گوشی بومی در ایستگاه جدید

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

برای چندمین بار درحالی‌که 5‌ماه از سال1402 گذشته، موضوع «تولید گوشی داخلی» این بار در نشست خبری مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پیام مطرح شد. البته اکبر قنبرپور، پیش از این در اردیبهشت و در حاشیه رویداد «اینوتکس2023» هم به تولید گوشی بومی در منطقه ویژه اقتصادی پیام اشاره کرده بود. قنبرپور 3ماموریت مهم برای منطقه ویژه اقتصادی پیام تعریف کرده و از تخفیف 25درصدی به دانش بنیان‌ها برای استقرار در این منطقه سخن گفته بود. علاوه بر تبدیل شدن به قطب مراکز داده و بومی‌سازی‌ تجهیزات شبکه، تولید گوشی تلفن همراه بومی هم برای این منطقه هدف‌گذاری شده است. اما تولید گوشی بومی براساس سند بالادستی شورای‌عالی فضای مجازی از چند سال پیش در دستور کار قرار گرفته است. در این میان اگرچه بعضی از تولیدکننده‌ها قدم‌هایی برداشته‌اند، اما هنوز انتظاری که بازار دارد، برآورده نشده است.

همه گوشی‌ها هوشمند نیست
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین‌المللی پیام اردیبهشت‌ماه گذشته و در حاشیه اینوتکس از تولید 500هزار تلفن همراه بومی در این منطقه خبر داده و بر هدف‌گذاری یک میلیونی تأکید کرده بود. حالا اکبر قنبرپور در نشست خبری یک‌بار دیگر این عدد را اعلام کرده، اما در عین حال گفته یک سوم این تعداد یعنی حدود 330هزار دستگاه گوشی هوشمند خواهد بود. ستار هاشمی، معاون‌ وقت فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات هم در گفت‌وگو با همشهری از برنامه‌ریزی‌ها برای تولید 2میلیون گوشی داخلی تا پایان 1404 خبر داده بود.

مسئله‌ای به‌نام سیستم عامل
اگرچه مدیرعامل منطقه اقتصادی پیام از تولید حدود 330هزار گوشی هوشمند تا پایان سال خبر داده، اما مهم‌ترین فاکتور برای گوشی هوشمند سیستم عامل آن است. تاکنون یک سیستم عامل تمام‌بومی برای گوشی‌های هوشمند داخلی طراحی و پیاده‌سازی‌ نشده است. اهمیت سیستم عامل بومی را در میان صحبت‌های ستار هاشمی می‌توان دریافت. به‌گفته او، سیستم عاملی که مدنظر است باید پاسخگوی نیاز مردم باشد و اگر نتواند این نیاز را تامین کند، با استقبال مردم روبه‌رو نمی‌شود. سیستم عامل اندروید از آنجا که یک نرم افزار منبع‌باز (open source) محسوب می‌شود، قابل شخصی‌سازی(customization) است. بنابراین گوشی‌های فعلی ازجمله یک گوشی که اخیرا رونمایی شد، به‌نظر می‌رسد که از همین روش استفاده کرده است. این گوشی، سیستم عامل خود را DariaOS نام‌گذاری کرده که مبتنی بر اندروید 13 است.

تأثیر افزایش تعرفه
مدیرعامل منطقه اقتصادی پیام همچنین به تأثیر افزایش تعرفه واردات اشاره می‌کند و می‌گوید: سیاست‌های واردات گوشی در یکی دو سال گذشته و افزایش تعرفه واردات، واردکننده را به این فکر می‌اندازد که به سمت تولید برود. به‌گفته قنبرپور، هیچ فیچرفونی نیست که در منطقه پیام تولید شود و بازار نداشته باشد. این گوشی‌ها به سفارش تولید می‌شوند. او همچنین معتقد است که با زیاد شدن تولید گوشی‌های داخلی، تولیدکنندگان می‌توانند از ظرفیت بازار ۴۰۰میلیون نفری منطقه استفاده کنند و همه کشورهای منطقه به جز ترکیه از گوشی‌های ایرانی استقبال خواهند کرد.

انگیزه تولید گوشی
بازار ایران یکی از بازارهای جذاب برای گوشی هوشمند محسوب می‌شود. نشانه آن هم افزایش پاساژها و فروشگاه‌های گوشی و لوازم جانبی طی سال‌های گذشته است. البته مدیرعامل منطقه اقتصادی پیام به‌گونه‌ای دیگر بر این موضوع صحه می‌گذارد و می‌گوید که افزایش واردات گوشی‌ تلفن همراه در سال‌های اخیر، وارد‌کنندگان را به سمت تولید گوشی داخلی سوق داده است. بنابراین از نگاه بازار، تولید داخلی گوشی می‌تواند موفق باشد. با این حال قنبرپور در پاسخ به پرسش خبرنگار یکی از رسانه‌ها مبنی بر تمایل واردکنندگان گوشی به تولید گفت: مسئله اصلی شرکت‌های فناوری بازار است. واردکنندگان سهمی در بازار دارند و وقتی به سمت تولید حرکت می‌کنند شانس موفقیت بیشتری دارند چون از پیش در بازار حضور داشته‌اند. در واقع واردکنندگان یک گام جلوتر از دیگر تولیدکنندگان هستند.

مشتری تصمیم می‌گیرد
با این حال، تردیدی نیست که مطمئن‌ترین محک برای تقاضا، مشتری و مصرف‌کننده است. به‌عبارت دیگر، مصرف‌کننده به درستی حساب و کتاب می‌کند و گوشی مقرون به صرفه را انتخاب می‌کند. بنابراین، جمله مدیرعامل منطقه اقتصادی پیام مبنی بر اینکه «تولید زیاد منجر به صادرات گوشی به کشورهای منطقه می‌شود» قابل تامل است.
به‌عبارت دیگر، مشتری کیفیت و قیمت محصولات را مقایسه و سپس محصولی را که به سودش هست، انتخاب می‌کند. درواقع، تولید زیاد لزوما به معنی صادرات نیست.

تأمین منابع تولید داخلی
محمد خوانساری، رئیس سازمان فناوری اطلاعات هم خرداد‌ماه گذشته اعلام کرد تولید یک میلیون گوشی هوشمند داخلی را در دستور کار قرار داده‌اند. به‌گفته او، امسال حداقل 500میلیارد تومان تسهیلات اشتغال‌زایی برای این امر درنظر گرفته شده است. این در حالی است که سال گذشته هم آیین‌نامه‌ای تصویب شد که طبق آن، عوارض واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار، صرف حمایت از تولید گوشی‌های داخلی و مسائل مربوط به آن خواهد شد. قانون بودجه۱۴۰۲ با تعیین عوارض واردات ۱۵درصدی برای گوشی‌های بالای ۶۰۰دلار، مقرر کرده بود منابع حاصل از عوارض واردات این گوشی‌ها با هدف حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی و صنعت میکروالکترونیک به صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته وزارت صمت واریز شود.