گره‌گشا و وحدت‌ساز

برخی جریان‌های سیاسی چه در داخل و چه در خارج کشور تلاش دارند این‌طور القا کنند که روحانیون دغدغه مردم را ندارند و آنان که ملبس به این لباس هستند، کارکردی در جامعه ندارند و مردم از آنان فاصله گرفته‌اند. این در حالی است که همواره و در سال‌های گذشته، روحانیون با تابوشکنی و پیگیری مشکلات مردم توانسته‌اند ضمن پاسخ به مطالبات آنان، این مطالبات را در مسیر درست و قانونی آن جهت داده و با این روش گره‌گشایی از مسائل مردم را به شکل درست انجام دهند. در گزارش پیش‌رو به بخشی از فعالیت‌ها و اقدامات امیدبخش انجام‌شده از سوی روحانیانی که عمدتا ائمه‌جمعه شهرهای خود هستند، پرداخته‌ایم.

تابوشکنی حضور در ورزشگاه

سال 96و درست زمانی که کسی انتظار نداشت روحانیانی در سطح امام جمعه خارج از کلیشه‌های مرسوم و شناخته‌شده جایگاه امامت جمعه و نمایندگی ولی‌فقیه در یک استان رفتاری از خود نشان دهند، سیدمحمدعلی آل‌هاشم که به‌تازگی به امامت جمعه تبریز رسیده بود، حرکتی انجام داد که تا مدت‌ها در رسانه‌ها بازتاب داشت. برای نخستین‌بار امام جمعه شهر با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی به ورزشگاه یادگار امام (ره) شهر رفت و بازی 2تیم استقلال تهران و تراکتورسازی تبریز را از نزدیک تا انتها تماشا کرد. البته امام جمعه تبریز و اقدامات خاص او محدود به این رفتار نبود. حضور در دانشگاه و غذاخوردن کنار دانشجویان، رفت‌وآمد با وسایل نقلیه عمومی، ارتباط و پاسخگویی آنلاین با کاربران در فضای مجازی و نیز حذف نرده‌های حائل در نمازجمعه میان مردم و مسئولان از دیگر اقداماتی بود که آل‌هاشم انجام داد و این رفتار سبب رضایت مردم از جایگاه امام جمعه شد.

ماجرای تخریب ویلای دختر وزیر

حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی 7سال در قامت امام جمعه لواسانات و رئیس شورای فرهنگ عمومی این منطقه مشغول به خدمت بود. او را با لفظ امام جمعه‌ای غیرمتعارف می‌شناسند؛ چراکه در ماجرای برخی ساخت‌و‌سازهای غیرقانونی ازجمله ویلای دختر وزیر در نقش یک مطالبه‌گر با کمک مردم مبارزه‌ای طولانی و طاقت‌فرسا را برای تخریب ساخت‌و‌سازهای لاکچری انجام داد. گرچه بسیاری بر این باور بودند که تلاش او راه به جایی نمی‌برد، اما در نهایت لواسانی موفق شد حکم تخریب برخی ساخت‌وسازهای غیرقانونی لاکچری ثروتمندانی را که با زد و بند موفق به ساخت خانه‌های آنچنانی در لواسان شده بودند، بگیرد و آن را اجرا کند. با تلاش‌های امام جمعه وقت لواسان، 3مسئول از سازمان اوقاف در شمیرانات و تهران به اتهام زمین‌خواری و سوءاستفاده از موقعیت شغلی خود بازداشت شدند.

شالیکاری در مزارع برنج

آیت‌الله رسول فلاحتی فروردین‌ماه سال 97به نمایندگی از ولی‌فقیه در استان گیلان و امام جمعه رشت منصوب شد. یکی از نخستین اقداماتی که او در رشت و قبل از حضورش در شهر انجام داد، ممنوع‌کردن نصب هرگونه پیام تبریک برای انتصابش به این سمت بود. چندی بعد خبر رسید برخی شالیکاران برای برداشت محصولات زراعی خود با مشکل کمبود کارگر روبه‌رو هستند و اگر محصولاتشان را برداشت نکنند، آن را از دست می‌دهند. پس او پا پیش گذاشت و با حضور در دهستان جیرده که بیشترین مشکل را در این‌ مورد داشت به کمک کشاورزان رفت و به برداشت برنج از مزارع آنان کمک کرد؛ حرکتی که منجر به حضور مردم در مزارع برای کمک به کشاورزان شد و مشکلات آنان را در برداشت محصول به حداقل رساند.

وقتی امام جمعه جوشکار شد

سال97و گرمای طاقت‌فرسای این سال، مردم خرشهر را به ستوه آورده بود. کندی روند اجرای طرح آبرسانی به خرمشهر نارضایتی مردم را به بالاترین حد خود رسانده بود. امام جمعه خرمشهر که خود یکی از مطالبه‌گران اصلی از مسئولان برای برطرف‌کردن مشکل مردم بود، آستین‌ها را بالا زد و با توجه به توانایی‌ فردی‌اش در جوشکاری پا به پای کارگران به‌کار در خط انتقال آب پرداخت تا با این روش توجه مسئولان را به سرعت دادن در به اتمام رساندن این پروژه جلب کند؛ اقدامی که مؤثر افتاد و مسئولان استانی و ملی، با اختصاص منابع بیشتر به این طرح آن را با سرعت بالاتری اجرا کردند و به بهره‌برداری رساندند. این تنها رفتار امام جمعه خرمشهر برای کمک به مردم نبود؛ او میان کارگران معترض هفت‌تپه که حقوقشان را دریافت نکرده بودند، رفت و صدای مطالبه آنان از راه قانون شد؛ حتی زمانی که شهرداری دست به آسفالت کوچه محل زندگی او زد، امام جمعه خرمشهر با انتقاد از این اقدام خواهان آسفالت کوچه‌هایی شد که مسئولی در آنها زندگی نمی‌کند و نیاز بیشتری به آسفالت دارند.

امام جمعه معمولی!

هنگامی که مسئولیتی بر‌عهده فردی گذاشته می‌شود که دارای اهمیت باشد، نخستین اقدام برای فرد منصوب شده تهیه خودرو، خانه و محافظ برای تردد امن او در شهر و میان مردم است. این تصوری است که عموم مردم از مسئولان و نحوه زندگی آنان دارند، اما این نگرش و باور عمومی نسبت به ائمه‌جمعه غلیظ‌تر و جدی‌تر از دیگر مسئولان است و کمتر کسی باور دارد که امام جمعه‌ای چنین تشریفاتی نداشته باشد و مانند مردم عادی به کارهای روزمره خود برسد. سیدعبدالنبی موسوی‌فرد، نماینده‌ ولی‌فقیه در خوزستان از این دست نمایندگان ولی‌فقیه بوده که چنین رفتاری داشته است. او تلاش کرده بدون تشریفات زائد، محافظ و مسائلی مانند آن به وظایفی که دارد، برسد؛ اتفاقی که باعث شد دسترسی مردم به‌سادگی به نماینده ولی‌فقیه در استان فراهم شود و این احساس ایجاد نشود که مسئولان در لایه‌های امنیتی هستند و دست مردم به آنان نمی‌رسد. چنین رفتاری را نیز ائمه‌جمعه در تبریز، قزوین، تهران و برخی دیگر از شهرها در پیش گرفته و اغلب بدون محافظ در شهر تردد می‌کنند.

رسیدگی به یک مشکل قدیمی

سیدحسین حسینی، امام جمعه پردیس است. پردیس و واحدهای مسکن ساخته شده در آن با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند. مشکلاتی که مردم ساکن شهر، آن را با امام جمعه شهرشان در میان گذاشته‌اند و او نیز وظیفه خود دانسته تا آن را با مکاتبه و پیگیری از مسئولان برطرف کند. همین پیگیری‌ها سبب شده مشکل قدیمی آب و فاضلاب پردیس و واحدهای مسکن تازه احداث شده در این شهر برطرف شود و مردم از عملکرد امام جمعه و پیگیری او رضایت داشته باشند.

سینما و امام جمعه

برخی تلاش می‌کنند که نشان دهند روحانیون با سینما مخالفند. با وجود چنین تبلیغاتی، هستند ائمه‌جمعه‌ای که نمایندگی ولی‌فقیه را در استان‌ها برعهده دارند که برخلاف این تصویر‌سازی‌ از روحانیت عمل کرده‌اند. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی قریشی، نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان‌غربی ازجمله همین مسئولان ارشد روحانی است که برای دیدن فیلم به سینمایی در ارومیه رفت و نشان داد تبلیغاتی که علیه روحانیون در این حوزه انجام می‌شود، پوچ و بی‌اساس است. حضور قریشی در سینما سبب شد بسیاری دیگر از مدیران استانی اعم از کشوری و لشکری هم تعارف را کنار بگذارند و همپای او به سینما بروند و فیلم ببینند. ائمه جمعه دیگری نیز با حضور در سینما، به تماشای فیلم‌های مختلفی نشسته‌اند.

دستفروشی در پناه شبستان

حجت‌الاسلام روح‌الله مختاری، امام جمعه شهرستان ساوجبلاغ در خطبه‌های نمازجمعه به دستفروشان پیشنهاد داد می‌توانند روزهای سرد زمستان از ساختمان مصلی برای فروش محصولات خود استفاده کنند. در دوره‌ای که بسیاری از مسئولان متهمند به شعارزدگی و دور شدن از فضای عمومی جامعه شنیدن چنین تصمیم و برنامه‌ای از تریبون نمازجمعه، یعنی روشن شدن بارقه‌های امید؛ یعنی واهی بودن تصور ایجاد فاصله میان مردم و مسئولان. امام جمعه ساوجبلاغ روزهای پرمشغله‌ای دارد؛ از برنامه‌ریزی فرهنگی برای مردم شهر گرفته تا حضور هفتگی در جمع کسبه و بازار، تولیدکنندگان، مدارس شهر و حضور شبانه در مساجد محله‌های مختلف شهرستان برای شنیدن درددل‌ها و مشکلات مردم و انعکاس‌شان به مسئولان و رفع این مشکلات. در شهر قدس نیز اما امام جمعه این شهر رویه‌ای مشابه را در دستور کار خود قرار داد و مصلای شهر قدس را در اختیار کسبه گذاشت تا بدون دغدغه کسبشان را رونق بدهند.

اقدام عملی برای گره‌گشایی

عمدتا هنگامی که نمازجمعه تمام می‌شود، ائمه جمعه برای انجام امور دیگر خود صحن مصلی را ترک می‌کنند و نمازگزاران دسترسی چندانی به امام جمعه شهر بعد از نماز ندارند. این مشکل را امام جمعه شیراز درک کرده است و در رویکردی جدید، بعد از اتمام نماز با حضور میان نمازگزاران حرف‌ها و درددل‌های آنان را می‌شنود. آیت‌الله لطف‌الله دژکام در این ملاقات‌های چهره به چهره که ساعت‌ها به طول می‌انجامد، با شنیدن مشکلات مردم و خواندن نامه‌های شهروندان، خطاب به مسئولان درخواست‌هایی را ارائه می‌کند و خواهان رفع مشکلات شهروندان می‌شود. او با این اقدام، جایگاه امام جمعه را تا گره‌گشایی از مشکلات مردم و نیز پاسخ به مسائلی که از سوی شهروندان بیان می‌شود، بالا برده است و توانسته نقش پدرانه خود را در شهر به‌خوبی ایفا کند.

امام جمعه فقط امام «جمعه» نیست

حجت‌الاسلام سیدروح‌الله فیاض، امام جمعه ملک‌شهر اصفهان از آن دست روحانیون است که کارکرد جدیدی از ائمه جمعه را به مردم نشان داده است. او دغدغه کسانی را دارد که از اهالی شهرند، اما برخی آسیب‌های اجتماعی باعث شده آنان از دید مردم مجرم به‌شمار بیایند و رفتار مناسبی با آنان نشود. فیاض خود را امام جمعه این دسته از آسیب‌دیدگان اجتماعی نیز می‌داند و برای همین، آستین‌ها را بالا زده است و با وجود مرسوم نبودن ورود ائمه جمعه به چنین مواردی مصلای ملک‌شهر را شب‌ها برای اسکان کارتن‌خواب‌ها و افراد بی‌سرپناه اختصاص داده است. این امام جمعه معتقد است باید کارکرد مسجد و مصلی به دوران صدر اسلام بازگردد و این مراکز به مکانی برای کمک به افراد نیازمند تبدیل شود؛ اقدامی که با استقبال مردم روبه‌رو شده و منجر به همکاری و جذب مشارکت مردم برای کمک به آسیب‌دیدگان اجتماعی در این شهر شده است.

تلاش برای صلح و سازش


جایگاه ائمه‌جمعه هر شهر جایگاه پدری است. چنین شخصیتی باید بتواند با همه اقشار مردم ارتباط برقرار کند و شنونده مشکلات اهالی باشد و برای رفع ‌شان از هیچ کوششی دریغ نکند. تقاضای صلح، سازش و گذشت ازجمله موضوعاتی است که ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد. در چنین شرایطی، خانواده‌ای که عزیزی از دست داده و حکم به قصاص قاتل گرفته ممکن است در مقابل تقاضای بخشش از سوی افراد، واکنشی از خود نشان دهد. با این حال برخی ائمه‌جمعه شیعه و سنی سابقه‌ای طولانی در این‌باره دارند. از حجت‌الاسلام مجتبی نورزاد، امام جمعه تالش گرفته تا حاج یوسف آخوند یپان غراوی، امام جمعه مراوه تپه و حجت‌الاسلام نجنو، امام جمعه کهنوج که فعالانه در این عرصه حضور دارند و حکم نجات محکومان به قصاص را از خانواده‌های مقتولان می‌گیرند. این رویه آنان سبب شده است تعداد بخشش یا توقف احکام مربوط به قصاص رشد چشمگیری در این مناطق پیدا کند و این ائمه جمعه به عنوان ائمه حامی صلح و سازش معرفی شوند.

اینجا کسی مقام ندارد!

بسیاری امام جمعه شهر را بزرگ شهر می‌دانند و برای رسیدگی به مشکلاتشان و تظلم‌خواهی به دفتر امام جمعه مراجعه می‌کنند؛ موضوعی که باعث می‌شود ائمه جمعه نیازمند استقرار نفراتی برای نظم دادن به دفاتر خود و نوبت‌دهی به انبوه مراجعان شوند. با این حال، وجود این افراد می‌تواند منجر به بروز بوروکراسی اداری در رفع مشکلات مردم شود. حجت‌الاسلام عبدالرحمن منصوری، امام جمعه شادگان این مسئله را با تدبیر خاص خود برطرف کرده است. او شماره تلفن خود را بر دیوار تمامی مساجد شهر نوشته و بدون منشی، محافظ و رئیس دفتر پذیرای مردم است. منصوری به همه تماس‌هایی که با او گرفته می‌شود پاسخ می‌دهد و تلاش کرده هیچ تماسی بی‌پاسخ نماند؛ گرچه برخی مشکلات را او به‌تنهایی نمی‌تواند برطرف کند، اما ارتباط نزدیک و صمیمانه‌ای که امام جمعه شادگان با مردم دارد به‌قدری سرمایه اجتماعی روحانیت را در منطقه بالا برده که کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که از عملکرد این امام جمعه جوان ناراضی باشد.

تدریس برای دانش‌آموزان

تصور عامه مردم اینگونه است که هر فرد روحانی یا هر امام جمعه‌ای به‌دلیل نوع لباس و مسئولیتی که دارد بابت آن دریافتی و حقوق مشخصی کسب می‌کند و نباید انتظار داشت یک روحانی یا امام جمعه کاری جز فعالیت‌های دینی انجام دهد. درواقعیت اما این‌گونه نیست و بسیاری از روحانیون حتی ائمه‌جمعه شغلی مجزا از آنچه به‌عنوان یک راهبر دینی در جامعه انجام می‌دهند، دارند. حجت‌الاسلام «سیدمحمدیوسف افروغی» امام جمعه شهر لیلل در استان کهگیلویه و بویراحمد ازجمله این افراد است که در مدرسه به دانش‌آموزان درس می‌دهد و در کنار آن مکانیک قهاری نیز هست؛ مسئله‌ای که سبب شده بسیاری از خانواده‌ها خواهان آن شوند که فرزندانشان در کلاسی که او معلم آن است درس بخوانند یا خودروهایی که مشکل فنی دارند را او تعمیر کند. افروغی نیز از این فرصت استفاده کرده و در کنار تعلیم دانش‌آموزان با خانواده‌هایشان ارتباط خوبی برقرار کرده و توانسته به چهره‌ای محبوب میان اهالی این شهر تبدیل شود.

ایجاد اشتغال در مصلی

استفاده چند منظوره از فضای مصلای هر شهر برای کمک به برطرف کردن مشکلات و تامین نیازهای مردم رویکردی است که حجت‌الاسلام سیدسجاد موسوی‌نیا، امام جمعه نظرآباد استان البرز دنبال می‌کند. امام جمعه شهر در مشورت با مسئولان متوجه نرخ بالای بیکاری در منطقه می‌شود و با بررسی موضوع در می‌یابد که نبود فضا برای کسب‌وکار سبب شده است افراد نتوانند برای خود کاری ایجاد کنند و با بهره گرفتن از تخصص و توانایی که دارند امرار معاش کنند. از این‌رو او فضای مصلی را در اختیار این افراد قرار داده و توانسته است در کنار برپایی نمازجمعه و افزایش تعداد نمازگزاران برای 700نفر در این فضا فرصت شغلی ایجاد کند.

نقش‌آفرینی در تصویب یک قانون خوب

سال‌ها بود که ساحل‌نشینان کشور خصوصا در بوشهر با مشکلی به نام قاچاق کالا روبه‌رو بودند. مشکلی که باعث درگیری آنان با مأموران مرزبانی و گمرک شده بود. نبود قانونی برای حمایت از ساحل‌نشینان در خرید و فروش و مبادله کالا باعث شده بود بسیاری از آنان مشکل خود را با امام جمعه دیر در استان بوشهر مطرح کنند. حجت‌الاسلام سیدهادی حسینی بارها در سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای حضوری با مسئولان استانی و کشوری این مسئله را مطرح کرده و خواهان تصویب مقرراتی به نفع ساحل‌نشینان شده بود. این پیگیری‌ها به قدری ادامه یافت که در سفر استانی دولت به بوشهر این موضوع به‌عنوان مطالبه اصلی مردم از زبان حسینی به رئیس‌جمهور گوشزد شد و درنهایت دولت تصمیم گرفت قانون مربوط به کالای ته‌لنجی را تصویب کند.