دنیا در مسیر ‌نظام قضایی دیجیتال‌

روندها و فرایندهای قضایی در جهان مثل هر حوزه دیگری در دهه‌های اخیر تحت‌تأثیر هوشمندسازی و دیجیتال شدن قرار گرفتند. از زمانی هم که هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف زندگی در حال فراگیرشدن است، سیستم‌های قضایی در دنیا به سمت راهکارهایی برای استفاده از این ابزار پیش رفتند. کشورهایی مثل چین و انگلیس در زمینه استفاده از فناوری‌های دیجیتال قضایی پیشرو هستند و در سوی دیگر کشورهایی نظیر اندونزی نیز به سمت استفاده از ابزارهای دیجیتال در سیستم قضایی خود پیش رفتند که تجربه‌های آنها حاوی نکات زیادی است. در ادامه برخی از این کشورها و تجربه‌های آنها در این زمینه را می‌خوانید.

چین؛ نظام قضایی با هوش مصنوعی تا ۲۰۲۵
چینی‌ها قرار است که سیستم قضایی خود را در کمتر از 3سال دیگر یعنی تا 2025به هوش مصنوعی مجهز کنند. در راستای هوشمند‌سازی‌ چین، دادگاه عالی این کشور دستور داده که سیستم قضایی این کشور تمامی زیرساخت‌های لازم را به‌منظور ارائه خدمات، بهینه‌سازی فرایند رسیدگی به پرونده‌ها و کمک به قضات فراهم کند. البته فناوری هوش مصنوعی در صدور رأی نهایی پرونده‌ها دخالتی نخواهد داشت و تأکید شده که داوری و صدور حکم نهایی توسط قضات انجام شود.دادگاه عالی چین اعلام کرده که این پروژه با هدف تقویت یکپارچگی هوش مصنوعی با امور قضایی، حرکت به سمت افزایش عدالت اجتماعی و تشکیل دادگاه‌های هوشمند در دستور کار قرار گرفته است.

اندونزی؛ یک تجربه موفق در تحول نظام قضایی
رسیدگی‌های قضایی در کشور اندونزی اغلب پرهزینه، وقت‌گیر و انرژی‌بر بودند و این به‌دلیل وضعیت جغرافیایی اندونزی به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور مجمع‌الجزایر جهان با جمعیت 278میلیون نفری بوده است. در چنین شرایطی برای رسیدگی به این موانع و چالش‌ها، دادگاه عالی اندونزی از سال 2004 راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری را برای تبدیل‌شدن به یک نظام قضایی مدرن و دیجیتال اجرا می‌کند که به خواسته‌ها و نیازهای جامعه در عصر دیجیتال‌سازی پاسخ می‌دهد. همه‌گیری کرونا با کاهش سریع ملاقات‌های حضوری و تماس فیزیکی، این روند تحول را تسریع کرد. برخی از راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری که تا به امروز در نظام قضایی اندونزی به‌کار گرفته شده است عبارتند از: بایگانی دیجیتال اسناد، خدمات حقوقی مختلف آنلاین، آزمایش‌های آنلاین، پایگاه داده آنلاین تصمیمات دادگاه و سیستم نظارت و گزارش دیجیتال.

آلمان؛  دیجیتال‌شدن محتاطانه
در آلمان خدمات قضایی به‌طور کامل دیجیتال و الکترونیکی نشدند. در این کشور فرایندهای قضایی ساختار اداری نسبتا سنتی و البته دقیقی دارد؛ تا جایی که در آلمان پست هنوز فعالیت گسترده‌ای در روندهای قضایی دارد و حتی ای‌میل جای کاغذ را نگرفته است. بر این مبنا می‌توان مشاهده کرد که فرایند دیجیتال کردن روند قضایی در آلمان به‌صورتی محتاطانه و قدم به قدم در حال انجام شدن است.

فرانسه؛ به‌طور پیش‌فرض دیجیتال
در فرانسه نیز مثل اغلب کشورها پیشرفت‌ها در زمینه‌ دیجیتال کردن دادگاه‌ها و خدمات دیوان محاکمات در حال انجام شدن است. در این فرایند؛ اینترنت وای‌فای به اتاق‌های دادگاه راه پیدا می‌کند، مدارک دیجیتال می‌شوند و دادگاه به سمت بایگانی مدارک به‌صورت دیجیتال سوق پیدا می‌کند. کاغذبازی‌ها با شعار «به‌طور پیش‌فرض دیجیتال» (ابزارهای دیجیتال در اولویت هستند) در حال حذف‌شدن هستند و مجموعه‌های دیجیتال جای کاغذ را خواهند گرفت. همچنین در این کشور برای کمک به وکلا در انجام این فرایند، مجموعه‌ای از ابزار طراحی شده که هدف آنها کمک به وکلا برای مدیریت فرایند دیجیتال شدن و همگام ماندن با تغییرات کلیدی است.

انگلیس: تغییرات ساختاری تحت‌تأثیر دیجیتال‌شدن
انگلیس در سال‌های اخیر در زمینه هوشمند‌سازی و دیجیتال‌شدن گام‌های اساسی برداشته است و به‌عنوان بخشی از این تغییرات، ساختار قضایی انگلستان در طول 4سال گذشته تحت‌تأثیر دیجیتال‌شدن بوده است؛ تا جایی که متخصصان انگلیسی دانشگاه کالج لندن با استفاده از هوش مصنوعی رایانه‌ای ساختند که قادر است با بررسی مستندات قانونی و پاسخگویی به پرسش‌های اخلاقی، نتیجه رسیدگی در دادگاه را پیش‌بینی کند. این کامپیوتر هوشمند با استفاده از الگوریتم‌های خاصی اطلاعات مربوط به 584پرونده قضایی با موضوع شکنجه و بدرفتاری، دادرسی منصفانه و حفظ حریم خصوصی را به زبان انگلیسی مورد بررسی قرار داده و در هر پرونده رأی صادر کرده است. پس از مقایسه معلوم شد این کامپیوتر هوشمند در 79درصد از پرونده‌ها دقیقا همان رأیی را داده است که قضات اصلی پرونده صادر کردند.