حرکت اولین قطار ملی 140متری در مترو

مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار

یک رام قطار ملی 7واگنه با پشت سر گذاشتن تست‌های باقی مانده و اخذ مجوز‌های لازم، در نیمه دوم سال وارد ناوگان متروی تهران خواهد شد تا به‌صورت رسمی از نخستین قطار مترویی ساخت ایران رونمایی شود. این واگن‌ها درواقع نخستین بخش از 113واگن سفارش داده شده از سوی شهرداری و شرکت متروی تهران محسوب می‌شوند.

به گزارش همشهری، قطار ملی مترو که ساخت آن از حدود 4سال پیش به‌عنوان یکی از ماموریت‌ها و وظایف محول شده به نهاد‌های ذیربط آغاز شده بود، مراحل آخر خودش را طی می‌کند و طبق برنامه‌ریزی و زمانبندی صورت گرفته، در نیمه دوم سال، شاهد به حرکت درآمدن و سیر نخستین قطار ملی در خطوط متروی تهران خواهیم بود تا پس از حدود 20سال وابستگی حمل‌ونقل ریلی شهری به واردات واگن‌های خارجی، کشور در تولید این محصول استراتژیک در حمل‌ونقل عمومی به‌ خودکفایی و استقلال برسد؛ هرچند در تمام صنایع و شرکت‌های صنعتی بخشی از تولید و تامین قطعات از طریق واردات انجام می‌شود و تولید تمام قطعات در داخل یک کارخانه یا کشور توجیه اقتصادی ندارد، اما در بحث تولید قطار ملی تلاش شده تا حداکثر بومی‌سازی‌ و داخلی‌سازی‌ را داشته باشیم؛ به‌صورتی که 85درصد دانش طراحی و ساخت قطار ملی کاملا داخلی بوده و 88درصد قطعات مورد استفاده در قرارداد با شرکت‌های داخلی تامین شده است.

قطار ملی یک گام تا اخذ مجوز
اکنون قطار ملی به مراحل آخر برای کسب مجوز فعالیت و سیر در خطوط مترو رسیده است. در این رابطه سیدکاظم طاهرزاده، مدیر کارگروه پروژه طراحی و راه‌اندازی قطار ملی مترو به همشهری می‌گوید: «در سال1398، طبق مواد 54 و 58 قانون توسعه 5ساله ششم، دولت موظف شد تا 2هزار واگن به ناوگان متروی تهران و دیگر کلانشهرها اضافه کند و از طرف دیگر باید 85درصد از دانش طراحی و ساخت این واگن‌ها بومی‌سازی‌ می‌شد. پیرو این موضوع کارگروهی از نمایندگان وزارت صمت، معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، جهاد دانشگاهی و شرکت‌های واگن‌سازی‌ تشکیل شد و ساخت قطار ملی در دستور کار قرار گرفت. سرانجام در سال1401 بود که با ساخت و مونتاژ قطعات، نخستین قطار ملی در شرکت واگن‌سازی‌ تهران ساخته شد تا در ادامه تست‌های لازم و مجوزهای مربوط به مسافرگیری را اخذ کند.» در این مرحله یک شرکت مشاور با همکاری معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور انتخاب شد تا طبق قرارداد مراحل طراحی و ساخت قطار ملی را به لحاظ استاندارد‌های بین‌المللی بررسی و تأیید کرده و مجوز فعالیت آن را صادر کند. با توجه به اینکه بخشی از تجهیزات مورد نیاز برای پشت‌سر گذاشتن تست‌ها در داخل کشور موجود نبود، یک شرکت روسی این تجهیزات مورد نیاز را به ایران آورد. تا امروز 80درصد تست‌ها با موفقیت پشت‌سر گذاشته شده است و در این مسیر در مواردی نیاز به انجام یکسری اصلاحات بود که این اصلاحات نیز صورت گرفت و دوباره تست‌های لازم گرفته شد. قطار ملی تا اخذ مجوز سیر درخطوط مترو فاصله چندانی ندارد و فقط 20درصد از تست‌ها باقی مانده است که انتظار می‌رود تا قبل از پایان نیمه نخست سال تکمیل شده و مجوز فعالیت و تولید قطار ملی صادر شود.

شهرداری و متروی تهران نخستین مشتریان قطار ملی
شهرداری تهران و شرکت مترو سفارش تولید 113واگن را داده‌اند تا نخستین مشتری قطار ملی باشند. نخستین سری از قطار‌های سفارش داده شده همین یک رام قطار 7واگنه است که تست‌های لازم برای اخذ مجوز را پشت سر می‌گذارد. به این ترتیب انتظار می‌رود در نیمه دوم سال شاهد به حرکت درآمدن نخستین قطار ملی در خطوط متروی شهر تهران باشیم. طاهرزاده درباره اینکه چرا زمان دقیق و مشخصی برای شروع فعالیت قطار ملی اعلام نمی‌شود، اینگونه می‌گوید: «با توجه به اینکه هنوز 20درصد از مراحل تست باقی مانده و همچنین از آنجا که مرکز تست مستقل قطار مترو در ایران نداریم، برای تست گرم قطار ملی باید از خطوط موجود در شبکه مترو استفاده کنیم، محدودیت‌هایی در این زمینه وجود دارد و نمی‌توانیم یک روز مشخص را برای این منظور اعلام کنیم. طبق برنامه ان‌شاءالله تا قبل از پایان نیمه اول سال این پروژه به سرانجام خواهد رسید.» مدیر کارگروه پروژه طراحی و راه‌اندازی قطار ملی درباره ساخت و تحویل 113واگن برای متروی تهران هم می‌گوید: «طبق قرارداد 105واگن و یک رام قطار 8واگنه به متروی تهران تحویل داده می‌شود. نخستین سری از این سفارش قطار 7واگنه است که تست‌های نهایی را پشت سر می‌گذارد. بعد از آن یک رام قطار 8واگنه تحویل متروی تهران خواهد شد. سکوی اغلب ایستگاه‌های مترو برای قطار‌های 7واگنه طراحی و ساخته شده است، اما سکو‌های 8واگنه هم در متروی تهران داریم.»

نیاز متروی کشور به 8730واگن جدید
متروی کلانشهر‌های کشور تا 10سال آینده به حدود 8730واگن جدید نیاز دارند که می‌توان این نیاز را از طریق تولید قطار ملی برطرف کرد. طاهر‌زاده درباره توان و ظرفیت تولید قطار ملی در کشور می‌گوید: «طبق برنامه قرار است بودجه مورد نیاز برای تولید انبوه قطار ملی از محل تهاتر منابع نفتی تامین شود. اگر در تامین منابع مالی مشکلی وجود نداشته باشد، در سال نخست توان تولید 200واگن و در سال‌های بعد ظرفیت تولید 400واگن در کشور وجود دارد.» در بحث طراحی و ساخت قطار ملی، به لحاظ فناوری از قطارهای سری 300چینی الگوبرداری شده که مطابق آخرین فناوری‌ها و تکنولوژی‌های روز جهان است. در بخش طراحی و معماری داخلی قطار، از صفر تا 100 شاهد یک محصول کاملا بومی شده و ایرانی هستیم که مطابق سلیقه و شرایط مسافران ایرانی است.