نسل دیجیتال

زندگی کودکان در طول چند دهه گذشته به‌دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییرات در هنجارهای اجتماعی دستخوش دگرگونی‌های قابل توجهی شده است. این تغییرات مزایا و چالش‌های متعددی دارد كه منجر به تفاوت‌های قابل توجهي بین تجارب نسل‌های گذشته و جوانان امروزی شده است. نکته مهم اینجاست که کودکان مدرن از سنین بسیار پایین در فناوری غرق شده‌اند. دستگاه‌هایی مانند گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و رایانه‌ها به لایه‌های زندگی آنها نفوذ کرده و بر نحوه یادگیری، بازی و تعامل آنها با دیگران تأثیر گذاشته است. این مواجهه اولیه مزایایی ازجمله دسترسی به اطلاعات و منابع آموزشی گسترده، پرورش خلاقیت و افزایش مهارت‌های حل مسئله را در پي دارد اما نگرانی‌هایی هم در مورد کاهش فعالیت بدنی، تأخیرهای بالقوه در رشد مهارت‌های اجتماعی و افزایش قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب را به همراه دارد. نه‌تنها فناوری که زندگی مدرن ساختار خانواده‌ها را هم دچار تحول کرده است؛ خانواده‌هایی که عمدتا جمعیت کمتری دارند و بیشترین توقعات را از معدود فرزندان خود دارند. این توجه و تمرکز بر موفقیت کودکان به تأکید متخصصان می‌تواند سلامت آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد. در این مطلب به 4تفاوت عمده زندگی کودکان نسل جدید با قدیم پرداخته‌ایم که چه فواید و معایبی را برای آنها رقم زده است.

سلامت جسمانی
بی‌تحرکی در زندگی مدرن به‌دلیل افزایش مصرف روزافزون تکنولوژی و توسعه شهرنشینی باعث شده که چاقی کودکان به یک پاندمی جهانی بدل شود. همین حالا هم در ایران از هر سه کودک یک نفر مبتلا به چاقی یا اضافه وزن است و این بحران در کل دنیا پس از پاندمی کرونا و افزایش آموزش مجازی تشدید هم شده است. استفاده مداوم از صفحه نمایش هم مشکلاتی را درباره وضعیت بدنی کودکان ایجاد کرده است. همچنین بهداشت و الگوی خواب کودکان به‌دلیل استفاده از شبکه‌های اجتماعی تحت‌تأثیر قرار گرفته و نگرانی‌هایی را درباره حفظ سلامت این گروه در آینده رقم زده است.

تغییر  ساختار خانواده
زندگی مدرن و وابسته به فناوری و تکنولوژی، ساختار و پویایی خانواده‌ها را هم تغییر داده است. کودکان امروز برخلاف کودکان نسل قدیم، اقوام، خواهر و برادر کمتری دارند و روابط خانوادگی متنوع را تجربه نمی‌کنند؛ وضعیتی که می‌تواند رشد اجتماعی و عاطفی آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد. چون کودکان نسل قدیم، به‌دلیل خانواده گسترده‌تر می‌آموختند که چگونه اختلافات را حل کنند و مهارت‌های بین‌فردی را توسعه دهند. نحوه همکاری، رقابت، سازش و کارگروهی هم در زندگی روزمره به آنها آموزش داده می‌شد. این در حالی است که خانواده‌های کوچک امروزی با خطر کاهش پشتیبانی در طول بحران‌ها یا رویدادهای مهم زندگی مواجه هستند و تقویت حس تعلق و هویت در کودکان آنها به‌خوبی شکل نمی‌گیرد. کاهش تعداد فرزندان هم منجر به افزایش توقعات والدین می‌شود که می‌تواند فشار بیشتری برای كسب موفقیت تحصیلی یا اجتماعی به کودک تحميل كند.

خوب و بد فناوری
از جمله مزایای زندگی مدرن تحول در چشم‌انداز آموزشی با ادغام ابزارهای دیجیتال و پلتفرم‌های یادگیری آنلاین است. این فناوری‌ها توانسته‌اند تجارب یادگیری را افزایش دهند و آموزش شخصی‌سازی‌شده را ارائه کنند اما یک خطر مهم دیگر هم دارند، اینکه کودکان به دریافت اطلاعات فوری با سرچ اینترنتی و توجه کمتر به یادگیری وابسته شده‌اند‌ که می‌تواند یادگیری عمیق و مهارت‌های تفکری را در آنها کاهش دهد. این در حالی است که کودکان نسل قدیم به‌دلیل عدم‌دسترسی به چنین امکاناتی عمدتا اطلاعات خود را با خواندن کتاب‌های متفاوت کسب می‌کردند که البته مجبور به حفظ آنها هم مي‌شدند؛ وضعیتی که منجر به یادگیری عمیق‌تر در آنها می‌شد.

تعاملات اجتماعی
الگوهای اجتماعی شدن هم در کودکان و نوجوانان تغییر کرده است. این گروه بیشتر درگیر تعاملات مجازی شده‌اند و از ارتباط چهره به چهره فاصله گرفته‌اند؛ وضعیت کاملا متفاوت نسل قدیم که از همان ابتدای روز، گروه‌های کودکانه در فضاهای مختلف با یکدیگر تعامل داشتند. به تأکید متخصصان، افزایش تعاملات مجازی می‌تواند بر رشد مهارت‌های اجتماعی ضروری و هوش هیجانی کودکان امروز تأثیر بگذارد. دسترسی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی هم این نگرانی را به‌وجود آورده که کودکان در معرض آزار و اذیت سایبری و استانداردهای غیرواقعی از زندگی قرار بگیرند که سلامت روان و عزت نفس آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.