عزم استانی و ملی برای رهایی از تشنگی

فتانه احدی| روزنامه‌نگار:

هرچند امسال حتی در این اواخر از نعمت باران و نزول آن بهره‌مند شدیم و به باور برخی از همشهریان با این بارش‌ها، کم‌آبی از میان خواهد رفت، خطر کم‌آبی و خشکسالی همچنان وجود دارد، زیرا ذخایر زیرزمینی استان در سال‌های گذشته خالی و خشک شده است و این بارش‌ها درد چندانی را درمان نمی‌کند. شاید مسکنی برای روزهای خشک باشد. علاج قطعی اما نیست. در سال‌های اخیر بحران کم‌آبی به یک معضل ملی تبدیل شده و زنگ هشدار را برای همگان به صدا درآورده است و البرز را می‌توان در نوک پیکان این مشکل دید، زیرا مهاجر‌پذیر بودن استان نیاز بیشتر به منابع جدید آبی را نشان می‌دهد. مشکل بعدی کاسته شدن منابع آبی زیرزمینی در استان است که اگر جدی گرفته نشود، حتی در کوتاه‌مدت می‌تواند آسیب‌زا باشد. این آسیب‌ها زخم آن سال‌ها را بر خاک خشکیده البرز باقی می‌گذارد و خسارت‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. ذخایر استراتژیک آب‌های زیرزمینی پشتوانه‌ای قابل اتکا برای آیندگان است که اکنون اوضاع نامناسبی دارد. بر اساس آمار، میانگین بارش در استان از میانگین کشوری پایین‌تر است که مشکل باید تلقی شود. 

مشکل دیگری که وضع را دشوارتر می‌کند تبخیر بیش از 70 درصد آب پشت سدهاست که به 4 برابر میانگین جهانی و بالاتر از میانگین کشوری می‌رسد. برای بررسی سرفصل‌های هدررفت آب، بی‌گمان نخستین مورد مصرف کشاورزی است. بازبینی کیفیت کشاورزی استان روشن می‌کند که هنوز نگاه سنتی بر این عرصه حاکم است و نزدیک به 90 درصد آب مصرفی هدر می‌رود، زیرا کشاورزان هنوز با روش غرقابی کشت می‌کنند که نه فقط در جهان، بلکه در درون کشور مطرود است. کم‌توجهی به آبخیز‌داری و هدایت نکردن آب‌های سطحی به سفره‌های زیرزمینی برای تغذیه آن رمق چندانی برای این ذخایر ارزشمند به جای نگذاشته است.

موضوع دیگری که بر تشدید این بحران اثر می‌گذارد حفر چاه‌های غیرمجاز است که روز به روز برتعداد آنها افزوده می‌شود و دست‌کم می‌توان در این زمینه البرز را در کشور پیشتاز دانست. البرز بیش از 12 هزار چاه مجاز و غیر‌مجاز دارد که کنترل همه آنها کاری است نشدنی. جدا از چاه‌های غیرمجاز، چاه‌های مجاز نیز به اندازه حقابه‌ای که برای آنها تعریف شده است کار نمی‌کنند و در این زمینه تخلفات بسیاری رخ می‌دهد. بخش بعدی که آب زیادی در آن مصرف می‌شود، صنعت است که بر پایه گزارش‌ها با کمبود شدید آب مورد نیاز رو‌به‌رو شده است. صنعت که قلب تپنده استان است نیز باید تغییر کند و با روش‌های کارآمدتر مصرفش مدیریت شود. مصرف خانگی بخش دیگری است که نیازمند نگاهی ژرف‌تر است. البرز با جمعیت حدود 3 میلیون نفری روز ‌به ‌روز تشنه‌تر می‌شود و باید با اطلاع‌رسانی چه از طریق رسانه‌ها و چه بیلبوردهای شهری شهروندان را از این موضوع آگاه کرد.
مصرف بی‌اندازه آب در پارک‌ها و بوستان‌های شهری موضوع دیگری است که نظارت اندکی بر آن وجود دارد و صددرصد شهروندان مسئول در استان البرز و دیگر مناطق کشور بارها با این مشکل رو‌به‌رو شده‌اند و لازمه آن بازنگری در کاشت درختان کم‌آب‌بر و حذف چمن از مجموعۀ فضای سبز استان البرز است.