گزارش
متر به متر خانه‌دار شدن
شهرداری تهران عرضه متری مسکن در بورس را برای خانه‌دار شدن شهروندان به جریان انداخته است
مهدی اسماعیل‌پور- روزنامه‌نگار
فروش متری مسکن در بورس با هدف حمایت از قشر ضعیف و خانه‌دار شدن شهروندان تهرانی که فاقد مسکن هستند و همچنین کمک به اقتصاد کشور و کاهش نقدینگی در جامعه، پس از اخذ مجوز‌های لازم و قانونی اجرا خواهد شد. در بحث ساخت و تولید مسکن مشکلی در زمینه مصالح و مواداولیه، سازنده و نیروی کار متخصص وجود ندارد. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران نیز بر چنین مسئله‌ای صحه گذاشته و می‌گوید: «همه‌‌چیز در داخل کشور فراهم و مهیاست و با رونق گرفتن صنعت ساختمان‌سازی، علاوه بر حل مشکل کمبود مسکن، به میزان قابل‌توجهی اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شده و اقتصاد و صنعت کشور رونق می‌گیرد.» به‌گفته مهدی هدایت از طرف دیگر با توجه به محدودیت‌های مالی دولت برای پرداخت تسهیلات، باید به‌دنبال مدل‌های نوین برای تامین مالی پروژه‌های مسکن در کشور باشیم. زمانی که به بحث ساخت مسکن اشاره می‌شود، برخی‌ها با ارائه آمار خانه‌های خالی شهر تهران این موضوع را نقد می‌کنند. این درشرایطی است که خانه‌های خالی اغلب در مناطق و محله‌های برخوردار شمال شهر واقع شده‌اند و نگاه سرمایه‌داری به آنها وجود دارد. هدایت معتقد است باید به‌دنبال خانه‌های استطاعت‌پذیر برای مستأجران بود. طبق آمارها حدود 51درصد تهرانی‌ها مستأجر هستند؛ از طرف دیگر طبق پژوهش‌های صورت گرفته در بحث سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، طلا و دلار، مسکن بیشترین تورم و بازدهی را داشته است. از سوی دیگر، هجوم نقدینگی‌های سرگردان به بخش‌های مختلف ازجمله دلار، باعث آشفتگی و ایجاد بحران در این بازار‌ها شده است؛ به همین‌خاطر شهرداری تهران یکی دیگر از اهداف و کارکرد‌های طرح فروش متری مسکن در بورس را کمک به اقتصاد کشور از طریق کشاندن سرمایه‌های خرد سرگردان به بخش مسکن عنوان کرده است.
مدلی که بخش خصوصی و دولتی هم می‌توانند اجرا کنند
هدایت با اشاره به مشکلاتی که طی این سال‌ها در بحث طرح‌های پیش‌فروش مسکن برای مردم پیش آمده و باعث شده تا کمتر کسی حاضر به پذیرفتن ریسک پیش‌خرید خانه‌های درحال ساخت چه در بخش خصوصی و چه دولتی باشد، می‌گوید در طرح جدید و پیشنهادی این مشکل حل شده است. او در توضیحات تکمیلی خود ادامه می‌دهد: «واقعیت این است که با توجه به برخی اتفاقات رخ داده و تجربیات کسب شده، مردم در بحث پیش‌خرید مسکن، دیگر نه به سازندگان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و نه حتی به تعاونی‌ها و شرکت‌های دولتی اعتماد چندانی ندارند. در این شرایط عرضه مسکن از طریق بورس، با توجه به ضمانت و پشتوانه‌ای که دارد، با استقبال شهروندان مواجه خواهد شد و آنها می‌توانند با خرده‌سرمایه‌های خودشان به‌صورت متری از طریق بورس، خانه خریداری کنند و ضمن حفظ ارزش پول و سرمایه‌شان در مقابل تورم، در یک بازه زمانی مناسب صاحب خانه شوند. در ادامه با اجرای موفقیت‌آمیز این طرح توسط شهرداری تهران، علاوه بر مسکن‌های در دست ساخت توسط مدیریت شهری، در آینده سازندگان بخش خصوصی مسکن هم می‌توانند با پیروی از مدل فروش متری مسکن در بورس، سرمایه لازم برای اجرای پروژه خودشان را جذب کنند.»
به هرحال پروژه‌های ساختمانی زیادی در شهر تهران وجود دارد که با وجود اخذ پروانه ساخت، به‌دلیل کمبود منابع مالی اجرا نشده و معطل مانده‌اند. با توجه به اینکه بورس برای عرضه، تمام تضمین‌های لازم را از سازنده دریافت می‌کند و با نظارت کامل و به میزان پیشرفت ساخت مسکن منابع مالی را تزریق می‌کند، شهروندان هم با خیال راحت می‌توانند پروژه‌های مسکن عرضه شده توسط بخش خصوصی را هم به‌صورت متری از طریق بورس خریداری کنند. در واقع این طرح نوین تامین مالی پروژه‌های مسکن که شهرداری تهران پس از اخذ مجوز‌های لازم اجرا خواهد کرد، در آینده می‌تواند به‌صورت متنوع‌تر و فراگیر‌تر توسط سایر بخش‌ها نیز اجرا شود.
نظارت برای جلوگیری از دلال‌بازی
عده‌ای نسبت به طرح پیشنهادی شهرداری تهران برای عرضه متری مسکن، انتقاداتی را وارد می‌کنند و عنوان«ناشدنی» برای آن به‌کار می‌برند. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اما تأکید می‌کند که این طرح با تکیه بر تجربیات گذشته و مطالعات انجام‌شده روی نمونه‌های موفقی است که در دیگر کشورها قرار است اجرا شود: «با کارشناسی‌های لازم صورت گرفته و پیش‌بینی‌های انجام شده، به موفقیت مدل پیشنهادی عرضه مسکن کاملا خوش‌بین هستیم. مدل جدید فروش متری مسکن در بورس، نسبت به مدل و تجربه قبلی تغییرات و حذف و اضافه‌هایی دارد؛ حتی برای اینکه در آینده بتوانیم جلوی دلال‌بازی‌های احتمالی در بازار فروش متری مسکن را بگیریم، ابزارها و سازوکارهایی را درنظر گرفته و تعریف کرده‌ایم که به جای دلال‌ها، کالای عرضه شده به‌دست گروه هدف و مصرف‌کنندگان واقعی برسد.»
خانه‌دار شدن در 5 تا 10 سال به جای 67 سال
خانه‌دارشدن به‌ویژه با شیب تندی که قیمت مسکن طی سال‌ها و حتی ماه‌های اخیر پیدا کرده است، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مردم و به‌ویژه قشر جوان تبدیل شده است. با توجه به این موضوع، مدیریت جدید شهر تهران برای برداشتن و سبک کردن بار مسکن از روی دوش مردم، به کمک دولت آمده است تا با همکاری و مشارکت بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف دولتی، دست‌کم بخشی از مشکلات حوزه مسکن تهرانی‌ها را برطرف کند. یکی از برنامه‌هایی که اخیرا از سوی شهرداری تهران ارائه شده، طرح خرید و فروش متری مسکن در بورس، طبق شرایط خرید سهام زمین متری است. اهمیت اجرای این طرح، از این جهت است که اغلب افراد، سرمایه لازم برای خرید یک واحد کامل آپارتمان را ندارند، اما در این طرح، تدبیری اتخاذ شده است که افراد با هر خرده سرمایه خودشان هم بتوانند چندمتر خانه خریداری کنند. به این ترتیب، علاوه بر اینکه می‌توانند سرمایه‌گذاری مناسبی داشته باشند و سود حاصل از آن را دریافت کنند، می‌توانند در یک بازه زمانی چندساله صاحبخانه شوند. سرمایه‌های راکد افراد هم به جای اینکه سمت سکه و دلار برود، به بازار مسکن تزریق می‌شود تا این بخش با سرعت و شتاب بیشتری از رکود چندین‌ساله خارج شود. البته لایحه این طرح فعلا در شورای اسلامی شهر تهران است و پس از اخذ مصوبات قانونی و انجام مقدمات کار، اجرا خواهد شد.
علیرضا زاکانی، شهردار تهران هم تأکید می‌کند که فروش متری مسکن به مردم کمک می‌کند تا علاوه بر حفظ ارزش پول و سرمایه‌های خرد خودشان در مقابل تورم، در بازه زمانی کوتاه‌تری صاحب خانه شده و از اجازه نشینی خلاص شوند: «مردم برای اینکه ارزش پولشان در مقابل تورم حفظ شود، سراغ خرید چیز‌هایی مانند سکه، طلا، ملک و ارز می‌روند. آمار سال‌های گذشته نشان می‌دهد که شیب قیمتی مسکن نسبت به ارز و سکه و... بیشتر است و در این بازار ارزش پول مردم حفظ شده و افزایش پیدا می‌کند. موضوع اینجاست که کسی به اندازه خرید 70، 80و 100متر آپارتمان، پول و توان مالی ندارد. فرد از یک آپارتمان 100متری ابتدا 10متر آن را خریداری می‌کند، سال بعد 10یا 20متر دیگر را می‌خرد. به‌عبارت دیگر ممکن است با این فرایند یک شخص در یک بازه زمانی 5تا 10ساله صاحب خانه شود.» به‌گفته او، طبق محاسبات انجام شده، حدود 67سال طول می‌کشد تا یک کارمند بتواند حقوقش را جمع کند و خانه بخرد. همچنین 51درصد از مردم اجاره‌نشین هستند که ماهانه به‌طور متوسط 65درصد حقوق‌شان را بابت اجاره خانه پرداخت می‌کنند. زاکانی از این مسئله و مشکل با عبارت «ظلم است» یاد می‌کند و می‌گوید: «ما به‌عنوان مسئولان کشور و نوکر مردم باید مداخله کرده و سوداگری در بازار مسکن را جمع کنیم. حالا راه‌حل آن چیست؟ راه‌حل این است که شهرداری‌ها پای کار بیایند. ما با آقای رستم قاسمی، روحشان شاد و خدا رحمت‌شان کند، تفاهمنامه نوشتیم و اخیرا هم در 2نوبت با مهندس بذرپاش صحبت کردیم تا دست به دست هم بدهیم و مسیری را برویم که این بار را از روی دوش مردمی که کمرشان درحال شکسته شدن است، برداریم.»
خرید متری مسکن از طریق بورس و اپلیکیشن و سامانه‌هایی که بخش زیادی از آنها طراحی شده و از آنها رونمایی می‌شود، صورت می‌گیرد. اینطور که شهردار اعلام می‌کند سامانه و نرم‌افزار آماده است، اما این کار مقدماتی دارد که باید با سازمان بورس هماهنگ شود و ابتدا لازم است که مسیر پیوستگی با بازار سرمایه برقرار شود که این بخش خارج از عهده شهرداری تهران است. زاکانی اضافه می‌کند: «در این طرح شرایطی ایجاد می‌شود که پول مردم سقوط نکند و مثل یخ آب نشود و بتوانند سرمایه‌گذاری کرده و روی پول خودشان حساب کنند؛ یعنی وقتی قیمت ملک بالا می‌رود، قیمت آن چند متر خانه‌ای هم که دارند، بالا برود و برایشان ذخیره شود؛ لذا پول خرد مردم وارد این بازار می‌شود و ارزش پیدا می‌کند و دیگر این پول تبدیل به سکه و دلار نمی‌شود.»
