گرد و غبار در بودجه مقابله با گرد و غبار

زهرا رفیعی- خبر‌نگار

پدیده گرد و غبار با وجود تخصیص اعتبار 100میلیون یورویی که سال گذشته از صندوق توسعه ملی برداشت شد، همچنین بارندگی‌های فراگیر در کشور، باز هم به‌دلیل وسعت بالای مناطق مستعد، همچنان برقرار است. سال99 اما تنها با تخصیص 20درصد از بودجه پیشنهادی ستاد مبارزه با گرد و غبار برای مقابله با ریزگردها موافقت شده که آن هم صرف نگهداری از کاشته‌های سال گذشته می‌شود.
در روزهای گذشته گزارش‌هایی در مورد بروز پدیده گرد و غبار در استان‌های غربی و مرکزی کشور در ایلام، خوزستان، اصفهان و یزد منتشر شد. این پدیده از نظر علی‌محمد طهماسبی، رئیس ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار، محلی است و بارندگی‌های اخیر با وزش باد و تابش آفتاب که رو به افزایش است، طبیعی است.
رئیس ستاد ملی مقابله با گرد و غبار به همشهری می‌گوید: مناطق مستعد بروز گرد و غبار فقط بستر خشک شده دریاچه‌ها و آبگیرها نیستند، مناطق لم‌یزرع شور و فاقد پوشش گیاهی، دشت‌های سیلابی کم‌باران و دشت‌های دامنه‌ای با اراضی مرتعی فقیر نیز عامل بروز گرد و غبار هستند.
به‌گفته او ‌این اراضی اگر باران هم بخورند با حرارتی مختصر خشک می‌شوند. در کشورهایی که دچار فرسایش بادی هستند، در اعتدالین که فصول تغییر می‌کند گرد و غبار محلی ایجاد می‌شود.

کاهش ریزگردها
گرد و غباری که هم‌اکنون در غرب کشور حاکم است حاصل خشکی بستر خشک شده تالاب‌های هورالعظیم در عراق و رودهای دجله و فرات است؛ اما گرد و غباری که در مناطق مرکزی مثل اصفهان و کاشان و یزد مشاهده می‌شود ناشی از تغییر فصل است. در مناطق حساس، جریانات جوی می‌توانند گرد و غبار ایجاد کنند که میزان آن بستگی به سرعت باد دارد.
به‌گفته علی‌محمد طهماسبی، آستانه جابه‌جایی گرد و غبار بسته به بارندگی و پوشش گیاهی افزایش می‌یابد و شدت، تداوم و تکرار بروز گرد و غبار تغییر می‌کند. اما در 2 سال اخیر تعداد روزهای غبارآلود کشور کمتر شده است.
مقایسه آماری شاخص کیفی تعداد روزهای آلوده به گرد و غبار در اهواز از کاهش چشمگیر این پدیده در سال۹۸ نسبت به سال97 است. در سال ۹۸ تعداد روزهای پاک، سالم و قابل‌قبول ۳۱۹روز بود. درحالی‌که تعداد این روزها در سال‌های ۹۵ و ۹۶ و ۹۷ به‌ترتیب ۱۳۱، ۲۳۵ و ۲۴۲ روز ثبت شد که خود گویای افزایش روزهای پاک، سالم و قابل‌قبول است.
به‌گفته محمد‌جواد اشرفی، مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان، سال گذشته تعداد روزهای ناسالم برای همه گروه‌های سنی ۶روز و تعداد این روزها در سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ به‌ترتیب ۵۵، ۲۰ و ۱۶ روز بود که این نتایج، روند کاهشی روزهای ناسالم را نشان می‌دهد.
کاهش روزهای غبارآلود نیز در همه نقاط کشور یکسان نبود و رئیس ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار در این‌باره می‌گوید: بسیاری از تپه‌های ماسه‌ای در کشور که 6میلیون هکتار از کشور را به‌خود اختصاص داده‌اند با هر میزان از باران مرطوب نمی‌شوند. این تپه‌ها که بیشترشان در مرکز ایران قرار دارند به‌دلیل تابش آفتاب و جریانات هوا، خشک می‌شوند و بدین‌ترتیب باید انتظار داشت شدت گرد و غبار در این مناطق «کاهش» یابد نه اینکه گرد و غبار از این مناطق به‌طور کامل حذف شود.

20میلیون یورو برای کاهش گرد و غبار
سال گذشته 100میلیون یورو برای مقابله با پدیده گردوغبار از صندوق توسعه ملی اختصاص یافت و علی‌محمد طهماسبی، رئیس ستاد مقابله با گرد و غبار می‌گوید: همه این اعتبار که حدود 1400میلیارد تومان می‌شود از سوی دولت تخصیص یافت.
به‌گفته او، با بارندگی‌های خوب اخیر، عملیات بیولوژیک، بیومکانیک و بیوشیمی که شامل کاشت نهال و محافظت قرق می‌شود در سطح کشور (25استان) انجام شد.
امسال اما مجلس در لایحه بودجه سال99 با پیشنهاد دولت برای برداشت 100میلیون یورویی به‌منظور نگهداری از اقدامات چند سال اخیر و برای مقابله با پدیده گرد و غبار مخالفت کرد و این اعتبار را به یک‌پنجم (20میلیون یورو) تقلیل داد.
به‌گفته رئیس ستاد ملی مبارزه با گردوغبار اعتباری که از محل صندوق توسعه ملی اختصاص خواهد یافت با توجه به حجم عملیات 3سال اخیر که نیاز به نگهداری دارد، بسیار ناچیز است.
علی‌محمد طهماسبی اما امیدوار است رایزنی‌ها برای اختصاص بودجه از اعتباراتی که در موافقتنامه‌های معمول برنامه توسعه ششم وجود دارد، نتیجه دهد و بتوان مبالغی برای نگهداری از نتایج اقداماتی که با 100میلیون یورو انجام شد، تامین کرد.
اولویت اول در تخصیص بودجه امسال به گفته علی‌محمد طهماسبی، نگهداری و آبیاری عملیات‌های بیولوژیک خواهد بود. در مرحله دوم نیز عملیات‌های پیشگیرانه و کم‌هزینه مراقبت از مناطق قرق و مدیریت چراست که در 2سال اخیر اثربخشی خوبی داشت.

گرد و غباری که هم‌اکنون در غرب کشور حاکم است حاصل خشکی بستر خشک شده تالاب‌های هورالعظیم در عراق و رودهای دجله و فرات است؛ اما گرد و غباری که در مناطق مرکزی مثل اصفهان و کاشان و یزد مشاهده می‌شود ناشی از تغییر فصل است