مأموریت: احیای تهران قدیم

فرناز محمدزاده-روزنامه‌نگار

بسیاری از بناهای ارزشمند قدیمی که در هر گوشه‌ از شهر بخش مهمی از تاریخ را در خود جای داده‌اند، این روزها حال و هوای خوبی ندارند. فرسودگی و کهنگی از سر و روی این بناها می‌بارد و بعضا به خانه‌های متروکه تبدیل شده‌اند. دیگر آنقدر از عمرشان گذشته که امکان ندارد بتوانید برای لحظاتی هم که شده زیر سقف‌هایشان دوام بیاورید. این بناهای تاریخی که ظرفیت‌های زیادی را در راستای توسعه گردشگری پایتخت و جذب توریست خارجی دارند، نیازمند نگاه ویژه مدیریت شهری برای مرمت و نوسازی هستند تا فرصت‌های از دست رفته آنها در طول این سال‌ها به نفع درستی جبران شود. روز گذشته دویست‌ودوازدهمین جلسه علنی شورای شهر درحالی برگزار شد که لایحه «سیاستگذاری و فرایند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیا و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند تهران» مورد بررسی اعضای پارلمان شهری قرار گرفت.

مرمت 83 بنای تاریخی توسط شهرداری
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در تشریح این لایحه، گفت: مأموریت‌های فی‌مابین شهرداری و اداره میراث‌فرهنگی نظام مشخصی نداشت، در شورای سوم و چهارم با سیاست‌هایی که دنبال شده بود، املاک ارزشمندی خریداری شد و در اختیار شهرداری قرار گرفت و حتی این املاک مرمت شدند. مهدی عباسی در ادامه با اشاره به اینکه ۸۳ بنای تاریخی ارزشمند توسط شهرداری تملک و به شکل ارزنده‌ای مرمت شده است، می‎‌افزاید: هنوز هم در بهره‌برداری با چالش روبه‌رو هستیم که باید تلاش کنیم این چالش‌ها برطرف شود. او با اشاره به محله امامزاده یحیی، ادامه داد: بخش خصوصی از خانه‌های میراثی محفلی را آماده کرده که امروز به‌عنوان هتل خدمات‌رسانی می‌کند. امروز توریست خارجی نیز از این طرح‌ها استفاده می‌کند.

لزوم توجه به آثار ملی در شهر ری
همچنین جعفر شربیانی از اینکه بافت تاریخی شهر مورد توجه شهرداری تهران بوده است، ابراز خرسندی کرد و گفت: تشکیل شهرداری مجزا برای منطقه تاریخی بازار تهران و حصار ناصری برای حفظ و احیای این بافت بعد از یک دوره طولانی بی‌توجهی، اقدام مؤثری است. این عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر با اشاره به اینکه آثاری در شهرری داریم که بیش از ۹هزار سال قدمت دارند، ادامه داد: از همکاران در شورا و شهرداری تهران تقاضا دارم که به‌زودی در قالب طرح یا لایحه‌ای، ویژه بودن شهرداری منطقه۲۰ نیز مورد توجه و تصویب قرار بگیرد.

وظایف شهرداری و میراث‌فرهنگی مشخص شود
سوده نجفی نیز در جریان بررسی لایحه، به مسئولیت مشترک وزارت میراث‌فرهنگی و شهرداری اشاره کرد و گفت: وظایف هریک از این دو نهاد باید به‌طور مشخص و واضح بیان شود تا شاهد موازی‌کاری نباشیم.

حفظ بافت تاریخی وظیفه ماست
رئیس کمیته گردشگری شورا نیز ضمن تقدیر از کمیسیون شهرسازی برای ورود طرح به صحن شورا، گفت: یکی از مشکلات ما در کمیته گردشگری این است که قوانین در این موضوع شفاف نیستند. سیداحمد علوی ادامه داد: اگر ما وظیفه داریم بافت تاریخی را حفظ کنیم باید برای دارندگان آن ویژگی‌هایی را درنظر بگیریم وگرنه ممکن است همچون کسانی که درختان را تخریب می‌کنند، به‌دنبال تخریب بنا بروند. او می‌افزاید: در این طرح باید امتیازاتی برای مالکان حقیقی بناهای تاریخی درنظر گرفته شود تا حفظ آن بنا برای آنها به‌صرفه باشد. پیشنهاد بنده این است که عنوان طرح از حفاظت و احیای تهران تاریخی به حفاظت و مرمت بافت و بناهای تاریخی تهران تغییر یابد.

گرفتاری مردم بین پاسکاری دستگاه‌های دولتی
علاوه بر این، مهدی اقراریان با بیان اینکه یکی از گرفتاری‌های مردم پاسکاری بین دستگاه‌های دولتی است، یادآور شد: رفت‌وآمد بین شهرداری و میراث‌فرهنگی درخصوص بافت تاریخی مشهود است.

بافت تاریخی در تهران رها شده است
رئیس کمیته عمران شورا نیز با بیان اینکه در مواردی بافت تاریخی رها شده در سنگلج و جماران به محلی برای تجمع معتادان تبدیل شده است، ادامه داد: باید دقت کنیم که با هماهنگی با میراث‌فرهنگی به مردم ظلم نکنیم تا نتوانند نسبت به بازسازی منازل خود اقدام کنند. محمدآقامیری افزود: تا شعاع زیادی از بناها و بافت تاریخی، مجوز ساخت بیش از ارتفاع مشخصی داده نمی‌شود و منازل مردم به همین دلیل بازسازی نشده و فرسوده شده است.

تبدیل بافت تاریخی تهران به تهدید
نایب‌رئیس شورا با بیان اینکه بافت تاریخی یک فرصت است، تأکید کرد:  متاسفانه در حال حاضر این فرصت به تهدید تبدیل شده و این بافت به محدوده اطراف آسیب زده است. پرویز سروری افزود: برای مثال در جماران، ساخت 2طبقه یا 4طبقه نمی‌تواند تأثیری بر این محدوده داشته باشد. باید کاری کنیم که مردم نسبت به بافت و بنای تاریخی احساس تنفر نداشته باشند. در مواردی می‌بینیم که بافت و بنای تاریخی نیز در یک بافت نابود شده، از بین می‌رود. او افزود: باید بافت را به یک فرصت برای کسانی تبدیل کنیم که در محدوده اطراف بافت تاریخی زندگی می‌کنند.

بافت تاریخی اگر رها شود، مخروبه می‌شود
رئیس شورای شهر تهران هشدار از بین رفتن میراث فرهنگی درصورت رهاشدگی را داد و گفت: اگر خانه‌های معمولی را هم رها کنیم به بافت تاریخی یا مخروبه تبدیل می‌شوند. مهدی چمران در جریان بررسی این لایحه پیشنهاد داد که فهرست بافت تاریخی و میراث فرهنگی داده شود تا در نقشه پیاده کنیم. او افزود: می‌توان به میراث‌فرهنگی ۶‌ماه فرصت داد تا فهرست بناها و بافت تاریخی را به شورا ارائه دهد.

تقویت رونق گردشگری درصورت نوسازی بافت تاریخی
پس از اظهارنظر اعضای شورای شهر درباره این لایحه، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران ضمن پاسخ به‌نظرات هر یک از اعضا بر این موضوع که اگر شهرداری به بافت تاریخی توجهی نداشته باشد، ممکن است به بافت فرسوده افزوده شود، تأکید کرد. حامد سلیمی می‌افزاید: مصوبه‌ای در شورای پنجم ابلاغ شد که ایرادات متعددی داشت و ما فشار وارد کردیم که در شورا تصویب نشود، اما به تصویب رسید. فرمانداری در ۱۳مردادماه سال۱۴۰۰ در 3بند ایرادات این مصوبه را به شهرداری ابلاغ کرد و با حذف ایرادات، این مصوبه ابلاغ شد. او گفت: حتی یک برنامه مرمت از این مصوبه خارج نشد؛ ما اصلاحیه لایحه صدور پروانه مرمت در بافت تاریخی را تنظیم و لایحه تکمیلی را ارسال کردیم. این لایحه به طرح تبدیل شد و معاونت در بافت تاریخی ورود پیدا کرد. مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران به پیش‌بینی بسته‌های تشویقی اشاره کرد و افزود: تعامل فی‌مابین شهرداری و میراث‌فرهنگی و اقدامات موردنظر باید پیش‌بینی می‌شد که این موارد لحاظ شد.
سلیمی با تأکید بر اینکه مناطق درگیر با بافت تاریخی ازجمله مناطق ۱۱ و ۱۲ در این ساختار قرار می‌گیرد، ادامه داد: طرح ما با لایحه شورای شهر در4 بند اختلافاتی دارد. تأکید معاونت شهرسازی این بود که شهرداری ویژه بافت تاریخی منطبق با ساختار مجموعه باشد. امیدواریم بتوانیم فرایند صدور پروانه مرمت در بافت را تسهیل کنیم. او به ۳۴۲بنای ملی در سطح شهر اشاره کرد و گفت: ۸۳ بنا به میزان ۳۰درصد در اختیار شهرداری تهران است. امیدواریم با تصویب این طرح، گردشگری نیز در بافت تاریخی تقویت شود.
در پایان لایحه «سیاستگذاری و فرایند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیا و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند تهران» در صحن شورا با اعمال اصلاحات به تصویب رسید.