رزق ما می‌رسد از خوان اباعبدالله ع

محمدصادق خسروی‌علیا؛ روزنامه‌نگار

سنت نذری دادن، قبل از اسلام و در همه ادیان وجود داشته است. قرآن کریم داستان نذر همسر عمران و حضرت مریم را در سوره‌های آل‌عمران و مریم، نقل کرده و عمل به نذر را یکی از ویژگی‌های «عبادالرحمن» -در سوره انسان- برشمرده است. اما نذری دادن در ایام‌ماه محرم بیشتر از سایر ماه‌های سال در میان شیعیان مرسوم است. در روایات آمده است زمانی که زنان بنی‌هاشم برای شهادت امام حسین(ع)‌ و یاران با وفایشان به عزاداری پرداختند، امام سجاد(ع)‌ نخستین فردی بودند که برای این زنان غذا تهیه و به‌عنوان نذری آنان را اطعام کردند. این شیوه نذری دادن نسل به نسل منتقل شده و تا به امروز نیز ادامه دارد و به‌عنوان اصلی جدایی‌ناپذیر از سوگواری‌ها شناخته می‌شود. اما نذری دادن نمایان‌کننده مجموعه‌ای از ارزش‌های اسلامی و انسانی است که در آن می‌توان همیاری و دوستی مردم را به‌ویژه در شرایط نامساعد فعلی اقتصادی مشاهده کرد برای همین هنگام نذری دادن و نذری گرفتن باید چند نکته را رعایت کنیم.

برپایی موکب‌های کوچک و بزرگ در معابر و نذری دادن در آنها یکی از نمادهای رسیدن‌ماه عزاست. اما صحنه دل آزاری که بارها و بارها مشاهده شده، رها کردن لیوان‌های یکبار مصرف در اطراف موکب‌ها و آلوده کردن خیابان‌هاست، برای همین، صاحبان موکب با تهیه کیسه‌های زباله و قرار دادن آنها در دسترس مردم می‌توانند کمک بزرگی به پاکبانان شهرداری و از آلودگی اطراف موکب نیز جلوگیری کنند. در مقابل شهروندان نیز بعد از صرف چای یا شربت و... با ریختن زباله در سطل یا کیسه‌های زباله یا درصورت نبود سطل، حمل آن تا نزدیک‌ترین سطل زباله می‌توانند کمک مؤثری در پاکیزگی شهر داشته باشند.

مسدود کردن خیابان برای گرفتن یک لیوان شربت یا چای و... از صحنه‌هایی است که در این ایام زیاد به چشم می‌آید. خودروهایی که جلوی موکب‌ها دوبله توقف می‌کنند و موتورهایی که بی‌نظم در جلوی موکب‌ها می‌ایستند و سرنشینان آن با خیال راحت به نوشیدن چای و شربت مشغول می‌شوند درحالی‌که با ایجاد مزاحمت برای دیگران و گرفتن حق‌الناس به گردن خود عمل ناثوابی را مرتکب می‌شوند.

استفاده از ظرف‌های یکبار مصرف اگرچه باعث راحت‌تر شدن کار در هیئت‌ و موکب‌ها شده اما در مقابل آلودگی محیط‌زیست را به‌دنبال داشته است، با استفاده کمتر از آنها و استفاده از ظرف‌ها و لیوان‌های شیشه‌ای، پلاستیکی و ملامین می‌توان گام بزرگی در کاهش آلودگی محیط‌زیست در ایام محرم برداشت. این کار را در نذری‌های خانگی هم می‌توان انجام داد و هنگام دادن نذری به همسایگان، دوستان و اقوام، بشقاب و کاسه‌های موجود در خانه را جایگزین ظرف‌های یکبار مصرف کرد.

سنج و طبل‌هایی که تا پس از نیمه شب به صدا درمی‌آید و مانع استراحت شهروندان می‌شود و سر و صدایی که تا نیمه شب به گوش می‌رسد یکی از موارد حق الناسی است که به گردن مسئولان هیئت‌ها و مرکب‌هاست. در حالی‌که مسئولان هیئت می‌توانند طوری برنامه‌ریزی کنند که مراسم عزاداری آنها تا ساعات نیمه شب ادامه پیدا نکند.

نذری که حتما نباید قیمه و قورمه و عدس‌پلو یا شله‌زرد و... باشد گاهی وقت‌ها می‌توان با نذر اهدای خون، جان چند بیمار را نجات داد. نیاز به خون از همه گروه‌های خونی یکی از نیازهایی است که در تمام روزهای سال وجود دارد و می‌توان آن را به ایام محرم محدود نکرد اما درصورتی که نذر عقب‌افتاده دارید، می‌توانید نذرتان را در‌ ماه محرم ادا کنید.

اگر چه مرسوم شده که بیشتر نذری‌ها مواد غذایی و آشامیدنی است اما می‌توان نذرهای دیگری هم غیر از غذا و نوشیدنی برای این ایام درنظر گرفت. نذر تهیه لباس، روسری یا چادر مشکی برای نیازمندانی که توانایی تهیه لباس برای ایام محرم را ندارند می‌تواند ایده خوبی باشد. یا برای ترویج فرهنگ کتابخوانی که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز هست، می‌توان خرید کتاب یا لوح فشرده سخنرانی‌های تفکربرانگیز نذر و این لوح‌ها و کتاب‌ها را به مراکز فرهنگی، مساجد یا شرکت‌کنندگان در هیئت، ‌اهدا کرد.

کمک مالی به نیازمندان یا تهیه جهیزیه برای نوعروسانی که توانایی مالی خرید جهیزیه ندارند، یکی دیگر از کارها و نذرهایی است که می‌توان در ایام محرم به آن جامه عمل پوشاند.

نذر روزه گرفتن در ایام محرم -غیر از روز عاشورا- ختم قرآن و ختم صلوات از دیگر نذرهای معنوی است. این نذرها تأثیر زیادی هم در تزکیه نفس و ارتقای روحی انسان دارد.

یکی دیگر از نذرهایی که چند سالی است ابتدا در پیاده‌روی اربعین و سپس در ایام عزاداری سید و سالار شهیدان کم و بیش شاهد آن هستیم، نذر جمع‌آوری زباله‌های ریخته شده روی زمین است. با این نذر ضمن کمک به تزکیه نفس، به فرهنگسازی برای شهروندان دیگر نیز منجر می‌شود که زباله‌های خود را به جای ریختن روی زمین، داخل سطل‌ها بریزند یا به کیسه‌های زباله انتقال دهند.

نذر برگزاری کلاس‌های آموزشی برای دانش‌آموزان کم‌برخوردار، خرید کتاب، نوشت‌افزار و وسایل آموزشی برای دانش‌آموزان نیازمند یا تقبل هزینه سالانه تحصیل دانش‌آموزان خانواده‌های کم برخوردار، تجهیز مدارس مناطق محروم به امکانات و تجهیزات آموزشی و نذر کردن برای تقبل هزینه ترک اعتیاد جوانان، تأمین سرپناه برای کارتن‌خوا‌ب‌ها، سر و سامان دادن به اوضاع کودکان کار یا درمان افراد بی‌بضاعت از دیگر مواردی است که می‌توان به آنها اهتمام کرد. چه فرصتی بهتر از‌ ماه محرم برای اصلاح برخی رفتارها و ترویج نیکوکاری.