میگویند و ماه نهم سال در تقویم اسلامی است. در این ماه بود که به تصریح کتاب مقدس مسلمانان، قرآن بر حضرت محمد(ص) نازل شد. در این ماه که رمضان خوانده میشود، مردم همه در روز میخوابند و هنگام عصر بلند میشوند. هر روز غروب در مرکز شهر توپ میاندازند تا زمان افطار را خبر بدهند. مردم با شنیدن صدای توپ از خواب برمیخیزند و غذا میخورند و سپس به تلاوت قرآن و خواندن نماز میپردازند. در نیمهشب دوباره غذا میخورند و شب را به روز میرسانند و با دمیدن سپیده صبح دوباره میخوابند.»
ژان شاردن، جهانگرد معروف فرانسوی، نیز در قسمتی از سفرنامهاش به اهمیت روزهداری میان پادشاهان صفوی اشاره دارد: «شاه برای آنکه در ماه رمضان در تهران باشد سفر قزوین خود را لغو کرد.»