یکه‌تازی اینترنت سیار، درجا زدن ثابت

عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار

گزارش سه ماهه سوم 1401 رگولاتوری در حالی منتشر شده است که همانند گزارش‌های پیشین، تعداد مشترکان پهن‌باند سیار در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل روندی افزایشی داشته است.
نکته مشترک این گزارش با گزارش‌های قبلی هم شیب کند صعود اینترنت ثابت در سراسر کشور است. این موضوع سال‌هاست که در کشور ما تکرار می شود و مردم عمده کارهای خود را با اینترنت سیار انجام می‌دهند. در کشورهای دیگر، موضوع معکوس است. یعنی اکثریت مردم از اینترنت ثابت استفاده می‌کنند که نتیجه توسعه‌یافتگی شبکه پهن‌باند ثابت در این کشورهاست.
در این کشورها عموما اینترنت سیار گران است و صرفا برای کارهای ضروری از آن استفاده می‌شود. در صورتی که شبکه فیبر نوری در ایران توسعه یابد و بنا بر وعده وزیر راه‌اندازی 20 میلیون پورت فیبر نوری تا پایان 1404 محقق شود، می‌توان انتظار داشت که مردم به تدریج به سمت اینترنت ثابت هدایت شوند. سال گذشته و در تاریخ 25 بهمن 1400 پروژه فیبر نوری کلید خورد، اما آمارها یک روند منطقی از رشد آن را نشان نمی دهد.

   رشد ناچیز اینترنت ثابت
گزارش پاییز 1400 نشان می‌دهد که در آن زمان تعداد مشترکان پهن‌باند سیار نزدیک به 92 میلیون مشترک بوده است. با این حال، آخرین گزارش رگولاتوری(پاییز 1401) حاکی از این است که 102 میلیون و 373 هزار و 651 هزار مشترک از سرویس اینترنت همراه بهره می‌برند. تفاضل این دو عدد نشان می دهد که طی یک سال، تعداد 10 میلیون و 529 هزار و 370 مشترک به مشترکان پهن‌باند سیار اضافه شده است. به عبارت دیگر، مقایسه این دو عدد رشد 11.46 درصدی مشترکان اینترنت سیار طی یک سال را نشان می‌دهد. با این حال، آمار اینترنت ثابت چندان امیدوار کننده نیست. چراکه در پاییز 1400 تعداد مشترکان پهن‌باند ثابت 10 میلیون و 895 هزار و 759 مشترک بوده است و پس از یک سال(پاییز 1401) این عدد به 11 میلیون و 80 هزار و 461 مشترک رسیده است. یعنی طی یک سال، تنها 184 هزار و 702 مشترک به تعداد مشترکان اینترنت ثابت اضافه شده است که به معنای افزایش 1.7 درصدی مشترکان پهن‌باند ثابت است.

   سرعت کاربران

گزارش پاییز 1401 سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد بیشترین سرعتی که کاربران اینترنت ثابت در کشور دریافت می‌کنند بین ۲ تا ۱۰ مگابیت بر ثانیه است. اما تعداد مشترکانی که از این سرعت بهره می‌برند کمی بیشتر از 4 میلیون مشترک است. با این حال، ۳ میلیون مشترک به سرعت ۱۰ تا ۲۰ مگابیت بر ثانیه دسترسی دارند و کاربرانی که از سرعت‌های بیشتر از این بهره می‌برند، درمجموع جمعیتی ۱.۵ میلیون نفری را تشکیل می‌دهند.

   سهم اپراتورها از بازار
یکی از شاخص‌های جالب گزارش پاییز 1401 سهم بازار اپراتورها از مصرف دیتای اینترنت است.
در حالی که همراه اول 50 درصد از تعداد سایت های فیزیکی فعال شبکه 4G تلفن همراه را در اختیار دارد، اما سهم بازار این اپراتور از مصرف دیتای اینترنت 40 درصد است. ایرانسل اما با در اختیار داشتن 44 درصد از سایت‌های فیزیکی فعال شبکه 4G تلفن همراه، توانسته 53 درصد از سهم بازار مصرف دیتای اینترنت را در اختیار بگیرد.
بر اساس این گزارش، رایتل هم با برخورداری از 6 درصد از سایت‌های فیزیکی فعال شبکه 4G سهم 7 درصدی از بازار مصرف دیتای اینترنت را به خود اختصاص داده است.

   شاخص کیفیت شبکه سیار
در این بخش از گزارش شاخص‌های 3 اپراتور اصلی کشور با یکدیگر مقایسه شده است. سرعت انتقال داده مشترکان در نسل چهارم برای هر 3 اپراتور تقریبا به یک میزان گزارش شده و بین 15 تا 20 مگابیت بر ثانیه بوده است.
اما در بین 3 اپراتور، رایتل بیش از 2 اپراتور دیگر با قطعی سرویس داده 4G مواجه بوده است. درواقع میزان قطعی سرویس داده 4G برای رایتل بیش از 0.4 درصد، برای همراه اول حدود 0.25 درصد و برای ایرانسل کمتر از 0.2 درصد بوده است.
همچنین همراه اول با 99.8 درصد بیشترین میزان برقراری موفقیت‌آمیز سرویس داده 4G را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، ایرانسل نزدیک به 99.6 درصد و رایتل هم نزدیک به 99.4 درصد در برقراری سرویس داده 4G موفق بوده‌اند.

   نسبت دیتای ثابت و سیار

اگرچه تعداد مشترکان پهن‌باند سیار بسیار بیشتر از مشترکان پهن‌باند ثابت است، اما میزان مصرف دیتای پهن‌باند سیار و ثابت فاصله زیادی از هم ندارند. گزارش پاییز 1401 رگولاتوری نشان می‌دهد که اپراتورهای ثابت سهم 44 درصدی مصرف دیتای اینترنت را از آن خود کرده‌اند و اپراتورهای همراه 56 درصد از این میزان را به خود اختصاص داده‌اند. احتمالا یکی از دلایل این اتفاق، ارزان‌تر بودن اینترنت ثابت در مقایسه با اینترنت سیار پس از حذف بسته‌های با حجم بالا از سوی اپراتورهاست. همچنین یکی از شاخص‌های گزارش‌های پیشین سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی میزان مصرف دیتا بود. با این حال، گزارش پاییز 1401 اشاره‌ای به این شاخص نکرده است و این در حالی است که افزایش مصرف دیتا یکی از عوامل توسعه‌یافتگی محسوب می شود.
گزارش تابستان 1401 نشان می‌دهد که مصرف دیتای اینترنت همراه در مقایسه با بهار 1401 افزایشی معادل 2.3 درصد را تجربه کرده است. اما اختلالات، محدودیت‌ها و قطعی اینترنت طی پاییز 1401 احتمالا مصرف دیتای پهن‌باند سیار را با چالش مواجه کرده است. این موضوع، اپراتورها را هم با مشکل مواجه کرد، به طوری که مدیرعامل یکی از اپراتورها از افت ۱۴ درصدی درآمد این اپراتور به دلیل کاهش مصرف ترافیک بین‌الملل خبر داده بود.