کارگران با چقدر خانه‌دار می‌شوند

احمدمیرخدایی | روزنامه‌نگار 

با آغاز طرح مسکن کارگری در کشور با مشارکت صنایع و کارخانه‌ها، این سؤال مطرح می‌شود که آیا با این طرح می‌توان بخش کوچکی از جامعه 15میلیونی کارگری را خانه‌دار کرد؟ به گزارش همشهری، مسکن کارگری یکی از اجزای نهضت ملی مسکن بود که در سال‌های گذشته توجه چندانی به آن نشد و اکنون با جدیت بیشتری دولت برای اجرای آن آستین بالا زده است. نکته قابل‌توجه، نحوه تأمین مالی مسکن کارگری و سهم کارگران از تأمین هزینه ساخت است؛ موضوعی که در نهضت ملی مسکن باوجود تمهیدات ویژه در قرارداد پروژه‌ها، به پاشنه‌آشیل طرح تبدیل شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد هزینه ساخت یک مترمربع زیربنای مسکونی در طرح نهضت ملی مسکن، به‌دلیل همکاری نکردن بانک‌ها، طولانی‌شدن فرآیند ساخت و فرصت‌سوزی در اجرای پروژه‌ها، از محدوده 4.5میلیون تومان ابتدای طرح به بالای 11میلیون تومان در پایان سال گذشته و بیش از 16 میلیون تومان در شرایط فعلی رسیده و بسیاری از متقاضیان از تأمین آورده نقدی ناتوان شده‌اند. تکرار این موضوع به‌راحتی می‌تواند مسکن کارگری را از دور خارج کند.

   برآورد هزینه ساخت مسکن
مسئولان دولتی اعلام کرده‌اند هزینه ساخت یک مترمربع زیربنای مسکونی در پروژه‌های نهضت ملی مسکن تا پایان سال گذشته 11میلیون تومان بوده است. البته این هزینه مربوط به واحدهایی است که عملیات اجرایی آنها قبلا آغاز شده و برای واحدهای جدید و روی خاک، باید تورم نهاده‌های ساختمانی و هزینه ساخت را لحاظ کرد. برای محاسبه هزینه ساخت واحدهای جدید، در خوش‌بینانه‌ترین حالت باید افزایش قیمت نهاده‌های ساختمانی در معادلات لحاظ شود که در این صورت، با توجه به تورم حدود 50درصدی اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران در بهار امسال، میانگین هزینه ساخت یک مترمربع به حدود 16.5تا 18میلیون تومان خواهد رسید.

    جزئیات مسکن کارگری
اخیرا ساخت ۹۴ هزار واحد مسکن کارگری در کشور شروع شده است. به‌گفته وزیر کار، در تفاهمنامه‌های مسکن کارگری مقرر شده است کارفرمایان حداقل ۲۰ درصد در این طرح سرمایه‌گذاری کنند. ازآنجا ‌که طرح مسکن کارگری یکی از زیرمجموعه‌های نهضت ملی مسکن است، از تسهیلات 650میلیون تومانی نهضت ملی برخوردار است و کارگران باید مابه‌التفاوت سهم کارفرمایان و تسهیلات با هزینه واقعی ساخت را بپردازند. براساس آخرین برآوردها، هزینه ساخت یک مترمربع زیربنای مسکونی جدید با قیمت نهاده‌های ساختمانی و بدون لحاظ تورم دوره ساخت، 16.5تا 18میلیون تومان برآورد می‌شود و برای یک آپارتمان 100متری به قیمت روز تقریبا باید 1.7میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شود. اگر حدود 340میلیون تومان از این مبلغ (معادل 20درصد) از سوی کارفرمایان تأمین شود و 650میلیون تومان تسهیلات نیز با وفای به عهد بانک‌ها به پروژه اختصاص یابد، حداقل آورده نقدی موردنیاز حدود 710میلیون تومان خواهد بود که باید در یک بازه زمانی 2 تا 3ساله توسط متقاضیان واریز شود. طبق محاسبات، فارغ از دوره‌های واریز آورده نقدی، متقاضیان باید در بازه زمانی 24تا 36ماهه ساخت واحدها، ماهانه بین 20تا 30میلیون تومان برای واریز آورده نقدی مسکن کارگری کنار بگذارند. جدای از این مبالغ، فرآیند تسویه سهم 20درصدی کارفرمایان با کارگران نیز مشخص نیست.

هزینه ساخت مسکن توسط بخش خصوصی
در مقابل اظهارات دولتی‌ها در مورد هزینه احداث مسکن، سازندگان بخش خصوصی ارقام به‌مراتب بالاتری را اعلام می‌کنند. به‌عنوان نمونه، فرشید پورحاجت، دبیر کانون انبوه‌سازان کشور به‌تازگی هزینه 30میلیون تومان (بدون احتساب هزینه زمین) متشکل از 25میلیون هزینه ساخت و 5میلیون تومان هزینه خدمات دستگاه‌های دولتی و عمومی را اعلام کرده که 130درصد بالاتر از هزینه اعلامی از سوی مسئولان است. براساس محاسبات سازندگان بخش خصوصی برای احداث مسکن با رعایت استانداردهای پایه و مقررات ملی ساختمان، هزینه ساخت یک واحد آپارتمان 100متری بدون احتساب قیمت زمین به محدوده 2.5تا 3میلیارد تومان می‌رسد.