نیاز همزمان به اتوبوس‌های داخلی و خارجی

عبدالمطهر محمدخانی؛ سخنگوی شهرداری تهران

مدتی است که دوگانه انتخاب میان اتوبوس‌های تولید داخل یا اتوبوس‌های خارجی شکل گرفته است و برخی بدون بررسی دقیق ماهیت این دوگانه دست به اظهارنظر می‌زنند اما برای کشف واقعیت باید از منظر درست به تحلیل این موضوع پرداخت. شاید در نگاه اول طرح این سؤال که آیا باید شهرداری تهران میان تولید داخل یا واردات یکی را انتخاب کند منطقی و عادی به‌نظر برسد اما نیم‌نگاهی به وضعیت فعلی حمل‌ونقل عمومی شهر تهران و آمار موجود، ما را به این نتیجه می‌رساند که این سؤال از اساس غلط است.
شهر تهران در وضعیت فعلی، حداقل به 4هزار دستگاه اتوبوس نیاز فوری دارد و تعداد بیشتر از این را باید در افق چندساله برای تأمین اتوبوس درنظر گرفت. طبق طرح جامع ترافیک، تهران باید حداقل 7هزار اتوبوس فعال داشته باشد، اما در وضعیت فعلی حدود 3هزار اتوبوس داریم. به‌عبارت دیگر برای رسیدن به این خواسته باید 4هزار اتوبوس تأ‌مین شود، حتی برخی برآوردها در مورد نیاز تهران به اتوبوس، عدد 11هزار اتوبوس را نشان می‌دهند.
در رابطه با تأمین نیاز از طریق تولید داخل باید گفت که ظرفیت تولید داخل برای تأمین اتوبوس کمتر از 2هزار دستگاه در یک سال است. با یک حساب و کتاب ساده مشخص می‌شود که انتخاب ما نمی‌تواند میان تولید داخل یا خارجی باشد بلکه شهر تهران همزمان به تولید داخل و خارج نیاز دارد.
شهرداری تهران برای رسیدن به نقطه مطلوب تمام راه‌های پیش‌رو را رفته ‌گزینه اول استفاده از ظرفیت دولت بوده است. شهرداری تمام تعهدات مالی‌اش را در این بخش انجام داده است، امیدواریم تا پایان سال نزدیک به 400دستگاه اتوبوس را تحویل بگیریم. مسیر دوم تأمین نیاز از طریق تولید داخل است، شهرداری تهران برای 2هزارو500دستگاه قرارداد امضا کرد. تمام شرکت‌های تولیدکننده‌ای که متعهد بودند و کیفیت مناسبی داشتند را مورد بررسی قرار دادیم. برای نمونه با شرکت عقاب‌افشان قرارداد داریم و تمام ظرفیت خط تولید این شرکت را خریداری کرده‌ایم. همینطور توافقی که با شرکت مپنا در مورد اتوبوس برقی داشتیم. شهرداری تهران در مسیر موازی با 2 مسیر ذکرشده، خریداری اتوبوس از شرکت‌های خارجی را در دستور کار قرار داد. در این مسیر اولویت با خرید اتوبوس‌های برقی است و در همین راستا قرارداد خرید 2500اتوبوس برقی را با شرکت‌های با کیفیت و شناخته‌شده چینی بستیم. بنابراین ما نمی‌توانیم میان تولید داخل یا خارج انتخاب داشته باشیم.
نباید فراموش کرد که میزان تیراژ تولید از سوی تولید‌کنندگان داخل در مقایسه با نمونه خارجی قابل مقایسه نیست، ظرفیت تولید شرکت‌های چینی در مواردی که ما بررسی کردیم ‌گاهی 10برابر ظرفیت داخلی است، به همین دلیل این مقایسه نمی‌تواند درست باشد. در میان شرکت‌های داخلی با متعهدترین‌ها قرارداد بسته‌ایم. شهرداری نیز به تمام تعهداتش عمل کرد، حتی در مواردی باید فقط قسط اول را پرداخت می‌کردیم اما قسط دوم را نیز پرداخت کردیم.
تولید‌کننده داخلی به 2‌شکل فعالیت می‌کند؛ برخی از تولیدکنندگان به درستی در این حوزه فعالیت می‌کنند اما متأسفانه برخی خودروسازهای معروف داخلی اقدام به واردات اتوبوس‌های چینی می‌کنند و از شهرداری تهران توقع دارند که همان اتوبوس‌ها را به نام اینکه تولید داخل است، 35درصد گران‌تر از نمونه مشابه چینی خریداری کند. در رابطه با این شرکت‌ها باید گفت که شهرداری تهران هرگز حاضر نیست از جیب مردم به ‌خودروساز کمک کند.
در نهایت باید قبول کرد که کمبود اتوبوس در شهر تهران را که منجر به انتظار طولانی مردم شریف تهران در صف‌های اتوبوس شده است فقط با اتکا به ظرفیت داخل نمی‌توان تأمین کرد؛ البته این گفته به‌معنای حذف تولیدات داخلی نیست بلکه شهرداری تهران تمام ظرفیت تولید داخلی را (با 2شرط کیفیت و تحویل در زمانبندی مشخص) خریداری می‌کند.