بازی محلی شبیه یک بازی فرنگی
نام: چلتوپ
موقعیت: زمینهای خاکی پایتخت
***
رواج بازیهای گروهی در تهران به دوره قاجار برمیگردد و برخی از این بازیها در دوره پهلوی اول اوج گرفته است. چلتوپ را که یک بازی گروهی با توپ بوده باید در زمره همین بازیها قرار داد.
شیوه این بازی با راگبی یا همان فوتبال آمریکایی شباهت عجیبی دارد و به همینخاطر برخی پژوهشگران رواج بازی چلتوپ را رهاورد حضور مستشاران خارجی برای تهراننشینها میدانند اما منابع موثقتر این فرضیه را رد میکنند و معتقدند چلتوپ نسخهای دیگر از بازی الک دولک، یکی دیگر از بازیهای سنتی در تهران قدیم است.نصرالله حدادی، تهرانپژوه، درباره قدمت و تاریخچه رواج چلتوپ در تهران میگوید: «شیوه بازی چلتوپ اینگونه بود که یک نفر با چوب به توپ کوچکی که با لاستیک اتومبیل میساختند و روی آن را گلیمبافی میکردند، ضربه میزد و بازیکنان دو تیم مسافت طولانی را برای گرفتن توپ و سرنگون کردن بازیکنی که به توپ ضربه زده بود طی میکردند.گفته میشودکه در این بازی گاهی توپ چنان به آسمان پرتاب میشد که اصطلاحا میگفتند خال شد. یعنی چنان بالا رفت که گویی خال شد به پیشانی آسمان. اینگونه ضربه زدن به توپ در بازی چلتوپ یک مهارت منحصر به فرد بود.»
چلتوپ که در کوچه پسکوچهها و زمینهای خاکی تهران انجام میشد، تا قبل از ظهور غول فوتبال در تهران سکه رایجی داشت و شیوه و قوانین این بازی از پایتخت به شهرهای دیگر هم گسترش پیدا کرد. جعفر شهری، تهرانپژوه هم در کتاب «طهران قدیم» از چلتوپ بهعنوان یکی از بازیهای سنتی و گروهی در پایتخت نام برده اما امروز نام و نشان چندانی از آن باقی نمانده است. حدادی معتقد است چلتوپ در همه زمینهای خاکی تهران طرفدار داشت: «آنطور که جعفر شهری در جلد چهارم کتاب « طهران قدیم» روایت کرده چلتوپ بازی بزرگترها بوده است. این بازی تا سال 1347شمسی که تیم ملی فوتبال ایران قهرمان جام ملتهای آسیا نشده بود در تهران طرفداران زیادی داشت، اما همهگیر شدن فوتبال و ظهور توپهای پلاستیکی در پایتخت همه معادلات را تغییر داد.جعفر شهری چلتوپ را شبیهترین بازی به الک دولک دانسته است.»
در همینه زمینه :
