زیست‌بوم
تجویزی تازه برای تالاب‌های فارس
استاندار از طرح مدیریت یکپارچه زیست بومی حمایت می‌کند
آذر خسروانیان| شیراز - خبرنگار:
به کارگیری رویکردهای زیست‌بومی در حفاظت، مدیریت و بهره‌برداری پایدار از منابع سرزمین‌ها به خصوص تالاب‌ها اصلی کارآمد است. همچنین حفاظت بهتر و بیشتر از تالاب‌ها با مشارکت ذی‌نفعان به خصوص نهادهای دولتی و خصوصی، تاثیرات فراوانی بر اکوسیستم دارد. بی‌شک سرمایه‌های زیست‌محیطی ارزش بسیاری برای جوامع محلی و به طور کلی بهره‌برداران دارد، اما دریغ که اکنون بسیاری از این منابع حیاتی به منشأ گرد و غبار، فقر، مشکلات اجتماعی و بهداشتی بدل شده‌اند و تنوع زیستی آن نیز فاصله چندانی تا نابودی ندارد.
در دولت یازدهم توجه به تالاب‌ها، احیا و حفاظت از آن‌ها در صدر اقدامات قرار گرفت و فعالیت‌هایی شامل توزیع اطلاعات به شکل مناسب‌تر، شفاف‌سازی، ساده و منطقی کردن ترتیبات مدیریتی و سازمانی تالاب‌ها، آگاهی‌رسانی و آموزش عمومی مدنظر قرار گرفت. با توجه به اهمیت و شرایط اکولوژیکی خاص این تالاب‌ها، هدف از تدوین برنامه‌ها ایجاد یک چارچوب واحد برای برنامه‌ریزی و اقدام نهایی ملی و استانی در سطح آبخیز تالاب با در نظر گرفتن مبانی مدیریت زیست‌بومی است. این برنامه‌ها کارایی خود را زمانی نمایان می‌سازند که تمامی دستگاه‌های دولتی، غیردولتی و جوامع محلی اجرای آن را سرلوحه کاری خود قرار دهند.
برنامه مدیریت زیست‌بومی
مسئول دبیرخانه تالاب‌های فارس درباره تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها می‌گوید: مدیریت جامع تالاب‌های کشور رویکرد زیست‌بومی را با طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با مشارکت تمامی دست‌اندرکاران دولتی، مردمی و جوامع محلی تدوین کرده است.
«محدثه همتی» به برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده اشاره می‌کند و می‌افزاید: این برنامه‌ها برای بهبود وضعیت تالاب‌های فارس به بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در استان ارائه و پس از تصویب به مجریان و دست‌اندرکاران اجرایی ابلاغ شده است.
وی معتقد است: مدیریت زیست‌بومی یک فرایند فرابخشی است و مشارکت ذی‌نفعان سبب خواهد شد تا انتظارات، دانش و منافع افراد و گروه‌های ذی‌نفع در تدوین برنامه‌ها لحاظ شود.
همتی با اشاره به اینکه کشاورزان، دامپروران، افراد محلی، ارگان‌های خصوصی و دولتی از ذی‌نفعان تالاب‌ها به شمار می‌روند، اضافه می‌کند: در این برنامه ارزش تالاب‌ها و نیز تهدیداتی که متوجه ارزش آن‌هاست، ظرفیت‌ها و توانایی‌هایی که در نهادها و گروه‌های اصلی ذی‌ربط به تالاب وجود دارد به خوبی شناسایی شده و مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چراکه این اقدامات برای دستیابی به چشم‌انداز و اهداف درازمدت مدیریت تالاب‌ها ضروری است.
ارزش و کارکرد تالاب‌ها
مسئول دبیرخانه تالاب‌ها درباره ارزش و کارکرد تالاب‌ها نیز می‌گوید: تالاب‌ها نقش قابل توجهی در تنوع زیستی محیط اطراف خود دارند و به طور غیرمستقیم باعث کاهش دمای محیط، تأمین رطوبت مورد نیاز گیاهان، کنترل بیماری‌ها و آفات می‌شوند و نقش غیرقابل انکاری در اقتصاد منطقه از طریق پایداری اشتغال دارند.
همتی یکی از علل اصلی خشک شدن تالاب‌ها را خشکسالی‌های شدید اخیر می‌داند می‌افزاید: سومدیریت در مصرف آب‌های سطحی و زیرزمینی و تخریب اکوسیستم نیز نقش بسیار مهمی در خشک شدن رودخانه‌ها و به دنبال آن تالاب‌های فارس داشته‌اند.
مدیریت یکپارچه زیست‌بومی تالاب‌ها
مسئول دبیرخانه تالاب‌ها از برنامه مدیریت یکپارچه زیست‌بومی تالاب‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: این برنامه بعد از برگزاری کارگاه‌های مشارکتی و مشورتی، مشخص شدن کارکردها و ارزش اقتصادی، تعیین چشم‌انداز بلند مدت، مشخص کردن مشکلات و اقدامات اولویت‌دار، پایش اقدامات و ناحیه‌بندی براساس شاخص‌ها در شورای برنامه‌ریزی استان تصویب می‌شود.
همتی ادامه می‌دهد: این برنامه به سازمان و ارگان‌های ذی‌نفع ابلاغ می‌شود و آن‌ها باید شاخص‌ها و هزینه‌های مربوط به ارگان یا سازمان خود را از این برنامه جدا کنند تا براساس آن میزان اختصاص اعتبار مشخص شود.
وی می‌افزاید: از آنجاکه این سازمان و ارگان‌ها خودشان برنامه یا طرح تعادل‌بخشی دارند، بنابراین از برنامه‌های مدیریت یکپارچه زیست‌بومی با اینکه دارای پشتوانه قانونی است، استفاده نمی‌کنند.
این مسئول با بیان اینکه اقدامات اولویت‌دار که در برنامه‌ها مشخص می‌شود بیشتر مربوط به جهاد کشاورزی و سازمان آب است، می‌گوید: این سازمان‌ها به دنبال اجرای برنامه‌های خود هستند و از طرح یکپارچگی مدیریت حمایت نمی‌کنند که این موضوع مشکل‌ساز است و نمی‌توانیم طرح جامع و کاملی برای حمایت از تالاب‌ها داشته باشیم.
وی اضافه می‌کند: طرح تعادل‌بخشی این سازمان‌ها بر طبق برنامه‌ای است که سازمان می‌نویسد و برای اجرا به مردم ابلاغ می‌کند، اما طرح مدیریت یکپارچه زیست‌بومی اهمیت خاصی دارد؛ زیرا به صورت مشارکتی نوشته و از نظرات تمام ذی‌نفعان در آن استفاده شده است، به همین دلیل مردم از آن استقبال بهتری می‌کنند.
حمایت و پشتیبانی از طرح مدیریت یکپارچه زیست‌بومی
مسئول دبیرخانه تالاب‌های فارس درباره حمایت و پشتیبانی طرح مدیریت یکپارچه زیست‌بومی می‌گوید: این طرح پشتیبانی قانونی دارد و استاندار فارس از آن حمایت می‌کند، بنابراین تمامی ارگان‌ها و سازمان‌ها مکلف هستند، آن را اجرا کنند. «محدثه همتی» می‌افزاید: تاکنون همدلی و مشارکت ارگان‌ها را شاهد نبوده‌ایم و هیچکدام آن‌ها از طرح پشتیبانی نکرده‌اند، در حالی‌که اجرای این طرح الزامی است. وی معتقد است: اگر تمام دستگاه‌ها از این طرح حمایت لازم را به عمل می‌آوردند، تالاب‌های فارس به شرایط فعلی که عبور از خط قرمز نابودی است، نمی‌رسیدند و این فاجعه بزرگ زیست‌بومی و زیست محیطی رخ نمی‌داد. این مسئول ادامه می‌دهد: طرح مدیریت یکپارچه زیست‌بومی نشان می‌دهد در صورت اصلاح مصرف آب در بخش‌های کشاورزی و صنعت می‌توانیم از بحران خشکسالی این چند سال به سلامتی عبور کنیم و تالاب‌های استان را از خشک شدن نجات دهیم.
در همینه زمینه :
