ایران در محاصره کانون گرد‌و‌غبار خارجی

مجید جباری-روزنامه‌نگار

دیپلماسی محیط‌زیستی ایران برای مقابله با گرد‌و‌غبار با سفر هیأت ایرانی به عراق و تعیین 6استان از 2کشور به‌عنوان مناطق آزمایشی اجرای طرح‌های مورد نیاز، وارد فاز تازه‌ای شد. همچنین تلاش‌های ایران برای مدیریت گردوغبار با برگزاری جلسه مجازی ایران و ترکمنستان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های بحرانی ریزگردهای خارجی در آینده نزدیک، ‌ادامه پیدا می‌کند.کانون‌های گردو غبار، دورتادور ایران را محاصره کرده‌اند. گردوخاک برخاسته از عراق، استان‌های غربی، جنوب‌غربی و بعضا مرکزی کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. منابع بحرانی ترکمنستان هم با مساحت 67میلیون هکتار، نفس مناطق شمال‌شرقی و شرقی کشور را می‌گیرد؛ این در حالی است که کانون‌های گردوغبار خارجی از خاک افغانستان، پاکستان و در شرایطی، کویت و امارات هم بر کشورمان تأثیر می‌گذارند. با وجود اینکه منابع داخلی بی‌تأثیر بر سلامت مردم نیست، اما به‌گفته کارشناسان و مسئولان محیط‌زیست، مساحت منابع خارجی ریزگردها 5برابر کانون‌های داخلی است که همین امر از اهمیت توجه به دیپلماسی منطقه‌ای برای کاهش اثرات گردوغبار بر شهرهای ایران حکایت دارد.

تأثیر شدید ریزگردهای ترکمنستان بر ایران
علی‌محمد طهماسبی‌بیرگانی، دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار: سال گذشته شاهد رخدادهای عجیب و غریب زودهنگام با شدت‌ بسیار زیاد بودیم که طی آن گردوغبار برون‌مرزی، 3،2‌ماه زودتر شروع شد و بر بسیاری از شهرها سایه انداخت؛ به‌همین‌خاطر و با توجه به دستور رئیس‌جمهوری، سفر دوره‌ای ما به کشورهای منطقه انجام و بعد از آن در 21تیرماه کنفرانس منطقه‌ای برگزار شد که مصوباتی هم داشت؛ ضمن اینکه در سفرهای منطقه‌ای تفاهمنامه‌های دوجانبه‌ای هم با حضور رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشورمان میان ایران و عراق، سوریه، کویت و امارات به امضا رسید. در سفر هفته گذشته هیأت ایرانی به عراق با مسئولان این کشور دیدار کرد و صورتجلسه کارشناسی فنی به امضای طرفین رسید که بر مبنای آن، توافق کردیم ظرف 2ماه آینده 4طرح پایلوت عملیاتی را برای همکاری مشترک در 4استان عراق و ۲طرح پایلوت را در ایلام و خوزستان تعیین و اجرایی کنیم. برنامه‌های اجرایی پیش‌بینی شده در این زمینه می‌تواند شامل اقدامات پیشگیرانه، اصلاحی، احیایی و سازگار‌کننده باشد، اما فعلا با توجه به مشخص نبودن محدوده دقیق، اقدامات اجرایی هنوز مشخص نشده‌است. به هر حال نهال‌کاری، بوته‌کاری، مدیریت مرتع، کشاورزی، جلوگیری از حرکت ماسه‌های روان، انواع بادشکن و استفاده از مالچ‌های زیستی به جای مالچ‌های نفتی از اقداماتی است که بعد از بررسی کامل در محدوده‌های تعیین‌شده اجرایی خواهد شد. توافق دیگر ما با عراق، تهیه برنامه عمل زیرمنطقه‌ای بود که عراق متعهد شد کمک کند این برنامه به تصویب کشورهای منطقه (حاشیه خلیج‌فارس) برسد. همچنین پیگیر جلسه دیگری میان ایران و سوریه در راستای مدیریت ریزگردها هستیم، جلسه‌ای که قرار بود ‌ماه گذشته برگزار شود، اما این دیدار از سوی سوری‌ها به تعویق افتاد. فارغ از تأثیر ریزگردهای عراق و سوریه بر ایران، موضوع نگران‌کننده اما تأثیر کانو‌ن‌های بحرانی کشور ترکمنستان است که استان‌های شرقی و شمال‌شرقی کشور را درگیر می‌کند. حدود 80درصد مساحت ترکمنستان کانون‌های گردوغبار است؛ از این‌رو بنا داریم به‌زودی جلسه‌ای مجازی را با مسئولان ترکمنستان برگزار کنیم؛ ضمن اینکه صحبت‌هایی هم شده‌است که جلسات حضوری میان 2کشور در سرخس ایران یا سرخس ترکمنستان برای بررسی راهکارهای مدیریت گردوغبار این کشور برگزار شود.