گزارش
حرکت برقی در تهران
پایتخت ایران همگام با بسیاری از شهرهای پیشرفته دنیا در مسیر توسعه خودروها و حمل‌ونقل همگانی برقی پاک قرار گرفته است
زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
ترافیک و آلودگی هوا گریبانگیر بسیاری از شهرهای دنیا شده است؛ 2معضلی که فقط مختص تهران و دیگر کلانشهرهای ایران نیست. در این میان، دولت‌ها و مدیران کشورها و شهرهایی توانسته‌اند تا حد زیادی این دو مشکل را کمرنگ کنند که 2اقدام ویژه را در دستور کار قرار داده‌اند؛ افزایش میزان ناوگان حمل‌ونقل همگانی و استفاده هرچه بیشتر از خودروهایی با فناوری‌های نوین، سوخت پاک مثل خودروهای برقی و هیبریدی. البته که هوشمندسازی و توسعه خدمات الکترونیک هم بدون‌شک، دیگر راه‌حل اساسی خلاص‌شدن شهرها از مشکلات ترافیکی و آلودگی هواست؛ اما واقعیت نشان می‌دهد که حالا‌حالاها نمی‌توان انتظار ترددهای بسیار پایین را در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها داشت. خودروها، جزء جداناپذیری از سبک زندگی امروزه شده‌اند و این فناوری‌ها هستند که به داد بشر می‌رسند. پس شهرهایی که بتوانند تعداد وسایل نقلیه‌ای را که منبع انرژی‌‌شان پاک است جایگزین خودروهای بنزینی کنند، موفق‌تر در این راه لقب می‌گیرند؛ شهرهایی که برای مردم، سکونت‌پذیرتر هستند.
با وجود همه اینها، تمام کشورها و شهرها در استفاده از وسایل نقلیه پاک و برقی در ابتدای مسیر قرار دارند؛ حتی شهرهایی که طی سال‌های اخیر بر قله رده‌بندی سکونت‌پذیری تکیه زده‌اند. نشان به این نشان که اگرچه اشتوتگارت آلمان، چند‌سالی می‌شود جزو برترین شهرها از نظر استرس پایین قرار می‌گیرد اما شهردارش اصلی‌ترین چالش را خودروهای گازوئیلی و احتراقی عنوان می‌کند و می‌گوید برای داشتن آسمان پاک، نیازمند بهره‌گیری بیشتر از وسایل نقلیه پاک و برقی هستند؛ موردی که خیلی دیگر از شهرداران دنیا هم اعلام می‌کنند. یکی از چاره‌های تهران در مقابله با آلودگی هوا و ترافیک، توسعه ناوگانی است که از انرژی پاک بر پایه برق استفاده می‌کنند؛ موردی که مدیریت ششم شهر تهران از آن غافل نشده اما برای تحقق برنامه‌هایش نیاز به همراهی سایر دستگاه‌های مسئول دارد. به قولی از قدیم گفته‌اند یک دست صدا ندارد و درست مثل آلودگی هوا که 23دستگاه و نهاد برای کنترل و کاهش این بحران، وظایفی به‌عهده دارند، برای جایگزین‌شدن اتوبوس‌های فرسوده با اتوبوس‌های تمام برقی و موتورسیکلت‌های کاربراتوری با موتورهای برقی، افزایش تعداد تاکسی‌های هیبریدی، دوچرخه‌ها و اسکوتر برقی و حتی راه‌اندازی ال‌آرتی (تراموای برقی) خیلی‌های دیگر باید به کمک شهرداری تهران و تیم‌های دانش‌بنیان کشور بیایند. مقصد اتوبوس‌های تمام برقی کجاست؟
آمار و ارقامی درباره برقی شدن ناوگان اتوبوسرانی تهران
در بیست‌و‌پنجم فروردین امسال، 2دستگاه اتوبوس تمام برقی به‌مدت 3روز «طرح آزمایشی اتوبوس برقی در شهر تهران» را درمسیر میدان جمهوری به میدان بهارستان اجرا کردند.
اولین قدم برای برقی‌کردن ناوگان حمل‌ونقل عمومی، ورود 50دستگاه اتوبوس تمام برقی با مشارکت بخش خصوصی است.
برنامه‌ریزی‌های لازم برای تهیه و به‌کارگیری 50دستگاه اتوبوس برقی به‌منظور فعالیت در خط میدان بهارستان – میدان جمهوری به طول 5/4کیلومتر با مشارکت بخش خصوصی صورت پذیرفته است. مصوبه‌ها و مجوزهای مورد نیاز برای ورود اتوبوس‌های برقی بخش خصوصی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی با همکاری و همراهی اعضای شورای اسلامی شهر تهران و همچنین هیأت دولت محقق و موانع موجود تقریبا برطرف شد. در مجموع صحبت از ورود 900دستگاه اتوبوس برقی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر تهران است. این 900دستگاه قرار است به روش‌های مختلف ازجمله مشارکت بخش خصوصی، اتوبوس‌های واگذار شده توسط دولت و وزارت کشور، شهرداری تهران و... تامین شود.
با توجه به اینکه برای شروع فعالیت اتوبوس‌های برقی چند شرکت و کارخانه و ارگان و نهاد در بحث ورود قطعات، تولید و ساخت، صدور مجوز و پلاک‌کردن اتوبوس‌ها دخیل هستند و مدیریت و برنامه‌ریزی در این زمینه به‌طور کامل و صرفا با شهرداری تهران نیست. پس از گذشت چندسال سرانجام تا قبل از پایان سال‌جاری اتوبوس‌های برقی وارد ناوگان حمل‌ونقل عمومی پایتخت خواهند شد.
300هزار موتور برقی در راهند
شهرداری تهران از حدود 6ماه قبل روی مسئله موتورسیکلت‌ها تمرکز کرده است. شهرداری تهران در فاز اول قرار است 500دستگاه موتورسیکلت کاربراتوری شرکت پست را به موتورسیکلت‌های برقی تبدیل کند که در یکی از شنبه‌های امید و افتخار از این موتورسیکلت‌ها رونمایی خواهد شد. براساس تفاهمنامه‌ای که با بانک قرض‌الحسنه مهر ایرانیان به امضا رسیده است، به‌زودی تسهیلات 30 تا 100میلیونی برای خرید موتورسیکلت‌های برقی در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت. قرار است حدود ۳۰۰ هزار موتورسیکلت برقی به‌صورت تسهیلات به مردم فروخته شود. شهرداری با بانک عامل به نتیجه رسیده تا ۸۰درصد هزینه خرید به‌صورت وام ۴درصدی در اختیار متقاضیان قرار گیرد. تلاش شده تا این موتورسیکلت‌ها از ظرفیت تولید داخلی تأمین شود. با توجه به دریافت تأییدیه‌های سازمان استاندارد، پیش‌بینی می‌شود که از خرداد سال آینده ارائه تسهیلات و تحویل این موتورها آغاز شود. اولویت برای ارائه تسهیلات موتورسیکلت‌هایی است که در شهر کار می‌کنند.
موتورهای شهری باید برقی باشند
یک‌کارشناس حمل‌ونقل شهری در این‌باره می‌گوید: « دلایلی چون مسائل اقتصادی، به‌ویژه در سال‌های اخیر، سبب افزایش تقاضا برای موتورسیکلت شده است و امروز شاهد هستیم از این وسیله در حوزه بار و مسافر و به‌طورکلی کسب‌وکار استفاده می‌شود. وسیله نقلیه‌ای که عمدتاً کاربراتوری است و از این‌رو آلایندگی‌های زیست‌محیطی (آلودگی هوا) و صوتی دارد. به همین دلیل از سوی سیاستگذاران و مدیران شهری، عنصری نامطلوب در شهرها ازجمله تهران، محسوب می‌شود و تردد آن در شهر به یک معضل تبدیل شده است. » سیدسعیدسادات موسوی، می‌افزاید:«برای رفع این مشکل نیاز است تا جنبه‌های مختلف آن مدنظر قرار گیرد. چرا که بسیاری از کسب‌وکارها با این وسیله انجام می‌شود و محدودکردن تردد آن، ممکن است به معیشت شهروندان آسیب بزند. در شرایط ایده‌آل اقتصادی، کاهش سهم تردد موتورسیکلت در معابر، بهترین گزینه است، اما در وضعیت کنونی حاکم در تهران این کار عملی نیست و باید تدبیر دیگری اندیشیده شود. نخستین گام این است که موتورسیکلت به‌عنوان وسیله نقلیه در محیط شهری پذیرفته شود، چرا که پس از آن می‌توان برای کاهش آثار زیست‌محیطی اقدام کرد که قطعاً این امر با برقی‌شدن موتورسیکلت‌ها محقق خواهد شد. زیرا موتورهای برقی از یک‌سو آلایندگی کمتری دارند و از سوی دیگر به‌دلیل سرعت پایین آسیب‌پذیری حداقلی برای راکب و عابران خواهند داشت. در اصطلاح به این موتورها، موتورهای شهری گفته می‌شود.» به گفته موسوی شهرهایی چون لندن دراین‌خصوص تجارب خوبی دارند و موفق شده‌اند با اجرای طرح برقی‌کردن موتورسیکلت‌ها از سال 2010تا2016 حدود 50درصد از میزان آلایندگی‌ها را کاهش دهند و امروزه موتورسیکلت در این شهر به یک وسیله نقلیه محبوب تبدیل شده است. او می‌گوید: «علاوه بر این می‌توان در کنار برقی‌شدن موتورسیکلت‌ها زیرساخت‌هایی مانند خطوط ویژه یا تقاطع‌های امن برای آنها طراحی و تردد با موتورسیکلت‌ها را به‌عنوان یک مد حمل‌ونقلی به رسمیت شناخت.»
گردشگری تک‌نفره برقی
اسکوتر برقی یکی از وسایلی است که می‌تواند در توسعه گردشگری به‌ویژه در مناطق مرکزی به‌خاطر معابر مسطح یا با شیب کم، خیلی به کمک تهران بیاید. استفاده آزمایشی از اسکوترهای برقی تا‌کنون در محور‌هایی چون پارک پردیسان، میرداماد، بلوار کشاورز، خیابان انقلاب و... انجام شده است.
اسکوترهای برقی تا ۲۵کیلومتر بر ساعت سرعت دارند.
ویژگی اسکوترها این است که برقی بوده و شیب تا ۱۵درصد را طی می‌کنند. در مسیرهای جنوب به شمال که شیب زیادی دارد، می‌توان به جای دوچرخه از اسکوتر برقی استفاده کرد. در محدوده بازار تهران که مسیرهای پیاده‌روی زیاد است، می‌توان از اسکوتر برقی اشتراکی استفاده کرد.
شهروندان می‌توانند با مراجعه به سایت myroro.ir و دانلود و نصب اپلیکیشن در سایت مورد نظر، ثبت‌نام را انجام دهند که پس از احراز هویت آنلاین، ثبت‌نام در لحظه انجام و پیامک صادر می‌شود. افراد می‌توانند محل قرارگیری اسکوترها را در صفحه نقشه تلفن همراه خود مشاهده کنند و با انتخاب دستگاه، قفل اسکوتر را با کد QR باز کنند. محدودیت زمان استفاده از دستگاه‌ها وجود ندارد. استفاده از اسکوترهای برقی برای مسیرهای کوتاه از لحاظ اقتصادی به‌صرفه است. روزانه در تهران ۲۰میلیون جابه‌جایی به ثبت می‌رسد که درصد قابل‌توجهی از این جابه‌جایی‌ها کمتر از 5کیلومتر است. آیین‌نامه اسکوترهای برقی در حال تدوین است. در این آیین‌نامه نوع اسکوتر، شاخص‌ها، مسیرها و... تعیین می‌شود و پس از آن درصورت موافقت پلیس این آیین‌نامه در سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تصویب می‌شود و بعد از تصویب نسبت به فراخوان شرکت‌ها براساس الزاماتی که در آیین‌نامه مشخص شده، اقدام می‌شود. تردد با اسکوترهای برقی اشتراکی حدود 80درصد ارزان‌تر از خودروهای سواری تمام می‌شود. اسکوترهای اشتراکی برقی به‌عنوان وسیله حمل‌ونقلی نوین، به‌زودی وارد چرخه حمل‌ونقل می‌شود. اسکوترهای برقی در پارک لاله و اراضی عباس‌‌آباد واقع در منطقه6 شهرداری تهران و بوستان پلیس در منطقه4 شهرداری تهران شروع به فعالیت کرده‌اند و شهروندان می‌توانند برای آموزش و تجربه این مد حمل‌ونقلی، به این بوستان‌ها مراجعه کنند. خانه اسکوتر بوستان پلیس به‌عنوان یکی از مراکز پایلوت در تهران از ساعت ۱۲ تا ۲۱ به شهروندان خدمات ارائه می‌دهد. این سازمان درنظر دارد طی ماه‌های آتی استفاده از اسکوتر را در سایر بوستان‌های شهر تهران نیز گسترش داده و پس از یک دوره آزمایشی، این مد حمل‌ونقلی پاک را هم وارد چرخه حمل‌ونقل درون‌‌شهری کند. دسترسی سریع و کاربری آسان و بی‌نیازی به گواهینامه برای راندن از دیگر مزایای استفاده از اسکوترهای اشتراکی است. استفاده از اسکوترهای برقی اشتراکی فعلا در مرحله تعیین دستورالعمل صدور پروانه فعالیت شرکت‌های اسکوتر برقی اشتراکی است که تقریبا تکمیل شده و در انتظار اعلام نظر پلیس راهور است. پس از این مرحله، اسکوترهای برقی اشتراکی می‌توانند با دریافت مجوز و کسب استاندارد‌های لازم مانند دوچرخه‌های اشتراکی در سطح شهر خدمات‌رسانی کنند. اسکوترهای برقی از طریق یک چیپ هوشمند که به جی‌پی‌اس نیز متصل است، قفل و باز می‌شوند و کاربران می‌توانند با کمک اپلیکیشن مخصوص، آن را در محدوده زندگی و کار خود یافته و با پرداخت آنلاین کرایه استفاده کنند. اسکوترهای برقی اغلب قیمتی بین 10 تا 20میلیون تومان دارند.
دوچرخه
توسعه دوچرخه‌سواری به‌عنوان یکی از مدهای حمل‌ونقل پاک مورد توجه شهرداری تهران قراردارد. این وسط شهرداری روی به‌کارگیری دوچرخه برقی هم تمرکز دارد. سهم دوچرخه‌سواری در حمل‌ونقل عمومی شهر تهران حدود 6هزارم درصد است. یکی از مشکلات دوچرخه برقی قیمت بالای آن است. دوچرخه اشتراکی قرار است در آینده نزدیک با شیوه مدل جدید به سطح شهر برگردد و شهرداری تهران به‌دنبال انعقاد قرارداد جدید در این زمینه است. اصلاح مسیرهای ویژه دوچرخه‌سواری در دستور کار شهرداری تهران قراردارد. توسعه شبکه دوچرخه‌سواری پایتخت براساس میزان تقاضا صورت می‌گیرد.
