مصرف روزانه 10میلیون کیسه پلاستیک در تهران

فرناز محمدزاده-روزنامه‌نگار

نشست تخصصی پیرامون بررسی «راهکارهای کاهش مصرف پلاستیک و آسیب‌های زیست‌محیطی این اقلام» در مؤسسه همشهری برگزار شد. فاطمه اکبرپور، رئیس اداره مدیریت محیط‌زیستی آب، خاک و پسماند محیط‌زیست استان تهران، ابوعلی گلزاری، مدرس دانشگاه و حلیا حسینی، مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در این نشست به ارائه نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های علمی و تخصصی در حوزه پسماند و پلاستیک پرداختند.


دیدگاه مدیریت شهری
معضل پلاستیک، همه‌گیر در کل دنیا

حلیا حسینی، مدیرکل محیط‌زیست شهرداری تهران درباره اقدامات لازم برای کنترل مصرف پلاستیک، می‌گوید: بحث دغدغه پلاستیک نه‌تنها برای کشور ما، بلکه برای تمامی کشورها دارای اهمیت است، اما عزم و همت یکپارچه و حضور دولتمردان و سیاستمداران را می‌خواهد تا با یک نقشه یکپارچه در این حوزه ورود کنند. تولید، مصرف و دفع هزینه هنگفتی را به کشور و شهروندان تحمیل می‌کند که اگر این هزینه صرف موضوع دیگری شود، قطعا ارائه خدمات مطلوب‌تری را در پی دارد.

سهم 10.5درصدی پلاستیک در پسماند خشک
او با اشاره به استراتژی کاهش مصرف پلاستیک، گفت: زندگی مردم دچار مصرف‌گرایی شده و سیاستگذاری تولیدکنندگان نیز به این سمت حرکت کرده که همین مسئله باعث این حجم آلودگی شده است. همیشه در حل مسائل محیط‌زیستی سراغ معلول رفتیم و کمتر کسی به‌علت موضوعات توجه می‌کند که تمام آلودگی‌ها به منابعی برمی‌گردد که در جامعه مصرف می‌شود. درحال حاضر پلاستیک جزو نخستین پسماندهای خشک محسوب می‌شود که بیشترین سهم را دارد و 10.5درصد از پسماندهای خشک مربوط به پلاستیک است؛ چراکه به‌دلیل راحت بودن مصرف، شهروندان از آن استفاده می‌کنند.

تشکر، کیسه پلاستیکی نمی‌خوام!
حسینی افزود: ما نمی‌توانیم بگوییم استراتژی برای کاهش آلودگی پلاستیک مبنی بر حذف باشد. شعار نه به پلاستیک شاید مضمون و هدف درستی باشد، اما واقعیت این است که این شعار قابلیت اجرایی ندارد. ما امسال با شعار «تشکر، کیسه پلاستیکی نمی‌خوام» کار را دنبال کردیم و باید تا آنجایی که می‌توانیم برنامه‌ریزی زندگی شهروندان را به سمتی ببریم که خودشان داوطلبانه از دریافت کیسه پلاستیکی انصراف دهند.
مدیرکل محیط‌زیست شهرداری تهران با اشاره به قوانین بالادستی در حوزه پسماند، گفت: قدم اول، تعیین قانون و ضوابط است و درخصوص پلاستیک بالاترین ضوابط مربوط به آیین‌نامه اجرایی هیأت وزیران بوده که اصلا هدف آیین‌نامه ترویج فرهنگ «استفاده‌ مجدد» است.

تعبیه صندوق‌های سبز در شهروند و میادین میوه‌وتره‌بار
او افزود: شورای شهر مصوبه «کاهش تدریجی مصرف پلاستیک در شهرداری تهران» را به تصویب رساند. شهرداری نیز فروشگاه‌های شهروند و سازمان میادین میوه‌وتره‌بار را پای کار آورد و قرار است در 5فروشگاه شهروند و 5میدان میوه‌و‌تره‌بار به‌صورت پایلوت از 24خرداد تا 24تیرماه صندوق‌های سبز تعبیه شوند و کسانی که کیسه پلاستیکی می‌خواهند آن را دریافت کنند، اما کسانی که نمی‌خواهند سراغ صندوق سبز بروند و اگر نتیجه خوبی بگیریم این موضوع را به تمام فروشگاه‌ها تعمیم می‌دهیم.

وجود دستان پشت پرده در موضوع پسماند
حسینی با اشاره به موضوع مافیای پلاستیک در کشور، ادامه داد: هرجایی پول است خواهان زیاد است؛ به هرحال خواهان در جایی که منبع درآمد هنگفتی باشد، زیاد شده و مدیریت هم سخت می‌شود؛ برهمین اساس قطعا دستان پشت پرده هم ایجاد خواهد شد؛ از اینجا به بعد به سیاستگذاری و نحوه برخورد دستگاه‌ها مربوط می‌شود.
مدیرکل محیط‌زیست شهرداری تهران با اشاره به تفکیک زباله از مبدا، ادامه داد: قسمت دفن پسماند موضوعی است که کمتر به آن توجه شده؛ چراکه وقتی از مبدا تفکیک صددرصدی نداریم هنگام دفع، زباله خشک و ‌تر باهم دفع می‌شوند و در زباله‌های خشک پلاستیک هم دفن شده که همین مسئله مخاطراتی را برای محیط‌زیست دارد.

هزینه‌های هنگفت برای دفن پلاستیک
او اضافه کرد: باید در حوزه پسماند آگاهی مردم افزایش یابد؛ چراکه اگر مردم همراه نهادهای متولی نباشند از جیب خودشان دراین خصوص هزینه می‌شود. برای فرایند تولید تا دفن یک بطری آب 49برابر استفاده از ظروف دائمی هزینه می‌کنیم که این به جز هزینه آلودگی‌ای است که به محیط وارد می‌شود.

دیدگاه دانشگاهی
قانون مترقی مدیریت پسماند ایران ضمانت اجرایی ندارد


در ادامه این نشست، ابوعلی گلزاری، مدرس دانشگاه با اشاره به مدیریت پسماند در کشور می‌گوید: مردم می‌توانند بیشترین سهم را در پسماند داشته باشند. قانون مدیریت پسماند ما مترقی است و با کشورهایی مانند فرانسه برابری می‌کند، اما ضمانت اجرایی ندارد و جرایم و تنبیه‌ها پاسخگو نیست. در بحث مدیریت پسماند عملکرد خوبی در کل کشور نداریم.
او ادامه داد: اگر پسماند از ابتدا تفکیک شود، عددی حدود 5تا 7میلیارد دلار برای کشور ارزش دارد. با این رقم می‌توانیم حتی اشتغال‌زایی کنیم. سازمان دهیاری وزارت کشور اعلام کرده که عدم‌مدیریت پسماند در کشور هرسال 44هزار میلیارد تومان به کشور آسیب می‌زند. اگر از همین امروز تمام سطل‌های زباله وارد خانه‌ها شوند، اتفاقات مثبتی رقم خواهد خورد. در کشور 400تا 500هزار تن پسماندهای پلاستیکی داریم که 85هزار تن آن کیسه‌های پلاستیکی هستند. گلزاری با اشاره به نحوه کنترل پسماند در کشور، گفت: 6.5میلیون کارمند، 3.5میلیون دانشجو و 15میلیون دانش‌آموز در کشور داریم. اگر بتوانیم این افراد را ملزم به تفکیک پسماند کنیم، اتفاق خوبی رقم خواهد خورد. بزرگ‌ترین مسئله‌ای که داریم مالکیت پسماند است و باید برای مالکیت پسماند یک‌بار بحث جدی شود. اگر می‌خواهیم برای 10تا 20سال کشور در حوزه محیط‌زیست کاری کنیم باید از همین حالا وارد مدارس شویم و به بچه‌ها آموزش بدهیم. این مدرس دانشگاه با اشاره به مافیا در حوزه پسماند، گفت: 3.5میلیارد دلار گردش مالی مافیای پسماند در ایران است و فقط 500میلیون دلار آن به مالیات اختصاص پیدا می‌کند و این گردش مالی آنان رقم بالایی است. در هیچ موضوع محیط‌زیستی پول نیست، اما در پسماند سرمایه‌های زیادی وجود دارد که نباید آن را از دست دهیم.

دیدگاه سازمان محیط‌زیست
صنایع بازیافت به واردات پسماند روی آوردند

فاطمه اکبرپور، رئیس اداره مدیریت محیط‌زیستی آب، خاک و پسماند محیط‌زیست استان تهران درباره مصرف پلاستیک در کشور، می‌گوید: سال 1950که محصولات پلاستیکی تولید شد، آن را  شاهکارهای بشری عنوان کردند؛ چراکه آن روزها فکر نمی‌کردیم مشکلات و معضلات آن گریبانگیر تمام جوامع شود. او افزود: پلاستیک را جایگزین پاکت کردیم و برای حفظ و بقای درختان خوشحال شدیم، اما واقعیت این است که به محیط‌زیست آسیب جدی وارد شد. درحال حاضر آمار و اطلاعاتی از نوع پلاستیک‌ها نداریم، اما در طرح جامع مدیریت پسماند حدود 10درصد کل وزن پسماند مربوط به پلاستیک‌هاست که با یک محاسبه سرانگشتی روزانه حدود 10میلیون عدد کیسه در سطح شهر تهران برآورد می‌شود. اکبرپور گفت: بازیافت کیسه‌های پلاستیکی پایین است و وزن مولکولی بالایی دارند و در هیچ جای دنیا امکان بازیافت این کیسه‌ها وجود ندارد. نمی‌توان روی نرخ بازیافت کیسه‌های پلاستیکی کار کرد. باتوجه به جایگاهی که این کیسه‌ها در زندگی مصرف‌گرایی ما پیدا کرده‌اند حذف آنها به‌راحتی ممکن نیست. او با اشاره به مافیای پسماند در کشور، ادامه داد: نمی‌خواهم اصطلاح مافیای پسماند را به‌کار ببرم و می‌گویم عوامل غیررسمی. متأسفانه عوامل غیررسمی حضورشان آنقدر در حوزه پسماند پررنگ شده که صنایع بازیافت ما به واردات پسماند از کشورهای همسایه روی آورده‌اند؛ درحالی‌که پسماندهای خودمان معلوم نیست کجاست. او اظهار کرد: مباحث محیط‌زیستی به کتب آموزش و پرورش ورود پیدا کرده، اما آموزش چهره به چهره باید رقم بخورد. صداوسیما باید برای آموزش پای کار بیاید. واقعیت این است که برای حفظ و نگهداشت این محیط‌زیست نیمه‌جان بر همگی محرز شده که باید تغییر رفتار ایجاد شود، اما اینکه چه کسی باید تغییر رفتار دهد، نقطه تفاوت این است.