بازنده بزرگ

بهروز رسایلی

طبیعتا به بازی استقلال و تراکتور از 2زاویه می‌شود نگاه کرد؛ یک‌طرف تیم برنده که استقلال بود و انصافا یکی از بهترین نمایش‌های فصلش را ارائه داد و سمت دیگر تراکتور که اصلا در حد و اندازه‌های مورد انتظار ظاهر نشد. در حقیقت همان‌قدر که قوت استقلال در رقم‌خوردن برتری 2بر صفر آبی‌ها در این مسابقه سهیم بود، تراکتور هم با ضعف عجیب و غریبش به میزبان کمک کرد تا در مسیر یک پیروزی آسان و بی‌دردسر قرار بگیرد. این باخت همچنین بار دیگر و بیشتر از هر زمان دیگری به یک شائبه دامن زد؛ اینکه پاکو خمس مرد بازی‌های بزرگ نیست.

   7باخت بزرگ و فقط 2برد
پاکو خمس از میانه‌های فصل گذشته و به‌طور دقیق‌تر از 17آذر 1401سرمربی تراکتور شد. با احترام به همه تیم‌ها و رقبا، در این مدت تراکتور 9بازی بزرگ کلاسیک داشته است که 8تا از آنها مقابل 3تیم پرسپولیس، استقلال و سپاهان بوده و آن دیگری در پلی‌آف لیگ قهرمانان آسیا مقابل الشارجه امارات. آمار خمس در این مسابقات ناامیدکننده است. او 7تا از این بازی‌ها را باخته که ازجمله منجر به از دست‌رفتن سهمیه حضور در مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا و نیز جام‌حذفی فصل گذشته شده است. پاکو خمس فقط در 2بازی بزرگ برنده بوده؛ ابتدا همان اوایل کار در تبریز استقلال را با 2گل برد و بعد باز هم در زمین خودی با نتیجه یک بر صفر بر سپاهان چیره شد. این برد دوم نه‌تنها از نظر فوتبالی چندان عادلانه نبود، بلکه بحث‌های جدی داوری هم داشت. در بقیه موارد خمس مقابل رقبای بزرگ بلااستثنا بازنده بوده و حتی مساوی هم نداده. در این مسابقات تیم او 2گل و 3گل و حتی 7گل هم خورده که اصلا آمار قابل دفاعی نیست. از یک جا به بعد، این حجم از نتایج بد مقابل رقبای بزرگ واقعا نمی‌تواند تصادفی و بدون تحلیل باشد.

   عذر بدتر از گناه
خمس پس از شکست مقابل استقلال، در دفاع از عملکرد خود و تیمش بار دیگر اعلام کرد تراکتور را مدعی قهرمانی نمی‌داند. او با لحنی تند گفت فقط پرسپولیس، استقلال و سپاهان شانس بردن جام را دارند و هر آدم بینایی می‌تواند متوجه این واقعیت شود. خمس بعد از باخت به پرسپولیس هم گفته بود: «مقابل تیم‌های بزرگ می‌بازیم و این عجیب نیست.» چنین اظهاراتی بیش از آنکه اعتباردادن به رقبا باشد، به منزله تحقیر تیم خودی است و بعید به‌نظر می‌رسد هواداران تراکتور تیم خودشان را بزرگ یا مدعی ندانند. باشگاه هزینه زیادی انجام داده و سرمربی خارجی‌اش را هم حفظ کرده تا در چنین مسابقاتی نتایج مطلوب را به‌دست بیاورد و در زمره مدعیان قهرمانی باشد؛ در غیر این صورت با یک مربی ایرانی و بازیکنان بومی هم می‌شد نتایجی شبیه این را به دست آورد و در میانه‌های جدول جا خوش کرد. اینطور نیست؟

   ریز نتایج خمس در مسابقات بزرگ
تراکتور2 استقلال صفر (هفته 15لیگ 22)
استقلال 2 تراکتور یک (یک‌شانزدهم نهایی جام‌حذفی فصل 22)
تراکتور2 پرسپولیس3(هفته 22لیگ 22)
تراکتور یکسپاهان صفر (هفته 25لیگ 22)
استقلال7تراکتور یک (هفته 30لیگ 22)
سپاهان3 تراکتور یک (هفته اول لیگ 23)
تراکتور صفرپرسپولیس یک (هفته دوم لیگ 23)
تراکتور یک الشارجه 3(پلی‌آف لیگ قهرمانان آسیا)
استقلال2 تراکتور صفر (هفته 10لیگ 23)

اکسکیوزمی کوچ!
مروری بر ترجمه جنجالی صحبت‌های مربیان خارجی در ایران؛ از آرش فرزین تا مترجم خمس
صحبت‌های پاکو خمس در کنفرانس خبری پیش از مسابقه با استقلال، سروصدای زیادی به پا کرد. خمس مدعی شد که اگر در بازی سوت‌های مشکوک زده نشود، تراکتور برنده بازی می‌شود اما بعد از جنجالی که به پا شد، هوشنگ‌ نصیرزاده، مدیرعامل باشگاه تراکتور در توجیه حرف‌های سرمربی تیمش گفت که صحبت‌های او درست ترجمه نشده بود. هرچند در درستی توضیحات نصیرزاده تردید وجود دارد اما ماجرای ترجمه‌های جنجالی از سال‌ها قبل در فوتبال ایران مطرح بوده است. خیلی وقت‌ها انگشت اتهام به طرف مترجم‌ها نشانه رفته و در بعضی از موارد این اتهام‌ها، کاملا هم درست بوده است. در این گزارش چند نمونه از این ترجمه‌های خاص را مرور ‌کرده‌ایم.

   یک ترجمه کلاسیک
هر وقت صحبت از ترجمه‌های خاص در فوتبال ایران می‌شود، تصویری از آرش فرزین در کنار سرمربی آلمانی پرسپولیس از جلوی چشم‌ها می‌گذرد. فرزین، داماد علی پروین اوایل دهه 80،  بعد از شکست تلخ پرسپولیس روبه‌روی ملوان در آزادی، صحبت‌های راینر سوبل، سرمربی تیم را به نفع پدر همسرش ترجمه کرد. پروین از سرمربی تیم انتقاد کرد و سوبل در جواب او، مدعی شد که مدیر فنی نمی‌تواند در مورد آینده کاری سرمربی تیم حرف بزند اما در نسخه ترجمه‌شده فرزین، سوبل کاملا به‌نظر پروین احترام گذاشته بود. همان موقع افرادی که به زبان آلمانی مسلط بودند، متوجه تفاوت صحبت‌های سوبل و فرزین شدند و این ماجرا سروصدای بسیار زیادی در فوتبال ایران به پا کرد.
 
   صندلی استراماچونی، جنگل ساپینتو!
استقلال در تاریخ لیگ برتر، مربیان خارجی پرشماری نداشته اما همان چند مربی خارجی تیم هم با بحران مترجم روبه‌رو بوده‌اند. استراماچونی که مدتی از نبود مترجم در کنار خودش به‌شدت شاکی بود، صحنه معروف پرت کردن صندلی پس از نبرد با ماشین‌سازی را نیز به همین دلیل خلق کرد. مترجم وینفرد شفر هم اصلا فوتبالی نبود و نمی‌توانست اصطلاحات را به درستی منتقل کند. مترجم ساپینتو نیز در چند مقطع مرتکب چند اشتباه بزرگ شد. او  در شب مصاحبه جنجالی مربی پرتغالی، وقتی ساپینتو از کلیدواژه‌هایی مثل جنگل و حیوان استفاده کرد برای تلطیف کردن مصاحبه با چالش روبه رو شد؛ موضوعی که موجب اعتراض خبرنگاران حاضر در سالن شد و رابطه بین ساپینتو و این مترجم را نیز خراب کرد.
 
   جمله‌ای که فراموش نمی‌شود
همیشه هم ترجمه‌ها و عبارت‌های عجیب، مختص مترجم‌های مربیان خارجی نبوده. چند سال قبل، بعد از بازی دوستانه تیم ملی بولیوی در آزادی با ایران، خیابانی گفت‌وگو با سرمربی حریف را با یک جمله تاریخی شروع کرد. او قصد داشت از این مربی بپرسد که چرا تیمش در جام‌جهانی حضور ندارد و ظاهرا هر کدام از این کلمه‌ها را ابتدا به‌صورت مجزا از فارسی به انگلیسی برگرداند. نتیجه این ترجمه، جمله شاهکار: «وای یور کانتری این ورلد کاپ نو» بود که تا مدت‌ها به سوژه اهالی فوتبال در ایران تبدیل شد.
 
   برانکو و چالش مترجم
خیلی‌ها در فوتبال ایران برانکو را با چلنگر شناختند اما او سال‌های آخر حضورش در پرسپولیس، اصغر نیک‌سیرت را کنار خودش داشت. نیک‌سیرت در کار ترجمه، مسلط به‌نظر می‌رسید اما جمله‌ای که ناخواسته در لایو اینستاگرامی محسن مسلمان علیه برانکو به زبان آورد، به یک حاشیه بزرگ تبدیل شد. هر چند که او در نهایت به همکاری‌اش با این مربی کروات ادامه داد.

   حتی شما آقای کی‌روش!
کارلوس کی‌روش هم از مسئله مترجم در امان نبود و آرین قاسمی در اوج اختلاف نظر این سرمربی تیم ملی با پرسپولیسی‌ها، با یک ترجمه نسبتا عجیب، حاشیه بزرگ‌تری به‌وجود آورد. کی‌روش در انتقاد از پرواز فرست کلس پرسپولیسی‌ها به ژاپن برای حضور در بازی فینال آسیا، صحبت‌هایی در مورد شرایط اقتصادی برخی اعضای تیم کرد اما مترجم آن را به همه مردم ایران تعمیم داد و باعث ایجاد حاشیه شد.
 
   یکی از 3تیم دنیا!
به محض ورود گابریل کالدرون به فوتبال ایران یک ترجمه اشتباه از صحبت‌های او شد. کالدرون پرسپولیس را برترین تیم آسیا و هواداران این تیم را یکی از 3هوادار برتر دنیا توصیف کرد اما مترجم در این مورد گفت: «پرسپولیس برترین تیم آسیا و یکی از 3تیم برتر دنیاست!»