به قدمت تهران

زهرا کریمی

کــوچـه‌های تهران خانه‌های بی‌شماری دارد که تماشای معماری‌شان حال دل را خوب می‌کند؛ خانه‌هایی که چیدمان آجربه آجرش مسحور‌کننده است. نگاه کردن به این خانه‌ها در هر منطقه‌ای از تهران به مثابه سفر زمان به گذشته و اندیشه معمارش است؛ از کوچه‌باغ‌های درکه، دربند و دزاشیب تا کوچه‌های اطراف بازار شاه‌عبدالعظیم. از شرق و غرب و منطقه‌های مرکزی هم کم جای حرف نیست.
بین همه شهروندانی که تماشای معماری خانه‌های قدیمی را دوست دارند یکی از آنها به دیدن نمای بیرون خانه‌ها بسنده نکرده است. او چند سالی برحسب علاقه شخصی‌اش آرشیوی از نمای خانه‌های تهران جمع‌آوری کرده و با اجازه بعضی از صاحبخانه‌ها به داخل خانه‌ها هم رفته است و از در و دیوار خانه‌ها عکس گرفته‌ است. قرار گذاشتن او با صاحبخانه‌ها مشروط به روز آفتابی و حال خوش خودش نیست. هر وقت که صاحبخانه‌ای به او جواب مثبت بدهد در کسری از ثانیه با دوربین عکاسی زنگ خانه را برای ورود می‌زند. برخی از صاحبخانه‌ها هم مثل او دوست دارند داخل خانه‌شان را دیگران ببینند و با همکاری این مرد جوان تور بازدید از معماری چند خانه که نزدیک هم هستند می‌گذارند. تور معماری خانه‌های قدیمی بیشتر برای دانشجویان همین رشته یا محققان و علاقه‌مندان به مهندسی ساختمان است.
تاکنون بیش از ۲۰۰ خانه قدیمی در تهران در آرشیو این مرد جوان است که به‌گفته خودش‌«قدم زدن در میان کوچه‌ها و تماشای خانه‌هایی که هنوز دست بساز بفروش‌ها به آن نرسیده است برای تهران ارزش هویتی بالایی دارد. هر چند که خانه‌های قدیمی با معماری‌های زیبا مثل خانه‌های جدید رنگ و لعاب تیز و براق ندارند اما آنچه در معماری آنها در اتاق‌های در چوبی، سقف‌های بلند، راهروهای نورگیر و ایوان‌های زیبا می‌توان حس کرد بدون شک در آپارتمان‌های پر‌آپشن ‌ نخواهید داشت.»
او حتی معتقد است تنها خانه افراد مشهور دیدنی نیستند؛ مثلا خانه استاد لرزاده در خیابان بهار یا خانه دکتر شریعتی در منطقه ۶ ،‌خانه جلال آل‌احمد در دزاشیب ، خانه دکتر مدرس در محله امامزاده‌یحیی، خانه شهید چمران در محله بازار و یا خانه آیت‌الله طالقانی در میدان سپاه و خیلی خانه‌های دیگر معماری چشم‌نوازی دارند اما خیلی از خانه‌ها که افراد بنامی در آن زندگی نمی‌کرد‌ه‌اند هم معماریشان هویت تهران را زنده نگه‌داشته و برای خیلی از شهروندان جذابیت معنایی و مفهومی دارد.»
آرزوی این مرد جوان این است که‌ ای‌کاش همه مالکان خانه‌های قدیمی تهران این مهم را ارزش بدانند و برای حفظ و نگهداری آن از هیچ چیز دریغ نکنند و با نوسازی و بهسازی حال این بناهای ارزشمند را خوب نگه‌دارند.