یادداشت
یک تعامل همه‌جانبه فرهنگی
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اقبال خوبی از سوی مخاطبان و خانواده‌ها مواجه شده است
مجتبی دانشور-مدیر مرکز آفرینش‌های فرهنگی- هنری
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بی‌گمان یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فرهنگی و هنری است که هر سال در ایران برگزار می‌شود. خوشبختانه در طول سالیان سال، این نمایشگاه اقبال خوبی از سوی مخاطبان و خانواده‌ها داشته و به‌دنبال افزایش مخاطبان، بخش‌های مختلف گسترش یافته است.
اما همین گستردگی که از ویژگی‌های مهم نمایشگاه کتاب است، با توجه به فضایی که در آن برگزار می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌ها به‌حساب می‌آید. نمایشگاه کتاب در طول این سال‌ها بزرگ‌تر و گسترده‌تر شده؛ گستردگی‌ای که با محل برگزاری نمایشگاه کتاب همخوانی ندارد؛ مشکلی که در حال حاضر شرکت‌کنندگان در نمایشگاه در فرایند امور اجرایی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. با توجه به تعداد ناشران شرکت‌کننده که هر سال افزایش پیدا می‌کنند و همچنین بیشتر شدن مخاطبان نمایشگاه در هر دوره، نمایشگاه نیازمند یک جانمایی گسترده‌تر است. به‌نظرم موقعیت برگزاری نمایشگاه کتاب باید تغییر کند. یکی از جاهایی که برای این منظور عنوان می‌شود، محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی است که به لحاظ سالن‌ها استاندارد‌های بهتری دارد، اما از جهت رفت‌وآمد باعث ترافیک می‌شود. برگزاری نمایشگاه در مصلی شاید این امکان را ایجاد کند که نمایشگاه برای مخاطبان در دسترس‌تر باشد، اما فضای مصلی کشش حجم مخاطب و ناشر را ندارد و باعث می‌شود در جانمایی غرفه‌ها اتفاقات خوبی نیفتد. در حوزه کتاب کودک و نوجوان هم اینگونه است؛ تعداد ناشرانی که حضور دارند و میزان غرفه‌هایی که در بخش کودک و نوجوان به‌خود اختصاص داده‌اند باید به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌ها باشد. با توجه به غرفه‌ها، کتاب کودک و نوجوان بیشترین حجم از نمایشگاه را به‌خود اختصاص داده که این جانمایی برای غرفه‌های این حوزه کم است. وقتی رویدادی را برگزار و درواقع از بچه‌ها و خانواده‌ها دعوت می‌کنیم که در بخش کودک و نوجوان حضور داشته باشند، ما هم باید برخی از الزامات را رعایت کنیم. باید فضایی را ایجاد کنیم که خانواده‌ها به همراه فرزندان خود بتوانند به‌خوبی از این ظرفیت استفاده کنند؛ مجموعه مصلی این کشش را ندارد؛ چه در حوزه ناشران عمومی و چه در حوزه کودک و نوجوان. وقتی بچه‌ها به نمایشگاه می‌آیند دسترسی به آب آشامیدنی و سرویس‌ها و دیگر ظرفیت‌ها باید راحت باشد، اما اینگونه نیست. اما نمی‌توان منکر این قضیه شد که نمایشگاه امسال به لحاظ نظم اجرایی از دیگر سال‌ها بهتر عمل می‌کند. مشکلات در فرایند اجرایی نداریم؛ کما اینکه رویدادهای فرهنگی که برگزار می‌شوند، اتفاق خوبی هستند که باعث متنوع‌تر شدن برنامه‌های نمایشگاه کتاب شده‌اند.
کانون هم بعد از 4سال در نمایشگاه کتاب شرکت کرده است. چند سالی به واسطه شیوع کرونا و سال گذشته هم به واسطه مشکلاتی که کانون داشت، در نمایشگاه حضور نداشت، اما امسال حضور جدی دارد. در بخش ناشران کودک و نوجوان غرفه‌ای با بیش از 700عنوان کتاب داریم که سعی شده بیشترین تنوع موضوعی را داشته باشیم. علاوه بر این در بخش جنبی هم مربیان کانون حضور دارند و کارگاهی با خط محتوایی شکل گرفته که بچه‌ها هم با کتاب و کتابخوانی و هم با مشاغل حوزه کتاب آشنا می‌شوند؛ به‌طور مثال در کارگاه با تصویرگری یا صحافی آشنا می‌شوند. سعی کردیم در این کارگاه به کمک مربیان و خانواده‌ها، بچه‌ها با کتاب و دیگر عناوین شغلی مرتبط با کتاب آشنا شوند.
نکته دوم این است که نمایشگاه کتاب بازار خوبی برای ناشران است که بتوانند عرضه مستقیم محصولات خود را داشته باشند. در فرایند توزیع کتاب کمتر ناشری است که بتواند عرضه مستقیم محصولات خود را داشته باشد؛ چراکه این عرضه معمولا به‌واسطه کتابفروشی‌ها، فروشگاه‌ها و پلتفرم‌ها صورت می‌گیرد. نمایشگاه کتاب این ویژگی را برای ناشران به‌ویژه ناشران کتاب کودک و نوجوان دارد که بتوانند تعاملی با مخاطبان خود و همچنین بازخورد نسبت به تولیدات خود داشته باشند به این واسطه نمایشگاه کتاب بهترین فضاست و پیشنهادم این است که ناشران کودک و نوجوان در نمایشگاه کتاب حاضر باشند.
