اربعین؛ از تهران تا کربلا

احمد میرخدائی- روزنامه‌نگار

صنعت حمل‌ونقل ایران برای زائران اربعین حسینی توان حداکثری خود را به کار خواهد گرفت. نشست دیروز وزارت راه و شهرسازی، به اطلاع‌رسانی جامع در مورد چگونگی حمل‌ونقل زائران به مرز عراق و مسیرهای ترددی آنها اختصاص داشت که در این مقال تلاش می‌شود تصویری روشن از آن برای راهنمایی زائران حسینی ترسیم شود.
به گزارش همشهری، کمتر از یک‌ماه دیگر تا برگزاری یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی بشری در کربلا باقی مانده است و متولیان حوزه حمل‌ونقل تمام تلاش‌ها را برای تسهیل تردد 4میلیون زائر ایرانی به کربلا به‌کار گرفته‌اند. عزاداری اربعین که با حضور 20میلیون زائر حسینی در کربلا برگزار می‌شود، فقط از ایران حدود 4میلیون زائر در آن حضور دارند. متولیان وزارت راه و شهرسازی می‌گویند در حال تسهیل استفاده از خودروهای شخصی زائران برای رسیدن به مرز هستند اما همزمان تمهیدات ویژه‌ای نیز برای استفاده از توان ریلی، هوایی و ناوگان جاده‌ای برای سرویس دهی به زائران اندیشیده‌اند.


شانس 4درصدی برای سفر هوایی
وزارت راه و شهرسازی از سازمان هواپیمایی درخواست کرده است که برای مدیریت تقاضا، پیش‌فروش بلیت هواپیما برای ایام اربعین را به‌تدریج و قبل از ایام اربعین آغاز کند و بخشی از بلیت‌ها نیز برای روزهای نزدیک به اربعین باقی بماند. نکته دیگر اینکه به واسطه یک سر خالی بودن پروازهای نزدیک به روز اربعین، تمهیداتی اندیشیده شده تا متقاضیان برگشت به کشور بتوانند با هزینه‌های کمتر بلیت هواپیمای ایرانی را در فرودگاه‌های نجف و بغداد تهیه کنند و به کشور برگردند. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری می‌گوید: در شرایط فعلی ۱۵۰ پرواز هفتگی به عراق انجام می‌شود که این پروازها در ایام اربعین به‌صورت پلکانی افزایش می‌یابد تا انتقال زائران حسینی با حداکثر توان صنعت هوایی انجام شود. طبق اظهارات محمد محمدی‌بخش، در اربعین ۱۴۰۰ حدود ۳۸ هزار زائر و در اربعین ۱۴۰۱ بالغ بر ۲۵۷ هزار زائر با هواپیما جابه‌جا شده‌ا‌ند که احتمال می‌رود امسال این رقم روند فزاینده‌ای داشته باشد. به گزارش همشهری، با وجود اینکه عملکرد صنعت هوایی در قیاس با تعداد ناوگان و ظرفیت پذیرش فرودگاه‌های ایران و عراق، بسیار مساعد است؛ اما در قیاس با جمعیت 8میلیون نفری زائران در رفت و برگشت، در بهترین حالت اگر 300هزار بلیت هواپیما نیز فروخته شود، کمتر از 4درصد مسافران شانس سفر هوایی به عراق را خواهند داشت و 96درصد باقیمانده باید از مسیر جاده و ریلی به این سفر بروند که البته سهم ریلی نیز چندان قابل توجه نخواهد بود.تا اینجای کار، بهای بلیت هواپیما برای رفت و برگشت در مسیر تهران – نجف- تهران به‌عنوان نرخ پایه، 8میلیون تومان تعیین شده که برای مسیرهای دیگر بنا به میزان مسافت طی شده مقداری تغییر خواهد کرد. به‌عنوان مثال، نرخ بلیت مسیر مشهد- نجف – مشهد حدود 1.5میلیون تومان بیشتر از مسیر تهران – نجف- تهران خواهد بود. رئیس سازمان هواپیمایی می‌گوید: هزینه‌های بالای خدمات هواپیمایی در فرودگاه‌های عراق و محدودیت‌هایی که دمای بالای 50درجه ایجاد می‌کند، مانع تعدیل بیشتر نرخ بلیت هواپیما شده است.


شانس 8درصدی برای بلیت قطار
براساس برنامه‌ریزی شرکت راه‌آهن، مقرر شده از ابتدا تا 25صفر، 600هزار صندلی برای انتقال زائران از نقاط کشور به خرمشهر، شلمچه، کرمانشاه و بالعکس تامین شود و در بهترین حالت، کمتر از 8درصد زائران اربعین می‌توانند با قطار به نقطه صفر مرزی عزیمت کنند. البته آنگونه که سیدمیعاد صالحی، مدیرعامل راه‌آهن می‌گوید: در کل دوره سفرهای اربعین، ریل‌باس‌های این شرکت در مسیر 5کیلومتری خرمشهر – شلمچه به‌صورت شبانه‌روزی و رایگان، زائران را جابه‌جا خواهند کرد و مسافرانی که با خودرو به خرمشهر عزیمت می‌کنند، می‌توانند مسیر باقی مانده تا نقطه صفر مرزی را به‌مدت حدود 20دقیقه، از طریق ریل‌باس‌های رایگان طی کنند. به‌گفته صالحی، سقف قیمت بلیت قطار در مسیرهای داخلی به مبادی خروجی در مرز عراق کمتر از 400هزار تومان است و قیمت بلیت قطار در همه مسیرها بدون درنظر گرفتن وضعیت تقاضا، مشابه سایر ایام تابستان فروخته خواهد شد. همچنین مدیرعامل شرکت راه‌آهن می‌گوید: امسال با همکاری وزارت کشور، مسیر ترکیبی مشهد- تهران-کرمانشاه راه‌اندازی شده است و زائران از کرمانشاه تا مرز خسروی و بالعکس نیز از طریق اتوبوس منتقل خواهند شد.


 سفرهای اربعین روی دوش جاده
امسال هم مانند سال‌های قبل، بخش عمده بار سفرهای اربعین روی دوش جاده‌ها خواهد بود و خودروهای شخصی و ناوگان اتوبوس‌های بین‌شهری باید بخش عمده زائران را به نقاط صفر مرزی برسانند. رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با اعلام اینکه برای ایام اربعین ۷هزار اتوبوس عملیاتی در اختیار داریم، از برنامه سازمان برای تامین کمبود 5هزار و 200دستگاه اتوبوس از طریق واردات، جذب خدمت سازمان‌ها، نهادها و همچنین اجاره از کشورهای همسایه خبر داد. داریوش امانی با تأکید بر اینکه 2 موضوع اصلی آماده‌سازی مسیرهای منتهی به اربعین و تامین ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای در حال پیگیری است، گفت: بالاترین میزان اعتبار در سال گذشته برای زمینه‌سازی سفرهای اربعین به سازمان راهداری اختصاص یافت و تا‌کنون 2800میلیارد تومان هزینه شده که پیش‌بینی می‌شود به 3هزار میلیارد تومان هم برسد؛ این در حالی است که اعتبار تخصیص یافته سال قبل فقط ۱۸۰۰ میلیارد تومان بود. امانی در بخش دیگری از سخنان خود به گرمای هوا در ایام برگزاری سفرهای اربعین اشاره کرد و گفت: در پایانه‌ها با نصب سایبان و تونل‌های سرد تلاش می‌شود زائران اربعین گرمای کمتری متحمل شوند.


راه در خدمت زائران
معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی از پیش‌بینی حضور ۴ میلیون زائر ایرانی در مراسم اربعین امسال خبر داد و گفت: در سال گذشته، ۹۰ درصد مسافران اربعین از طریق ناوگان جاده‌ای سفر کردند که بخش زیادی توسط وسایل حمل‌ونقل شخصی جابه‌جا شدند و امسال نیز تلاش ما بر این است که با توسعه پارکینگ‌ها و امکانات در پایانه‌های مرزی جابه‌جایی از طریق وسایل حمل‌ونقل شخصی افزایش یابد. شهریار افندی‌زاده با اشاره به ناکافی بودن اتوبوس‌های مسافری برای پوشش سفرهای اربعین، گفت: امسال چند راهکار با توجه به نیازهای حمل‌ونقل عمومی در پیش گرفته شد که یکی از این راهکارها دریافت 5هزار و 200دستگاه از ناوگان حمل و نقل سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها و استفاده از سرویس‌های خدماتی آنها بود که فقط وزارت نفت و وزارت صمت با آن موافقت کردند. او افزود: راهکار دوم استفاده از روش استیجاری اتوبوس از سایر کشورها مثل پاکستان و ترکیه بود که هنوز محقق نشده و در راهکار سوم نیز ورود حدود ۲ هزار دستگاه اتوبوس از سایر کشورها بود که مقرر شد از طریق شرکت‌های دارای کارت بازرگانی انجام شود و در حال حاضر امکان ثبت سفارش در وزارت صمت فراهم شده است. افندی‌زاده حتی استفاده از ظرفیت تاکسی‌های اینترنتی را نیز جزو اقداماتی برشمرد که برای تسهیل حمل زائران اربعین، هماهنگی‌های لازم برای آن در حال انجام است. به‌گفته او، همزمان با همه این کارها، توسعه پارکینگ‌ها در همه پایانه‌ها در دستور کار قرار گرفته تا ضریب استفاده از وسایل حمل‌ونقل شخصی افزایش یابد.

   مرزهای خلوت‌تر و خنک‌تر را انتخاب کنید
براساس آمارهای مربوط به حوزه لجستیک در اربعین، در سال گذشته 50درصد از زائران حسینی از پایانه مرزی مهران و حدود ۴۰درصد از پایانه‌های مرزی شلمچه و چذابه عبور کرده‌اند و امسال نیز تلاش شده با امکانات بیشتر، شرایط برای پذیرایی آنها فراهم شود؛ اما ستاد اربعین تلاش می‌کند زائران به مرزهای تمرچین، باشماق و خسروی منتقل شوند که هم امکانات بیشتری دارند و هم از منظر دمای هوا، خنک‌تر از مرزهای ایلام و خوزستان هستند. معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: در چند‌ماه اخیر در تمام استان‌ها پذیرای زائران حسینی یعنی ایلام، خوزستان، کرمانشاه، آذربایجان‌غربی، کردستان و استان سیستان و بلوچستان که زائران پاکستانی را میزبانی می‌کند، در توسعه زیرساخت‌ها اقدامات خوبی توسط سازمان راهداری و شرکت ساخت انجام شده و با توزیع خدمات سفر اربعین در بازه زمانی ۲۷ مرداد تا ۲۰ شهریور، تلاش شده امکانات بهتری به زائران داده شود.