جعل عنوان و مصادیق قانونی آن
سونیا سلطانی- دکترای حقوق کیفری
بعضی اشخاص همیشه به‌دنبال آن هستند که دیگران آنها را افرادی صاحب منصب و مهم تلقی کنند. این تمایل به شناخته‌شدن و معروف‌بودن در بعضی افراد گاهی چنان زیاد می‌شود که عناوین مهم را جعل می‌کنند که این موضوع ممکن است با انگیزه‌های مختلفی صورت گیرد. از طرف دیگر به جهت اعتبار بعضی عناوین، اشخاص به‌صورت غیرمجاز و بدون داشتن مدرک علمی و قانونی خود را به آن عناوین معرفی می‌کنند. این موضوع که ممکن است به‌علت توجه و احترام مردم نسبت به دارندگان این عناوین صورت بگیرد در سال‌های اخیر به یک معضل در جامعه تبدیل شده است. زیرا مدرک‌گرایی و تمایل افراد برای ارتباط و همکاری با اشخاص مهم روزبه‌روز در حال گسترش است. در تمامی جوامع برای جرم جعل و جعل عنوان مجازات‌های سختگیرانه‌‌ای درنظر گرفته شده است تا به این طریق آمار وقوع این جرم کاهش پیدا کند. جرم جعل و مخصوصا جعل عنوان به اعتماد و اطمینان اجتماعی صدمه وارد می‌کند. در قوانین کشور ما هم برای این موضوع جرم‌انگاری صورت گرفته است که به بررسی حقوقی آن در قوانین ایران می‌پردازیم.
جرم جعل عنوان چیست؟
یکی از مصادیق جرم جعل این است که شخصی از طریق استفاده از عنوان‌های مهم همچون رئیس، معاون، فرمانده، سردار، قاضی، امیر، مدیرعامل، وکیل، پزشک و عناوینی مانند آن، اهداف خود را مهم جلوه دهد و سعی کند به اهداف مجرمانه خود به این طریق زودتر دست یابد یا از این طریق برای خود مالی تحصیل کند یا امتیازی به‌دست آورد؛ در واقع برخی از مجرمان برای اینکه راحت‌تر به هدف خود و قصد مجرمانه برسند قربانی خود را از راه‌های مختلف فریب می‌دهند. یکی از راه‌های فریب قربانی استفاده از عنوانی است که فرد مجرم به هیچ‌گونه آن را دارا نیست و صرفاً برای اینکه اعتماد قربانی را جلب کند از آن استفاده می‌کند. دراین‌باره ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند که هر کس بدون سمت رسمی یا اذن از طرف دولت خود را در مشاغل دولتی اعم از کشوری یا لشکری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به او نبوده است دخالت دهد یا معرفی کند به حبس از 6ماه تا 2سال محکوم خواهد شد و چنانچه برای دخالت یا معرفی خود در مشاغل مزبور سندی جعل کرده باشد مجازات جعل را نیز خواهد داشت.
جرم جعل عنوان در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجازات اسلامی، جرم جعل عنوان در 3ماده تشریح شده که از قرار زیر است:
ماده 555قانون مجازات اسلامی:«هر کس بدون سمت رسمی یا اذن از طرف دولت خود را در مشاغل دولتی اعم از کشوری یا لشکری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به او نبوده است دخالت دهد یا معرفی کند به حبس از 6ماه تا 2سال محکوم خواهد شد و چنانچه برای دخالت یا معرفی خود در مشاغل مزبور، سندی جعل کرده باشد مجازات جعل را نیز خواهد داشت.»
ماده 556قانون مجازات اسلامی:«هر کس بدون مجوز و به‌صورت علنی لباس‌های رسمی مأموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نشانها، مدال‌ها یا سایر امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار دهد درصورتی که عمل او به موجب قانون دیگری مستلزم مجازات شدیدتری نباشد به حبس از 3ماه تا یک سال یا جزای نقدی از یک میلیون و 500 هزار ریال تا 6میلیون ریال محکوم خواهد شد و درصورتی که از این عمل خود سوءاستفاده کرده باشد به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره - استفاده از البسه و اشیای مذکور در این ماده در اجرای هنرهای نمایشی مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.»
ماده 557قانون مجازات اسلامی:«هر کس علنی و به‌صورت غیرمجاز لباس‌های رسمی یا متحدالشکل مأموران کشورهای بیگانه یا نشانها یا مدال‌ها یا سایر امتیازات دولت‌های خارجی در ایران را مورد استفاده قرار دهد به شرط معامله متقابل و یا درصورتی که موجب اختلال در نظم عمومی شود مشمول مقررات ماده فوق است.»
جعل عنوان پزشک و مجازات آن
هرگاه شخصی در امور پزشکی، داروسازی یا دندانپزشکی بدون مجوز دخالت کند یا مشغول طبابت شود و در پی آن عنوانی را از این قبیل برای خود استفاده کند علاوه‌بر اینکه محل کار تعطیل خواهد شد مرتکب آن مطابق با ماده واحد «قانون مجازات استفاده غیرمجاز از عناوین علمی» مجازات می‌شود. این ماده‌واحده اینطور می‌گوید که استفاده از عناوین علمی دکتر، مهندس و مانند اینها که شرایط اخذ آن مطابق با قوانین و مقررات مربوطه تعیین می‌شود توسط هر فرد برای خود مستلزم داشتن مدرک معتبر از مراکز علمی و دانشگاهی داخلی یا خارجی مورد تأیید رسمی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری یا بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است.
جعل عنوان نظامیان و مجازات آن
گاهی اوقات شخصی با استفاده از لباس‌های مأموران نظامی یا انتظامی برای ارتکاب جرمی اقدام می‌کند. در اینجا چون عنوان نظامی‌بودن را غصب کرده‌است مرتکب جعل عنوان شده‌است که دراین‌باره قانون می‌گوید؛ اگر کسی بدون مجوز و به‌صورت علنی لباس‌های رسمی مأموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران را یا نشانها، مدال‌ها یا سایر امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار داد درصورتی‌که عمل او به موجب قانون دیگری، مجازات شدیدتری نداشته باشد به حبس از 150 هزار تومان تا 600هزار تومان محکوم می‌شود و چنانچه از این عمل سوءاستفاده هم کرده باشد به هر دو مجازات محکوم می‌شود.
(ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی)
آیا استفاده غیرمجاز از لباس نظامی جعل عنوان است؟!
گاهی پیش می‌آید که خود فرد نظامی است منتها از لباس خود برای سوءاستفاده از موقعیت خود استفاده می‌کند که در اینجا نظام کیفری ایران می‌گوید؛ اگر چنین شخص نظامی بدون مجوز یا بدون حق علناً از نشانها و علائم و درجات یا حتی لباس‌های نظامی داخلی یا خارجی استفاده کرد و یا حتی اگر از کارت شناسایی خود برای مقاصد غیرقانونی استفاده کرد به حبس از 6ماه تا 2سال محکوم می‌شود لذا اگر عمل انجام‌شده توسط قانونی دیگر مجازات شدیدتری داشته باشد به مجازات همان جرم محکوم می‌شود.
(ماده ۱۲۶ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح)
اثبات جعل عنوان
جهت ثابت‌کردن جرم جعل عنوان می‌باید به دلایلی که در قانون مجازات اسلامی ذکر شده، توسل یابیم.
دلایل ثابت‌کردن جرم در امور کیفری به شرح ذیل است:
• اعتراف متهم نخستین و مهم‌ترین دلیل است.
• شهادت شهود هم می‌تواند تحت عنوان یکی از علل مهم باشد.
• قسم شرعی
• علم قاضی
• گاهی مواقع مدارکی اعم از فیلم دوربین‌های مداربسته، اسکرین شات و… وجود خواهد داشت که درست است که در بین دلایل ثابت‌کردن جرم به آنها اشاره‌ای نشده است، لیکن امکان دارد منجر به علم قاضی شود. در حقیقت این قبیل مدارک نشانها و شرایط و اعمالی هستند که ذهن قاضی را به سمت و سوی حدوث یا عدم‌حدوث جرم هدایت می‌کنند.
نحوه طرح شکایت از جرم جعل عنوان
برای آنکه بتوانید از کسی که عنوان شما را جعل کرده و یا کلا عنوان شخص دیگری را جعل کرده شکایت کنید، لازم است در مرحله اول اقدام به تنظیم شکواییه کیفری کنید.
شخص پس از آنکه شکایت‌نامه خود راتنظیم کرد، با در دست‌داشتن مدارکی که ثابت می‌کند کسی اقدام به جعل عنوان کرده است به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند و شکایت خود را در این خصوص به ثبت می‌رساند.
بعد از آنکه شکایت به ثبت رسید پرونده به دادسرا ارجاع داده می‌شود تا مورد رسیدگی قرار بگیرد. بازپرس، تحقیقات را آغاز می‌کند تا تشخیص دهد که آیا جرم جعل عنوان تحقق یافته است یا خیر.
چنانچه جرم جعل عنوان رخ داده بود بازپرس برای شخص مجرم قرار مجرمیت صادر و وثیقه تعیین می‌کند. متهم ظرف 10روز از تاریخ صدور می‌تواند به این قرار اعتراض کند. درنهایت پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود تا رأی بدوی صادر
شود.
چطور با صاحبخانه قرارداد ببندیم؟
سمیرا مقدسی- وکیل دادگستری
درخصوص تنظیم شرایط قرارداد اجاره و جلوگیری از مشکلات احتمالی بین موجر و مستأجر در آینده بهتر است شرایط ضمن قرارداد کاملا شفاف و روشن بیان شود که در ادامه به پر چالش‌ترین آنها می‌پردازیم.
معمولا افراد در آژانس‌های مسکن مبادرت به تنظیم قرارداد اجاره می‌کنند. باید دقت کرد که برای تنظیم قرارداد اجاره به‌صورت عادی و دستنویس حتما 2نفر به‌عنوان شاهد سند، اجاره را امضا کنند تا طرفین از مزایا و امتیازات قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶ بهره‌مند شوند و بهتر است هر یک از شهود از طرف یکی از موجر یا مستأجر معرفی شود و دیگر آنکه صرف تنظیم قرارداد در فرم‌های چاپی یا تایپ مفاد قرارداد، موجب رسمی‌شدن آن نمی‌شود و تأثیری در ماهیت آن ندارد.
قراردادهای دستنویس و عادی اجاره باید با قید مدت اجاره در دو نسخه تنظیم شود و به امضای موجر و مستأجر برسد و به وسیله دو نفر افراد مورد اعتماد طرفین به گواهی برسد. هرگاه موجر یا مستأجر به نمایندگی از دیگری قرارداد تنظیم کند باید توجه داشت شخصی که خود را به‌عنوان نماینده معرفی می‌کند، مدرک نمایندگی او باید به رویت طرف مقابل رسیده و پیوست قرارداد شود.
مثلا اگر الف خود را وکیل پدرش به‌عنوان موجر معرفی می‌کند باید وکالت‌نامه رسمی مبنی بر وکالت در انعقاد عقد اجاره از سوی او ارائه دهد و در متن وکالت‌نامه نیز اجازه دریافت اجاره و پول قرض‌الحسنه یا پول پیش را داشته باشد.
سایر مواردی که موجر و مستأجر در تنظیم قرارداد اجاره باید نسبت به آن توجه و در قرارداد قید کنند: زمان و نحوه پرداخت اجاره‌بها، مسئول انجام تعمیرات اساسی و غیراساسی و تعیین مسئول پرداخت هزینه‌های آن، تعیین مسئول پرداخت قبوض و حق شارژ و نحوه نگهداری از مورد اجاره،
امکان تخلیه زودتر از پایان مدت زمان و نحوه برگرداندن پول‌پیش،تعیین مرجع حل اختلاف (داوری یا دادگاه) امضای 2 شاهد زیر قرارداد و تعیین شرایط فسخ قرارداد هر کدام از این موارد نیاز به بررسی و دقت در جزئیات دارد که صرفا برای اینکه به‌عنوان یک تلنگر به اهمیت موضوع پی ببریم و بدون مشورت حقوقی از وکلای دادگستری و مشاوران حقوقی مبادرت به تنظیم قرارداد اجاره نکنیم بیان شد.
باشگاه وکلا
آگاهی از مسائل حقوقی به پیشگیری از وقوع بسیاری از جرائم و حوادث ناخوشایند کمک می‌کند. در این صفحه با کمک گروهی از بهترین وکلا و حقوقدانان دادگستری به سؤالات روز حقوقی شما پاسخ می‌دهیم.
در همینه زمینه :
