سکونت 2میلیون تبعه خارجی در تهران

مراسم گرامیداشت روز جهانی «اسکان بشر» با شعار اقتصاد تاب‌آور شهری در مجموعه فرهنگی و هنری نگارستان با حضور مدیران شهری و برخی از سفرای خارجی برگزار شد. در این مراسم پیام علیرضا زاکانی، شهردار تهران توسط حمیدرضا غلام‌زاده، معاون مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران قرائت شد. سکاندار پایتخت در این پیام به چند نکته مهم اشاره کرده و نوشته است:

امروزه اقتصادهای شهری دائماً در معرض شوک‌ها و استرس‌های مختلف مانند بلایای طبیعی، بیماری‌های همه‌گیر، ناآرامی‌های اجتماعی یا اختلالات فناوری هستند. پیچیدگی و عدم‌قطعیت‌های ناشی از درهم‌تنیدگی مسائل متنوع شهری با بحران‌ها، مدیریت شهرها را دشوارتر کرده و مدیریت شهری تاب‌آور به‌دنبال یافتن روش‌های بومی، چندجانبه و عدالت‌محور در شهرهاست. باتوجه‌به وضعیت اقتصادی کنونی کشور و به‌تبع شهر تهران، اقتصاد مقاومتی یکی از رویکردهای اصلی شهرداری تهران طی سال‌های اخیر بوده است؛ رویه‌ای که هم روند روبه‌رشد اقتصادی را در کشور حفظ کرده است و هم آسیب‌پذیری‌ ناشی از چالش‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد. یعنی وضع نظام اقتصادی را طوری رقم می‌زند که در برابر شوک‌های داخلی و خارجی بیمه شود و روند آسیب و اختلال را کاهش می‌دهد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های ذکرشده برای اقتصاد مقاومتی، تاب‌آور بودن اقتصاد است که ازجمله مهم‌ترین اقدامات تهران در راستای تاب‌آوری اقتصادی می‌توان به مقابله با اثرات منفی تکانه‌ها و انطباق با شرایط جدید بعد از بروز تکانه‌های اقتصادی پساتحریم اشاره کرد. ازاین‌رو باتوجه‌ به شرایط تحریم‌های ظالمانه که مردم ایران در سال‌های گذشته با آن روبه‌رو بوده‌اند، دستیابی کامل به اقتصاد مقاومتی و تاب‌آوری اقتصادی یکی از اهداف اصلی شهرداری تهران است که امید آن می‌رود با ممارست و همکاری برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد و سایر سازمان‌های بین‌المللی به این مهم دست یابد.

نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که شهر تهران هرساله میزبان حجم عظیمی از مهاجران و پناهندگان است. این پدیده هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی را به شهرداری تحمیل می‌کند. در حال حاضر حدود 2میلیون تبعه خارجی در شهر تهران سکونت دارند که بیش از ۷۰۰هزار نفر آنها در یک سال اخیر شناسایی شده‌اند و این موضوع نشان از روند روبه رشد این پدیده دارد. تأثیری که ورود اتباع خارجی به کلانشهر تهران ایجاد می‌کند قابل تأمل است. یکی از این چالش‌هایی که به حوزه فعالیت برنامه اسکان بشر ملل متحد نیز مربوط می‌شود، اسکان این افراد است؛ چراکه بسیاری از آنها در سکونتگاه‌هایی غیرقانونی اقامت می‌کنند که به‌دلیل فقدان مدارک هویتی قابلیت ساماندهی ندارند. از این‌رو به‌نظر می‌رسد تنها راه مواجهه با این مسئله، ایجاد تعاملات بین‌المللی هم بین شهرها و کشورها و هم نهادهای بین‌المللی است، زیرا سامان دادن پناهندگان امری چندلایه است که فقط یک لایه آن به کشور ایران و شهر تهران مربوط می‌شود و لایه‌های دیگر در گرو تعاملات بین‌المللی بین کشورها و نهادهای بین‌المللی همچنین تعامل با نهادهای دولتی و غیردولتی است.

از نخستین گام‌های برنامه‌ریزی شهر تهران برای تاب‌آوری اقتصادی و سازگاری، ارزیابی ریسک‌ها و آسیب‌پذیری‌های شهری در برابر شوک‌ها و استرس‌های مختلف است. این موضوع شامل شناسایی و تجزیه‌وتحلیل خطرات بالقوه، احتمال و شدت و تأثیرات آنها بر بخش‌ها، نقش‌آفرینان و مکان‌های مختلف است. ارزیابی خطرات و آسیب‌پذیری‌ها شامل درک عوامل اساسی مانند تنوع، افزونگی، ارتباط، فراگیربودن و نوآوری است که اقتصاد تهران را کم‌وبیش انعطاف‌پذیر و سازگار می‌کند. یکی از اقدامات مهم شهر تهران در برنامه‌ریزی برای تاب‌آوری و سازگاری، مشارکت‌دادن ذی‌نفعان و عموم مردم در فرایند ایجاد و اجرای برنامه‌هاست. این امر شامل شناسایی و مشارکت‌دادن نقش‌آفرینان و گروه‌های مردمی است که در اقتصاد شهری سهم یا منافعی دارند. در این زمینه شهرداری تهران طرح بودجه‌ریزی مشارکتی را عملیاتی کرده است. شهرداری تهران با درگیرکردن ذی‌نفعان و مردم توانسته اعتماد، مشروعیت و مالکیت برنامه‌ها را ایجاد کرده و از دانش، منابع و ظرفیت‌های متنوع اجتماع بهره ببرد.