«نوزاد» 20میلیارد دلاری

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

این روزها نام «پژمان نوزاد» به‌عنوان برترین سرمایه‌گذار مرحله بذری اکوسیستم استارت‌آپی دنیا در رسانه‌های معتبر داخلی و خارجی بیش از سال‌های پیش دیده می‌شود. اگر نگاهی به مجله «فوربز» طی سال‌های گذشته بیندازیم، از «نوزاد» به‌عنوان سرمایه‌گذاری نام برده می‌شود که از طریق شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه(VC) خود توانسته یک بازی برد-برد را طراحی کند. این سرمایه‌گذار ایرانی اگرچه سال‌ها پیش، کشور را ترک و دشواری‌های بسیاری را در غربت تحمل کرده، اما اکنون عنوان نخست سرمایه‌گذاری جسورانه در دنیا را به‌ خود اختصاص داده است. سرمایه‌گذاری جسورانه، سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا صندوق جسورانه (Venture Capital Fund) به‌طور کلی به سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای نوپا یا استارت‌آپ‌ها گفته می‌شود که به‌دلیل ریسک‌های بالقوه در مسیر موفقیت و همچنین احتمال بسیار کمِ موفقیت‌های بزرگِ این کسب‌وکارها، هر سرمایه‌گذاری به آنها ورود نمی‌کند.

چرا سرمایه‌گذاری بذری مهم است؟
روش‌های مختلفی برای جذب سرمایه در استارت‌آپ‌ها در سراسر دنیا شکل گرفته که سرمایه‌گذاری بذری(seed funding) و تامین سرمایه جمعی(crowd funding) ازجمله آنهاست. برای جذب سرمایه در این قالب‌ها، گاهی رویدادهای مختلفی هم برگزار می‌شود تا تیم‌های صاحب ایده بتوانند سرمایه لازم را برای اجرایی کردن ایده خود جذب کنند. مصطفی بغدادی، مدیر توسعه اکوسیستم صندوق نوآوری در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «کسب‌وکارهای نوپا برای ادامه حیات، نیازمند جذب سرمایه و تامین مالی در مراحل مختلف هستند؛ ازجمله در مراحل اولیه که صرفا در حد یک ایده هستند به سرمایه‌های بذری نیاز دارند تا به آنها کمک کند که ایده خود را توسعه دهند و یک نمونه محصول اولیه(MVP) تولید کنند.»

شتاب دادن به رشد
بغدادی با اشاره به اینکه در این مسیر، هم سرمایه بذری اهمیت دارد و هم دریافت بعضی از خدمات، از عنوان خدمات شتابدهی یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: «خدمات شتابدهی باعث می‌شود که کسب‌وکارهای نوپا بتوانند در مرحله شتابدهی ایده را تبدیل به نمونه محصول اولیه کنند.» به‌گفته او «پس از آن، کسب‌وکارهای نوپا محصول اولیه را در بازار تست می‌کنند و در واقع به‌طور محدود آن را عرضه می‌کنند تا بفهمند که محصول نهایی می‌تواند نیاز مخاطب و مشتریان خود را برآورده کند یا نه».

جهش با سرمایه‌های کوچک
پژمان نوزاد که در فهرست سرمایه‌گذاران مرحله بذری موسوم به فهرست Midas Seed در سال 2022در جایگاه 15قرار داشت، در یک جهش قابل توجه به رتبه نخست این فهرست در سال 2023رسید. با این حال، مجله معتبر فوربز، نوزاد را در سال 2022در رتبه دوم جدول سرمایه‌گذاران بذری قرار داده بود. او همچنین در سال 2021در رتبه 15فهرست Midas Seed قرار داشته است. نام خانوادگی این سرمایه‌گذار، شاید استعاره جالبی برای زندگی حرفه‌ای او باشد. اکنون آمار دقیقی از ثروت «نوزاد» که طی چندین سال، از کارگری در آمریکا تبدیل به نفر اول فهرست سرمایه‌گذاران بذری دنیا شده است، در دست نیست. فهرستMidas Seed  یک رده‌بندی مبتنی بر داده است که از طریق بررسی مجموعه‌ای از اطلاعات عمومی و داده‌های شرکتی تنظیم می‌شود؛ قراردادهایی برای فهرستMidas Seed   حائز اهمیت هستند که ارزش آنها از زمان آغاز سرمایه‌گذاری سه‌برابر شده باشد. از طرف دیگر، بازیگران در مراحل چندگانه وارد سرمایه‌گذاری می‌شوند و سرمایه‌گذاران فرشته(Angel Investors) در این رده‌بندی قرار نمی‌گیرند. مجله فوربز هم برای ارزیابی و رده‌بندی این سرمایه‌گذاران، شرایط آنها را از طریق ارزش سرمایه‌گذاری‌هایشان بررسی می‌کند؛ برای مثال، عرضه عمومی سهام یا فروش شرکت‌ها با مبلغی بیشتر از 50میلیون دلار یا ارزش‌گذاری شرکت‌های خصوصی با مبلغی بالغ بر 100میلیون دلار یک مزیت ویژه محسوب می‌شود.

مکث
 از صفر تا صد

بازیکن سابق تیم جوانان فوتبال استقلال و خبرنگار ورزشی روزنامه ابرار ورزشی، در سال 1992درحالی‌که نه زبان انگلیسی می‌دانست و نه پولی در جیب داشت، به آمریکا مهاجرت کرد. «پژمان نوزاد» که تنها 700دلار به همراه داشت، پس از سال‌ها تلاش و دشواری‌های بسیار اکنون خود را «غیرقابل باورترین سرمایه‌گذار حوزه‌فناوری» می‌نامد. او اکنون هم‌بنیانگذار شرکت Pear VC است و ارزش شرکت‌هایش در مجموع بیش از 20میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. عامل محرک پژمان برای رسیدن به بالاترین سطوح سرمایه‌گذاری خطرپذیر در یک عبارت خلاصه می‌شود؛ برقراری ارتباط با دیگران و توانایی او در استفاده از قدرت شبکه ارتباطی‌اش.