70درصد موقوفات برای تعزیه‌خوانی و عزاداری اباعبدالله
موضوع: وقف‌نامه‌های تعزیه
ویژگی: ترویج فرهنگ اخلاق‌مداری و حفظ آیین‌های عاشورایی
آیین عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) تقریباً از دوره صفویان یعنی سال 933خورشیدی در ایران متداول شد. مراسم عزاداری در تهران در دو نقطه از آن، یکی در مسجد جامع بلده طیبه طهران و دیگری تکیه خانم برگزار می‌شد تا اینکه به مرور به تعداد تکیه‌های شهر اضافه شد. البته دوران اوج و شکوفایی تکایای عزاداری و به‌ویژه اجرای مراسم تعزیه که از آن می‌توان به‌عنوان دوران طلایی وقف‌نامه‌های شهر تهران هم یاد کرد، مقارن با نشستن قاجار‌ها بر مسند قدرت بود.
بهراد یعقوبی، نویسنده، تهران‌پژوه و عضو هیأت امنای بازار تهران، درباره موقوفاتی که برای تعزیه در تهران قدیم انجام می‌شد، می‌گوید: «یکی از متداول‌ترین موقوفات بزرگان در طول سال‌ها مربوط به اجرای مراسم عزاداری اباعبدالله بود. این وقف دربرگیرنده اجرای مراسم تعزیه، اطعام، پذیرایی با چای و قهوه، قلیان و تنباکو بود. اغلب واقفان در وقف‌نامه‌هایشان این موارد را ذکر می‌کردند و تأکید داشتند که در ایام عزاداری اباعبدالله همه موارد باید انجام شود.»
یعقوبی در بخش دیگر صحبت‌هایش درباره آمار جالب تعداد نیت‌هایی که برای آن در گذشته متناسب با نیاز روز وقف انجام می‌شد توضیح می‌دهد: «مردم تهران قدیم با حدود 700نوع نیت، اموالشان را وقف امور خیریه می‌کردند که 70درصد آن برای تعزیه‌خوانی و عزاداری اباعبدالله بود.»
این پژوهشگر از وقف‌هایی که با نیت اجرای مراسم تعزیه در دوران پهلوی اول انجام می‌شد یاد می‌کند و می‌گوید: «تعزیه‌خوانی در تهران بیشتر در تکیه دولت بود. از اقصی نقاط کشور برای اجرای مراسم در تکیه دولت تعزیه‌خوان دعوت می‌شد و برای مدت حضور آنها از سوی دولت مواجبی هم درنظر گرفته می‌شد. مردم هم از این کار خوش‌شان می‌آمد و برای ترویج فرهنگ اخلاق‌مداری و دین‌پروری سعی می‌کردند با وقف بخشی از درآمد، دین و ارادتشان را به اهل‌بیت(ع) نشان دهند. البته در این میان بودند افرادی هم که برای خودشیرینی میان مسئولان حکومتی، گرفتن موقعیت و کسب جایگاه اجتماعی اقدام به این کار کنند. اما این ماجرا در دوران پهلوی اول با بسته شدن تکیه دولت و مخالفت رضاشاه با برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه‌داری متفاوت شد. این بار مردم برای فهماندن مخالفت‌شان به حکومت وقت اموالشان را با نیت تعزیه‌خوانی برای اباعبدالله وقف کردند. در واقع هم می‌خواستند ارادتشان به اهل‌بیت(ع) را بیش از پیش نمایان کنند و هم اعتراضشان را نشان دهند. بر این اساس، بسیاری از موقوفات ارزشمند در حوزه تعزیه در دوران پهلوی اول انجام شد.»
