چستر ؛ نقش اول یک بازی تبلیغاتی

محمد جعفری-روزنامه‌نگار

«زن و شوهری که فرزندی نداشتند با حضور در یک دفتر مشاور املاک خانه‌ای 5میلیاردی را به نام سگ‌شان به اسم چستر کردند.» فیلم کوتاهی با این مضمون چند روزی است که در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود و بازتاب‌های اغلب مختلفی داشته است. تا جایی که معاون دادستان تهران عصر دیروز خبر از پلمپ بنگاهی را داد که قرارداد فاقد اعتبار منعقد کرده بود.
به گزارش همشهری، این فیلم 70ثانیه‌ای از اواخر هفته گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و بینندگان زیادی داشت. فیلم کوتاه با حرف‌های یک مرد که ظاهرا مشاور املاک است شروع می‌شود. او ماجرا را اینطور توضیح می‌دهد که « امروز سه‌شنبه، 24مردادماه، آقای ... زحمت کشیدند یک آپارتمان 5میلیاردی به متراژ 72متر در پونک از مجموعه ما خریداری کردند و قرارداد آن به نام آقای چستر است.» اشاره این مرد به سگی است که روی میزش نشسته است. مشاور املاک در ادامه برگه‌ای را به‌عنوان شناسنامه سگ به دوربین نشان می‌دهد و می‌گوید:« این شناسنامه آقای چستر است و قرار است او در این آپارتمان زندگی کند. لطفا امضا کنید.» در ادامه زن میانسال پنجه سگ را در استامپ زده و به نشانه امضا به پایین قرارداد می‌زند.

بازتاب خانه آقای چستر
انتشار این فیلم کوتاه بازتاب گسترده‌ای داشت. عده‌ای از روی سادگی آن را باور کردند و به سگ غبطه خوردند. اما عده‌ای دیگر به این سادگی ماجرا را باور نکردند. آنها معتقد بودند که اصلا نمی‌شود ملکی را به نام یک سگ زد و فیلم منتشر شده پشت پرده‌ای خاص دارد. عده‌ای دیگر هم به این ماجرا در حد یک سرگرمی و شوخی نگاه می‌کردند. برای چند روز این فیلم نقل شبکه‌های اجتماعی بود و همه کم و بیش درباره آن صحبت می‌کردند تا اینکه در ادامه معلوم شد فیلم فقط یک ترفند برای مشهورشدن مشاور املاک و جذب مشتریان بیشتر بوده است. او با این هدف سناریویی عامه‌پسند و در عین حال جنجالی نوشته و در فیلمی 70ثانیه‌ای توانسته بود ذهن کاربران شبکه‌های اجتماعی را برای چند روز به‌خود درگیر کند.

نمونه دیگری از فریب
یکی دیگر از مشهورترین نمونه‌های فریب که بازتاب جهانی داشت، در هفته‌های گذشته بین دو غول دنیای تکنولوژی یعنی زاکربرگ مالک متا و ایلان ماسک مالک توییتر سابق و ایکس فعلی اتفاق افتاد. درگیری لفظی آنها که بعد از راه‌اندازی شبکه اجتماعی تردز توسط زاکربرگ آغاز شده بود آنچنان بالاگرفت که آنها یکدیگر را به مبارزه رودررو دعوت کردند و حتی کار تا جایی بالا گرفت که قرار شد آنها عواید حاصل از این مبارزه را صرف امور خیریه کنند. آنها هر روز برای یکدیگر کری می‌خواندند و کاربران شبکه‌های اجتماعی اخبار مربوط به جنگ لفظی این دو را دنبال می‌کردند. این شرایط برای چند هفته‌ای ادامه داشت تا اینکه سرانجام معلوم شد که این درگیری لفظی در واقع یک جنگ زرگری بین زاکربرگ و ایلان ‌ماسک بوده و خبری از درگیری رودررو نیست و همه آن چیزی که در هفته‌های گذشته کاربران شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کردند در حقیقت جنگ رسانه‌ای و فریب بوده است.

مکث
سگ می‌تواند خانه بخرد؟
صرف‌نظر از ابعاد رسانه‌ای ماجرای آقای چستر، ابعاد حقوقی این ماجرا قابل بررسی است. اساسا آیا سگ می‌تواند خانه بخرد و مالک آن باشد؟ پریا اکبری، وکیل پایه‌یک دادگستری در این‌باره به همشهری می‌گوید: «طبق قانون مدنی برای انجام یک معامله باید فرد اهلیت داشته باشد. از سوی دیگر 3دسته افراد شامل صغار، اشخاص غیررشید و مجانین نمی‌توانند معامله‌ای انجام دهند. همه این موارد درخصوص انسان گفته شده است و در این مورد این سگ به‌دلیل اینکه اساسا حیوان و غیرانسان است نمی‌تواند معامله‌ای انجام دهد. نکته دیگر اینکه در یک معامله فروشنده شرایطی را اعلام می‌کند و خریدار باید این شرایط را قبول یا رد کند که به آن ایجاب و قبول گفته می‌شود. این معامله به ظاهر اتفاق افتاده اما نتیجه معامله چیست؟ این است که معامله‌ای که در آن ایجاب و قبول اتفاق نیفتاده است باطل است. چون سگ اهلیت ندارد، ایجاب و قبول نمی‌تواند انجام دهد به همین دلیل معامله اساسا باطل است و وقتی یک بیع باطل باشد همه‌‌چیز به وضعیت قبلی خود برمی‌گردد. یعنی اصلا چنین اتفاقی نیفتاده است.»
این وکیل دادگستری در ادامه می‌گوید:
« طرح چنین مسائلی در فضای مجازی به جز تجمل‌گرایی و فخرفروشی و اینکه چنین مسائلی در فضای مجازی باب شود، دستاورد دیگری ندارد. چنین خبرهایی وقتی در فضای مجازی منتشر می‌شود بازتاب خوبی ندارد. بررسی این مسائل نشان می‌دهد که فضای مجازی چقدر ما را به سمت و سوی ابتذال سوق می‌دهد. ما در این ماجرا نیاز به یک کلمه داریم و آن هم آگاهی است.»

شرایط انجام معامله
از سوی دیگر معصومه فرقانی‌ها، قاضی بازنشسته و وکیل دادگستری درباره شرایطی که یک فرد می‌تواند در آن معامله‌ای را انجام دهد می‌گوید: طبق ماده 17 قانون مدنی حیوانات خود جزو اموال غیرمنقول محسوب می‌شوند بنابراین نمی‌توانند صاحب مال شوند. از سوی دیگر در ماده 190 نیز برای صحت معامله شروطی آورده شده. این شروط شامل اهلیت طرفین، رضای آنها، اهلیت موضوع (فرد بالغ، رشید و عاقل باشد)، موضوع معین و مشروعیت معامله است که در ماجرای خرید خانه برای سگ این شروط محقق نمی‌شود و معامله باطل است و انگار اتفاقی نیفتاده است.