شرایط روزه‌داری سالمندان

پروانه بندپی- روزنامه نگار

یکی از گروه‌های حساس برای روزه‌داری افرادی هستند که بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و... دارند و سالمندان بیشترین آمار این گروه‌ها را به‌خود اختصاص می‌دهند. دلیل اهمیتش هم این است که روزه‌داری و تغییر زمان مصرف داروها می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن، افت قند خون، اختلالات متابولیسمی و... در آنها شود. اما مطالعات نشان داده که روزه فواید زیادی دارد و حتی می‌تواند روند پیری را به تأخیر بیندازد. به همین دلیل متخصصان تأکید می‌کنند که مبتلایان به بیماری‌های مزمن به‌ویژه سالمندان برای روزه گرفتن حتما با پزشک مشورت کنند؛ نکته‌ای که متخصصان طب ایرانی هم آن را تأیید می‌کنند و می‌گویند: «روزه گرفتن فواید متعددی دارد؛ هم سلامتی را تضمین می‌کند و هم روند پیری را به تأخیر می‌اندازد، اما سالمندان مبتلا به بیماری‌های مزمن، حتما باید مراقب باشند و  مطابق دستور پزشک این فریضه را به‌جا بیاورند.» دکتر روشنک مکبری‌نژاد، پزشک، متخصص طب ایرانی و رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران درباره شرایط روزه‌داری در سالمندان چند توصیه را مطرح کرده که در ادامه می‌خوانید.

چرا روزه مهم است؟
روزه‌داری به تنهایی برای فرد سالمندِ سالم نه‌تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند، بلکه باعث تضمین سلامت او می‌شود و حتی می‌تواند روند پیری را به تأخیر بیندازد. مطالعات و تحقیقات نشان داده که محدودیت‌هایی که در مدت روزه‌داری ایجاد می‌شود، باعث می‌شود که چربی‌های جمع‌شده در بدن مصرف شود و این خود باعث سلامت فرد - حتی سالمندان - می‌شود. برعکس، کسانی که روزه نمی‌گیرند، تجمع دائمی چربی‌ها در بدن‌شان باعث تشدید بیماری‌ها مثل سندروم متابولیک و سایر بیماری‌ها می‌شود. به همین دلیل خود روزه‌داری به تنهایی مشکلی برای سلامت فرد سالمند ایجاد نمی‌کند.

توصیه به دیابتی‌ها
توصیه ما به افراد سالمند مبتلا به دیابت این است که حتما به نوع مزاج خود توجه داشته باشند. مثلا به افراد سالمند لاغر که مزاج خشک‌تری دارند توصیه می‌شود که با دقت روزه بگیرند یا اصلا نگیرند. اما افراد دیابتی که رطوبت بدن‌شان بیشتر است، چاق هستند یا مشکلات کمتری دارند برای روزه گرفتن منعی ندارند. نکته دیگر اینکه روزه‌داری می‌تواند باعث تغییراتی در قند خون شود. البته تغییر در قند خون در چند روز اول روزه‌داری معمولا بیشتر است و بعد تنظیم می‌شود.

مراقب قند خون باشید
اگر جزو سالمندانی هستید که با توصیه پزشکان مجاز به گرفتن روزه شده‌اید، به‌ویژه درباره افراد مبتلا به دیابت باید هر روز قند خون کنترل شود. چون روزه برای این افراد باعث نوسان قند خون می‌شود که خطرناک است. البته روزه گرفتن به کاهش قند خون کمک می‌کند و این نکته مثبتی است ولی لازمه‌اش این است که حتما به‌طور مرتب آگاهی از میزان قند خون وجود داشته باشد.

5نکته مهم
سالمندان برای روزه‌داری باید مواد غذایی مصرفی را به درستی انتخاب کنند تا در طول روزه‌داری کمتر دچار ضعف شوند.
آنها باید پروتئین را در رژیم غذایی رمضان‌ داشته باشند.
حتما باید سحری بخورند. روزه گرفتن بدون سحری نه‌تنها برای سالمندان، بلکه به جوانان هم توصیه نمی‌شود.
باید مایعات کافی مصرف شود. تهدید اصلی روزه‌داری در دوره سالمندی، کم‌آب شدن بدن است.
خیلی از سالمندان مشکلات گوارشی دارند، به همین دلیل نباید بلافاصله بعد از سحری بخوابند.

  مصرف مغزها برای تامین انرژی روزانه خیلی اهمیت دارد. بادام، شیربادام، پسته و مویز خیلی کمک‌کننده هستند. هم انرژی آنها را تامین می‌کند و هم مواد غذایی مورد نیاز را به بدن‌شان می‌رساند.
  در وعده افطار پرخوری نکنند و حتما جا برای شام بگذارند. شام را در فاصله افطار تا سحر حتما بخورند.
 مواد غذایی سرخ‌شده، غذاهای چرب، ادویه‌دار و یا شیرین باعث می‌شود که در معده احساس سنگینی کنند. همین باعث می‌شود که در طول روز احساس تشنگی هم داشته باشند. بنابراین به‌خصوص برای وعده سحری باید دور این موارد را خط بکشند.
 باز کردن روزه در افطار حتما باید با یک مایع گرم باشد. آب جوشیده گرم و خرما یکی از بهترین‌ گزینه‌ها برای باز کردن روزه است. اصلا نباید با آب سرد، شربت، هندوانه یا موارد اینچنینی روزه خود را باز کنند.
  شیربرنج، فرنی، شله‌زرد و مواردی مثل اینها را کمتر باید مصرف کنند. البته اینها جزو مواد غذایی خیلی خوب برای افطار تا سحر است که سالمندان می‌توانند بخورند اما دیابتی‌ها باید این غذاها را کم‌شیرین درست کنند یا اصلا شکر به آن اضافه نکنند و بعد با شیره انگور یا عسل بخورند.