تخریب ناایمنها ادامه دارد
همشهری، عملیات تخریب ساختمانهای ناایمن و غیرمجاز در 23ماه گذشته را بررسی کرد
گروه شهری
پس از حدود 24ساعت آواربرداری بیوقفه، سرانجام حوالی ساعت 13 و 30 دقیقه ظهر دیروز آخرین نفر از زیرآوار خارج شد تا عملیات امداد و نجات آتشنشانی و هلالاحمر در کوچههای خلازیر به پایان برسد. در این 24ساعت شهر تهران و بهویژه محله خلازیر دقایق و ثانیههای دردناک و پرالتهابی را پشت سر گذاشت. در تمام این مدت، بیم و امید زنده ماندن یا جان باختن فرد زیرآوارمانده بر خیابان مصیبتزده گلها و تمام مردان و زنان حاضر در صحنه سایه انداخته بود.
عملیات برای نجات
مردم محله و کسانی که از دیگر نقاط شهر خودشان را به محل حادثه رسانده بودند، پشت محوطه عملیات امداد و نجات که با میلههای داربست و پوشش گونی آبیرنگ از سایر بخشها جدا شده بود، بهصورت پراکنده تجمع کرده و از طریق افرادی که به داخل محوطه رفتوآمد داشتند، بهدنبال کسب اخبار و اطلاعات از آخرین وضعیت زیرآوارماندگان بودند. بین آنها بازار شایعه هم داغ بود. همکاران غلامرضا رزاقی هرکدام به یک محدوده خاص اشاره میکردند که آخرینبار او را مشاهده کرده بودند.
آمبولانس بهشتزهرا(س)، آخرین سکانس بود
در مدتی که جستوجو ادامه داشت، علاوه بر تورج فرهادی، شهردار منطقه19، مدیران مختلف شهری در محل حادثه حاضر شدند که ازجمله آنها میتوان به حسین نظری معاون خدمات شهری، عباس شعبانی معاون هماهنگی و امور مناطق، حمیدرضا صارمی معاونت شهرسازی و معماری اشاره کرد. علیرضا فخاری استاندار تهران و پرویز سروری نایبرئیس شورای اسلامی شهر تهران و میثم مظفر، عضو شورای اسلامی شهر تهران هم در محل حادثه حاضر شدند و در گفتوگو با افراد مختلف از نزدیک درجریان علل بروز حادثه، آخرین روند کار و همچنین چالشها و مشکلاتی که وجود دارد، قرار گرفتند. در تمام مدتی که جستوجو برای یافتن آخرین فرد زیر آوار مانده جریان داشت، خانواده رزاقی با اضطراب و نگرانی در صحنه حضور داشتند و تمام امیدشان زنده بیرون آمدن پدر خانواده از زیر خروارها سنگ و خاک و آهن بود؛ امیدی که در نهایت با یافتن پیکر بیجان این پرسنل شهرداری به یأس و اندوه تبدیل شد. حضور آمبولانس بهشتزهرا برای انتقال پیکر بیجان غلامرضا رزاقی، پایان ماجرا بود. در ادامه هم با تخلیه کامل محوطه، عملیات تخریب ساختمانهای نیمه ویران ادامه پیدا کرد اما این پایان ماجرا نیست. مافیای ساختوساز برای نخستینبار تیر به قلب شهر نمیزنند. ساختمانهای غیرمجاز و ناایمن بخشی از شهر و حریم آن را احاطه کردهاند و شهرداری در مناطق مختلف و در حریم پایتخت، عملیات بسیاری انجام داده و همچنان با گردنکلفتهای متخلف برخورد کرده و در این راه نیز هزینه گزاف داده است. مناطق 5، 15، 18، 1 و 19 جمله آنهاست؛ گرچه منطقه19 در این امر پیشتاز بوده است.
منطقه18
حریم پایتخت در آستانه نابودی
ساختوساز غیرمجاز منوط به داخل شهر تهران نمیشود، چرا که در برخی از مناطق ساختوساز غیرمجاز به سمت و سوی حریم سوق داده شده است. نمونه بارز این تخلفات در منطقه 18رخ میدهد. آنطور که محمدجواد خسروی، شهردار منطقه 18عنوان کرده مهمترین مشکل منطقه مربوط به ساختوسازهای غیرمجاز در حریم بهویژه محله یافتآباد است. به گفته این مقام مسئول شهرهای اطراف تهران از جمله شهردار اسلامشهر اقدام به صدور پروانه ساخت در حریم میکند و در قسمت بالای مجوز هم قید میکند محدوده حریم شهر تهران. شهرداری منطقه 18براساس وظیفه ذاتی با حکم دادستانی اقدام به تخریب میکند. موضوعی که سبب طرح شکایت در مجموعه قضایی میشود و در نهایت هم رأی علیه شهرداری و شهردار منطقه صادر میشود.
منطقه1
تخریب 1600مترمربع ساختوساز غیرمجاز در ارتفاعات تهران
طی ماههای اخیر تخریب 1600مترمربع ساختوساز غیرمجاز در راستای حفظ حقوق عمومی و بیتالمال در شمال تهران انجام شد.
سیدمهدی صباغ، شهردار منطقه یک در اینباره به همشهری گفت: از اسفندماه سال گذشته اجرای رأی ماده صد در مورد ساختمانهای غیرمجاز محله آبک و گلابدره آغاز و طی آن 8رأی، ثبت اجرای رأی شد که شامل تخریب 6طبقه به متراژ1200مترمربع در اسفندماه و4طبقه به متراژ 400مترمربع در تیرماه در محله آبک با حضور محمدحسین جعفری، معاون دادستان و سرپرست ناحیه یک دادسرای الهیه، سرهنگ محمدباقر قدمزاده، سرکلانتر یکم پلیس پیشگیری پایتخت و عوامل اجرایی شهرداری منطقه یک تخریب شد.
بهگفته صباغ، همچنین تخریب و جلوگیری از ساخت و پلمپ ۲۰ملک متخلف در گلابدره و آبک نیز بهعلت عدمرعایت استانداردهای ایمنی و شهرسازی در راستای حفاظت از جان شهروندان از دیگر اقدامات اجرایی در سالجاری بوده است.
گفتنی است در محلات آبک و گلابدره بیش از 240رأی کمیسیون ماده 100 وجود دارد که اقدامات لازم برای رفع خلاف و اجرای حکمها در دست اقدام است.
جزئیات اجرای حکمها در محلههای آبک و گلابدره در 3مرحله
مرحله اول تخریب 6طبقه به متراژ 1200مترمربع مسکونی (اسفند 1401)
مرحله دوم تخریب 4طبقه به متراژ 400مترمربع مسکونی (تیر 1402)
مرحله سوم تخریب و جلوگیری از ساخت و پلمپ ۲۰ ملک متخلف تجاری- مسکونی (تیر1402)
منطقه 15
آزادسازی 3هزار و600مترمربع اراضی ملی
با انجام 5مرحله برخورد با رفع تصرفات غیرقانونی حدود 3هزار و600مترمربع از اراضی ملی به نفع شهروندان آزادسازی و بازپسگیری شد. محمد شیری، شهردار منطقه 15 به همشهری گفت: مدیریت شهری از ابتدای سال در اقدامی جهادی با انجام 5 مرحله طرح رفع تصرفات غیرقانونی با همکاری نهادهای ذیربط در محلههای مسگرآباد و مسعودیه، حدود 3هزار و600مترمربع از اراضی ملی را آزادسازی کرد. او در ادامه به اقدامات انجام شده اشاره کرد و گفت: در این راستا حدود ۲۰۰۰مترمربع از اراضی ملی در محدوده حریم مسگرآباد آزادسازی شد و زمین فوق از تصرف غیرقانونی متصرف خارج و به اراضی ملی برگردانده شد. شیری اضافه کرد: همچنین 1600مترمربع از اراضی که شامل سوله ناایمن در حریم منطقه بود پس از تذکرات پی در پی و بیتوجهی فرد متصرف با اخذ دستور قضایی آزادسازی شد. او ادامه داد: این منطقه دارای وسعت حریم بالایی است و طبق قانون شهرداریها ساختوساز در حریم ممنوع است. ولی گاهی ساختوسازهایی در دورههای گذشته به صورت مخفیانه و شبانه صورت گرفته است. شهردار منطقه در پایان افزود: این طرحها با هماهنگی یگان حفاظت و اجراییات منطقه، نواحی و تمامی نیروهای معبربان، شهربان، حریم و ... اجرا شدند.
منطقه 19
تخریب ساختمانهای غیرمجاز یا غولهای ناپایدار توسط شهرداری منطقه19 تاکنون در 19مرحله پیگیری شده و بزرگترین تخریب (170واحد مسکونی) اوایل تیرماه امسال با دستور قضایی صورت گرفت.
دلایل مختلفی وجود دارد که سبب میشود بناهای ناایمن غیرمجاز یک شبه، قد علم کنند. مواردی که در ناحیه 3شهرداری منطقه 19به وفور دیده میشود. افراد سودجو و فرصتطلب که جان مردم برایشان اهمیتی ندارد و تنها به ثروتاندوزی و کسب سود بیشتر فکر میکنند، از طرق مختلف زمینها را تصرف و با استفاده از مصالح نامرغوب اقدام به ساختوساز میکنند و با قیمتهای گزاف به مردم بیخبر از همه جا میفروشند. اواخر خرداد وقتی مهدی عباسی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران تریبون پارلمان شهری را روشن کرد، درباره ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه بزرگراه شهید کاظمی (محدوده محله خلازیر) تذکر داد و خواستار پیگیری موضوع شد، همزمان شهرداری منطقه نیز این تخلفات را رصد کرد که در نهایت هم اواسط تیرماه منجر به تخریب 23ساختمان در محله خلازیر شد.
تصرف و ساخت در زمینهای موقوفه
بخش زیادی از اراضی محدوده ناحیه 3(حدود 430هکتار) موقوفی است و همین امر زمینه را برای ساخت و سازهای غیرمجاز هموار کرده است. چرا که بهگفته تورجفرهادی، شهرداری منطقه 19 ارزش زمین افزایش یافته، سودجویان آنها را تصرف و بدون هماهنگی متولیان موقوفه در آنها ساختوساز میکنند و با قولنامههای دستی به دیگران واگذار کردهاند. آنطور که شهردار منطقه عنوان کرده: «بزرگترین تخلف سودجویان در 100هکتار از اراضی موقوفه محله خلازیر رخ داده بود که 23ساختمان 6 و 7طبقه و در مجموع 170واحد مسکونی ساخته شده بود.» سازندگان و خریداران گمان میکردند کار ساختمانها تمام شده و شهرداری دیگر اقدام به تخریب آنها نمیکند، اما تصمیم قاطع مدیریت شهری، آنها را غافلگیر کرد و پس از صدور مجوز توسط مقام قضایی، 23ساختمان با وجود مقاومتها و تهدید و ارعاب اراذل و اوباش تخریب و اراضی تصرف شده آزادسازی شدند.
شهرکسازی، وسط ناآرامیها
ساختوساز غیرمجاز در تمام ادوار وجود داشته و این موضوع را نمیتوان کتمان کرد، اما بهگفته تورج فرهادی بدترین موج ساختوساز در منطقه 19از مهرماه سال گذشته شروع شد. سودجویان از اغتشاشات و ناآرامیها استفاده کردند و در سایه نبود نظارتهای کافی زمینهای بزرگ را تصرف و اقدام به شهرکسازی کردند، اما قبل از اینکه کار به اتمام برسد و مردم در آنها ساکن شوند، شهرداری حکم تخریب این شهرک 120واحدی را گرفت. همهچیز طبق برنامه پیش رفت تا اینکه بهدلیل ناپایداری ساختمانها به ناگهان فرو ریختند و تعدادی از عوامل فراجا و شهرداری تهران زیر آوار جان باختند.
منطقه5
تخریب ساختوسازهای غیرمجاز در کن و حصارک
کنترل ساختوسازها در سطح مناطق شهری از اولویتهای دوره ششم است و ساختوسازهای غیرمجاز در حریم پایتخت نیز در ادوار مختلف یکی از چالشهای شهری بوده است. از اینرو مناطقی که در حریم قرار دارند بیشتر در معرض آسیب هستند. یکی از آنها منطقه5 پایتخت یعنی حوالی کن و حصارک است.
احسان شریفی، شهردار منطقه5 تهران درباره ساختوسازهای غیرمجاز در این منطقه به همشهری گفت: منطقه5 تهران شامل 2 بخش است؛ یک بخش از منطقه مربوط به بافت کهن و تاریخی بوده و بخش دیگر آن بافت نوسازی دارد. او ادامه داد: بافت کهن منطقه5 شامل روستاهای حاشیه تهران قدیم یعنی محلات کن، حصارک و مرادآباد است و به دلیل شرایط بافت و عدموجود طرح تفصیلی متناسب با نیاز مردم، این مناطق در معرض ساختوسازهایی بوده که از منظر مردم پاسخ به نیاز و از منظر شهرداری، خلاف و مغایر با اصول شهرسازی است.
شریفی با اشاره به تخریب ساختوسازهای غیرمجاز در محلات قدیمی منطقه5 بیان کرد: در محله کن و حصارک آمار ساختوسازهای غیرمجاز بیشتر بود؛ بنابراین به شدت جلوگیری از اینگونه ساختوسازها را داریم و هیچ همراهی با متخلفان نداشته و برخورد جدی میکنیم. شهردار منطقه5 اضافه کرد: در 2سال گذشته شدت برخورد و میزان تخریبهای صورت گرفته، به نحو قابل توجهی افزایش پیدا کرده که اصولا این تخریبها با همراهی دستگاه قضایی و پلیس بوده است. او با اشاره به طرحهای تفصیلی محلات کن و حصارک، گفت: با همت مدیریت شهری و کمیسیون ماده 5، طرح تفصیلی محله حصارک تصویب شد و طرح تفصیلی اصلاحشده محله کن نیز هفته گذشته به امضای اعضای کمیسیون ماده 5 رسید. شریفی با بیان اینکه با تصویب و اصلاح طرح تفصیلی در این محلات بخش زیادی از ساختوسازهای غیرمجاز کاهش خواهد یافت، افزود: در یک سال اخیر، تخریبهای ساختوسازهای غیرمجاز در منطقه داشتیم که طی این اقدامات 24نفر از همکاران در شهرداری دچار مصدومیت شدند.
شهردار منطقه5 در بخش دیگری از صحبتهای خود به تخلفات ساختمانی در مناطق نوساز منطقه5 اشاره کرد و گفت: در بخش نوسازی منطقه که از اوایل دهه60 شکل گرفته است، نوع تخلفات و توسعه بنا و یا ایجاد طبقات مازاد از پروانه را شاهد هستیم که البته تعداد، زیاد نبوده و اگر ایرادهای سازه و اساسی نداشته باشد با ارجاع به کمیسیون ماده 100مشکل حل خواهد شد. او با بیان اینکه منتظر تصمیم کمیسیون 100هستیم و اگر مواردی، رأی قلع و قمع دریافت کند، تخریب میکنیم، اضافه کرد: از ابتدای سال1402 تاکنون، جمع تخریبها 12مورد بوده که از کمیسیون ماده 100 رأی تخریب صادر شده و 3500مترمربع آزادسازی داشتیم. شریفی همچنین به ساختمانهای پرخطر و ناایمن در منطقه5 نیز اشاره کرد و افزود: در منطقه5 نوعی ساختمانهای ناایمن و پرخطر داریم که در گذشته ایمنی لازم را داشتند، اما در حال حاضر از نظر سازمان آتشنشانی ایمنی لازم را ندارند که تعداد آنها 4مورد است و امیدواریم با تدابیری که در پیش گرفتیم این موارد کاهش یابد.
پیام شهردار تهران در پی حادثه تلخ منطقه19
پس از ریزش ساختمان در خلازیر که منجر به کشتهشدن 2تن از مأموران شهرداری تهران شد علیرضا زاکانی، شهردار پایتخت پیامی به این شرح صادر کرد:
«عروج شهادتگونه یاسر الهامی و غلامرضا رزاقی در حادثه تخریب سازههای ناایمن و غیرمجاز منطقه۱۹ را به تلاشگران جهادی شهرداری تهران، همکاران و خانواده محترم معزای ایشان، تبریک و تسلیت عرض میکنم. ضمن دستور بررسی همهجانبه این واقعه دردآور برای پیشگیری از تکرار حوادث، یادآور میشوم که سودجویی مافیای ساختوساز و بیتوجهی این قانونشکنان به تذکرهای قانونی باعث شد تا سوگوار جان باختن همکاران خود باشیم.»
شهردار تهران همچنین درباره 2نفر از کارکنان نیروی انتظامی که در این حادثه جان خود را از دست دادند، پیامی خطاب به فرمانده کل انتظامی کشور صادر کرد: «برادر گرامی سردار سرتیپ احمدرضا رادان. عروج شهادتگونه 2تن از همکاران جانبرکف شما حین خدمت صادقانه به مردم و مبارزه با سوداگران، در حادثه تخریب سازههای ناایمن و غیرمجاز در منطقه۱۹ را به جنابعالی و پرسنل عزیز فراجا، خانواده معظم ایشان تبریک و تسلیت عرض میکنم. بیشک همشهریان شما در کلانشهر تهران، توسعه و امنیت خود را مدیون پایمردی و خدمات یاران همرزم بهحق پیوستگان، سلیمانآبادی و اسماعیلی میدانند. از درگاه خداوند متعال برای این دو عزیز بزرگوار رحمت و رضوان الهی، برای بیت معزا و بازماندگان ارجمند صبر جمیل و اجر جزیل و ثبات قدم در تداوم آرمانهای بلند شهیدان را طلب میکنم.»
با متخلفان برخورد قضایی شود
حادثه ریزش ساختمان در جریان تخریب ساختوسازهای غیرمجاز منطقه19 منجر به واکنشهای مدیران شهری و دیگر مسئولان پایتخت و کشور شد که بخشی از آن را میخوانید.
عزم شهرداری برای برخورد با متخلفان
علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران: شهرداری تهران در این دوره عزمش را جزم کرده که پلاسکوها و متروپلهای جدید در شهر شکل نگیرد. یک نمونهاش همین شهرک است که به دلایل مختلف همچون ریشههای حقوقی، ضعف قوانین و عدمهماهنگی دستگاهها، شکل گرفته است. در اینباره شهرداری تهران عزمش را جزم کرده که برخورد کند. نخستینباری نبوده که این تخریبها انجام شده، قبلا نیز چنین برخوردهایی صورت گرفته است؛ یکی از شهرداران کاربلد هم این کار را انجام داده است. خواهشی که از شهروندان دارم این است وقتی همه انباشتههای زندگی خود را به مسکن تبدیل میکنند، توجه داشته باشند که برای ارزانتر تمام شدن ساختمان، پول خود را دست عدهای فرصتطلب ندهند.
رسیدگی به ساختمانهای ناایمن در اولویت است
احمد وحیدی، وزیر کشور: براساس قانون، رسیدگی به ساختمانهای ناایمن کلانشهرها در اولویت قرار دارد تا نسبت به ارزیابی این ساختمانها هر چه سریعتر اقدام شود و نتیجه پیگیری به دستگاه قضایی ارجاع میشود. تصمیمگیریهای لازم انجام شد تا سامانهها به هم مرتبط شوند و کمبودها و ناپایداری ساختمانهای ناایمن هم بررسی میشود.
اشد مجازات برای متخلفان
علیرضا فخاری، استاندار تهران: یکی از دلایلی که به سمت بزههای ساختمانی میرویم، عدمبرخورد جدی با متخلفان در ساختوساز غیرمجاز است. از دستگاه قضا تمنا میکنیم برای افرادی که واقعا متخلف هستند و فراتر از قانون عمل میکنند و به قانون احترام نمیگذارند، باعث کشتهشدن افراد میشوند و خانوادهها را عزادار میکنند، اشد مجازات را درنظر بگیرند. در حوزه نظارت همه افراد باید به وظایف خود عمل کنند و باید با تجاوزگران به حقوق مردم برخورد جدی کرد. در واقع باید با سازنده متخلف برخورد کرد و اگر قانون وجود ندارد، باید قانون تدوین کرد. اگر در زمان زلزله این اتفاق رخ میداد، این ساختمانها ساکنانی داشت و تلفات ده برابر میشد.
متخلف باید ساختمان خود را تخریب کند
حجتالاسلام سیدمحمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران: در پی تخریب یک ساختمان که بهصورت غیرمجاز ساخته شده بود، تنشی به ساختمان کناری وارد شد و از آنجایی که زمین کنار ساختمان سوم خالی بود، شاهد فروریختن دومینویی ساختمانها بودیم. باید روند قانونی بهگونهای باشد که شهرداریها مالک متخلف را به قوه قضاییه معرفی کنند و قوه قضاییه با برخورد قانونی کاری کند که خود مالک که اقدام به ساختوساز غیرمجاز کرده، نسبت به تخریب ملکش اقدام کرده و زمین خالی را تحویل شهرداریها دهد؛ اینکه یک نفر ملکی را بهصورت غیرقانونی بسازد و بعد شهرداریها ملک را تخریب کند و کسی با مالک کاری نداشته باشد. متأسفانه بهدلیل خلأهای قانونی، منطقه۱۹ به بهشت ساختوسازهای غیرمجاز تبدیل شده است. باید تمهیدات بهگونهای اندیشیده شود که خود مالک که ساختوساز غیرمجاز داشته، برای تخریب ملکش اقدام کند. درصدد آن هستیم که این حل مشکل قانونی را در شورایعالی استانها پیگیری کنیم تا روال قانونی در این خصوص تغییر کند.
سوءاستفاده متخلفان برای ساخت در شرایط بحرانی
مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران: شهرداری این ساختمانها را با حکم قضایی تخریب کرد. تخریب به امکانات زیادی نیاز دارد. شهرداری ناحیه چون کمبود تجهیزات داشت، تخریب به پیمانکار سپرده شد که کار تخصصی این پیمانکار تخریب است؛ حادثه دیروز هشداری برای سازهها و ساختمانهای دیگر است. از 2ماه پیش اخطار داده شده بود که سازهها ناپایدار است و باید تخریب شود، خوشبختانه این ساختمانها خالی بود و سکنهای نداشت؛ نهتنها ساختمان درز انقطاع نداشته بلکه شرایط نشان میدهد که ایمنی نیز نداشته است. متخلفان منتظرند تا در شرایط بحرانی شروع به ساخت کنند.
کاش همه مسئولان برای گرفتن انتقام شهدا از مافیای مسکن پای کار باشند
عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران: پیکر دومین همکار عزیز ما هم از زیر آوار بیرون آمد. رزاقی و الهامی نخستین قربانیان مبارزه با مافیای مسکن نبودند. خون مظلوم اما میجوشد. آه فرزندانشان پای همه سوداگران را که با جان مردم کاسبی میکنند، خواهد گرفت. کاش همه مسئولان برای گرفتن انتقام شهدا از مافیای مسکن پای کار باشند.
پرونده آوار خلازیر در دست بررسی
محمدمهدی براعه، بازپرس شعبه سوم: حادثه محله خلازیر مربوط به 3ساختمان 7طبقه بوده که حدود 147میلیارد تومان در ساخت آنها هزینه شده است. البته دستور تخریب این ساختمانها توسط سرپرست ناحیه 37صادر شده بود. این پرونده نیاز به بررسی بیشتر دارد و مدارک پیمانکار و شهرداری باید ضمیمه شود و کارهای کارشناسی صورت گیرد که آیا در تخریب قصوری بوده یا خیر؟ تاکنون هیچکسی درخصوص این پرونده بازداشت نشده است و دستورات لازم برای ایمنسازی و تخلیه محل حادثه و انتقال اجساد متوفیان به پزشکی قانونی صادر شده و شناسایی اولیای دم صورت گرفته است.