ساخت نخستین تونل چندمنظوره تهران

مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار

علیرضا زاکانی، شهردار تهران هفته گذشته در بخشی از صحبت‌های خود در نشست خبری درباره متروی تهران، از انعقاد تفاهمنامه احداث خط ۹ خبر داد و اعلام کرد که این خط جدید مترو و همچنین پروژه‌های خطوط 8و 11که سال آینده آغاز می‌شوند، به‌صورت طبقاتی خواهند بود. به این ترتیب قرار است برای نخستین‌بار در تهران و ایران، چنین ابرپروژه عمرانی و تونل چندمنظوره‌ای احداث شود. به گزارش همشهری، موضوع احداث تونل چندمنظوره برای خط 9و دیگر خطوط جدید متروی تهران به اواخر سال گذشته بازمی‌گردد و اکنون چند‌ماه پس از طرح این موضوع، پروژه وارد فاز تازه‌ای شده است.



حفاری خط 9مترو با دستگاه مکانیزه
مدیرعامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه در رابطه با اجرای تونل چندمنظوره در پروژه خط9مترو می‌گوید: «کشورهای پیشرفته، برخی از خطوط متروی خودشان را با این شیوه ساخته‌اند؛ یعنی علاوه بر تونل مترو، 2باند رفت و برگشت راه نیز تحویل می‌دهد. برهمین اساس، ما هم در شرکت متروی پایتخت، برای استفاده بهینه از چنین ظرفیت‌هایی که به نوعی مولد‌سازی‌ به‌حساب می‌آیند، تصمیم داریم این طرح را در خطوط جدید اجرا کنیم که مطالعات مربوط به آن درحال انجام است. یکی از خطوط جدید و مهمی که قرار است با دستگاه حفار قطر بزرگ‌تر کار شود، خط ۹ متروی تهران است.»

هاب حمل‌ونقلی جدید در بزرگراه شهیدهمت
هرمزی با بیان آنکه خط 9این امکان را دارد تا علاوه‌بر مسیر ریلی، هاب حمل‌ونقلی جدیدی زیر بزرگراه شهیدهمت ایجاد کند، می‌گوید: «خط 9از دولت‌آباد شروع می‌شود و به‌صورت نعل اسبی تهران را دور می‌زند و تا تقاطع بزرگراه شهید زین‌الدین بالا می‌آید و بعد از ورود به بزرگراه شهید همت، در امتداد این بزرگراه تا ایستگاه چیتگر در غرب پایتخت امتداد می‌یابد. وقتی به موضوعاتی که با شورای‌عالی ترافیک درباره خطوط جدید متروی تهران نهایی شده است، مراجعه کردیم، متوجه شدیم به‌عنوان مثال، خطوط جدید مترو و به‌ویژه خط ۹، این امکان خیلی مهم را دارند که پس از حفاری با قطر بزرگ‌تر، علاوه بر مسیر مترویی که زیر بزرگراه شهید همت راه‌اندازی می‌کنیم، هاب حمل‌ونقل جدیدی ایجاد کنند؛ یعنی هم ایستگاه مترو را بسازیم و هم بالای تونل مترو، امکانی جدید فراهم شود که مسیر زیرزمینی اتوبوس را نیز برای تسریع حمل‌ونقل عمومی داشته باشیم؛ حتی در این صورت، می‌توان معبر زیرزمینی ایجاد کرد که این مسیر می‌تواند در نقاطی، انشعاب هم داشته باشد.»

آمادگی پیمانکاران داخلی برای اجرای پروژه
محسن هرمزی از آمادگی و توانایی شرکت‌های پیمانکار برای اجرای این پروژه خبر می‌دهد و می‌گوید: «درحال حاضر با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) و بخش خصوصی این موضوع را جلو برده‌ایم که برای آوردن دستگاه تی‌بی‌ام قطر بزرگ‌تر اعلام آمادگی کرده‌اند. با این اوصاف، تصور می‌کنیم ظرف یک‌ماه آینده بتوانیم تفاهمنامه مربوط به خط 9را امضا کنیم؛ ضمن آنکه علاوه بر خط ۹ متروی تهران، نگاه ما این است که حتی‌الامکان سایر خطوط جدید مترو هم با چنین رویکردی اجرا شوند. بر همین اساس، بررسی و مطالعه ویژه‌ای خواهیم داشت که این خدمت را به مردم ارائه دهیم و درصورت پایان مطالعات و پیوست‌های فنی و مالی آن، فرصتی جدید را برای شهر و شهروندان تهرانی فراهم کنیم. درحال حاضر مشغول مطالعه روی خطوط جدید هستیم که اگر جواب دهد، این موضوع را در دیگر خطوط جدید هم اجرا کنیم، اما همانطور که اشاره شد، نخستین خطی که با تی‌بی‌ام‌های جدید اجرا می‌شود، خط ۹ متروست.»

ماتریس هزینه و مزایا
هرمزی با اشاره به هزینه‌های حفاری تونل با دستگاه قطر بزرگ گفت: «هزینه حفاری با این دستگاه‌ها با توجه به افزایش قطر تونل طبیعتا بیشتر می‌شود، اما در مجموع ذخیره هزینه در اجرای این پروژه نیز خواهیم داشت و دلیلش هم این است که حفاری با دستگاه قطر بزرگ‌تر، فضای سکوی ایستگاه را در زمان حفاری به ما می‌دهد و هزینه‌ای برای ساخت ایستگاه، مثل قبل نخواهیم داشت؛ مضاف بر آن، اینکه چنین رویکردی در اجرای خطوط جدید مترو، به ما امکانات دیگری هم می‌دهد ازجمله تونل تاسیسات برای عبور کابل برق، فیبر نوری، لوله‌های گاز و... در پایین‌ترین سطح، طبقه میانی به‌عنوان تونل مترو و طبقه‌ای اضافه برای خط اتوبوس یا راه دوبانده جهت عبور و مرور سایر وسایل نقلیه موتوری. در نتیجه به محض نهایی شدن مقدماتی از قبیل مطالعات و بررسی‌های فنی و مالی، امیدواریم عملیات اجرایی احداث این تونل هرچه سریع‌تر آغاز شود.»