فرصت‌های خطرناک پیش‌روی شغل‌های خانوادگی

سیدمهدی سیدی- روزنامه‌نگار

در این متن، منظور از شغل‌های خانوادگی، همان کسب‌وکارهای فامیلی است. همیشه در طول تاریخ - چه در ایران و چه هرجای دنیا - اینگونه بوده است که مردم به مشارکت خانوادگی در اقتصاد علاقه‌مند بوده و با اشتیاق تمام در همراهی با خویشاوندان دست به‌کار راه‌اندازی شغل‌های مختلف شده‌اند. امروز سردر بسیاری از مغازه‌ها عبارت «حاج... و پسران» نقش بسته و در عرصه جهانی نیز برخی شرکت‌های بزرگ و برندهای معروف جهانی (نشان تجاری) نیز - با قدمتی بیش از یک قرن - خانوادگی اداره می‌شوند.
اما به چند دلیل، امکان راه‌اندازی کسب‌وکارهای خانوادگی ساده‌تر از سایر مشارکت‌هاست. ازجمله آنکه‌ افراد خانواده بیش از هر فرد غریبه‌ای به خویشان خود «اعتماد» دارند و با شناخت خوبی که از هم دارند می‌توانند ضعف‌های هم را تحمل کنند و کمتر دچار سوء‌تفاهم بشوند. همزمان در مشارکت‌های خانوادگی، «اخلاق» و «ایثار» به نحو مطلوب‌تری رعایت می‌شود و تاب‌آوری شرکا برای استفاده دیرتر از سود شرکت، بالاتر است. اما همه این فرصت‌ها می‌تواند درصورت خیالبافی خام به پاشنه آشیل شغل‌های خانوادگی تبدیل شده تا جایی‌که نه‌تنها شراکت اقتصادی را منهدم کند بلکه باعث شود ارتباطات چندین خانواده، گسسته شده و برادران و خواهران و دایی‌ها و عموهایی را به نفرت از هم بکشاند. پس لازم است هرکدام از اهالی فامیل که می‌خواهند به‌صورت مشترک در شغلی سرمایه‌گذاری کنند به این موارد دقت کنند:
- هرگز احساسی تصمیم نگیرند و هر وقت در حاشیه یک مهمانی فامیلی به یک ایده جذاب اقتصادی رسیدند برای ثبت شرکت یا راه‌اندازی مغازه عجله نکنند؛ ایده را چند روزی در آب نمک بخوابانند و جنبه‌های مختلف آن را به دقت بررسی کرده و پس از آنکه با مطالعات بالینی و مشاهدات میدانی مطمئن شدند که شانس موفقیت از هفتاد، هشتاد درصد بالاتر است وارد مرحله بعدی شوند.
- به تداخل نقش‌ها دقت کنند تا مبادا مناسبات اقتصادی آنان در محیط خانواده و فامیل جایگزین مناسبات سببی و نسبی شود؛ آنچنان که امروز بعضی زن و شوهرها که با هم شراکت اقتصادی دارند در محیط خانواده هم به جای آنکه همدم و مونس یکدیگر باشند به شریک و رقیب اقتصادی دیگری تبدیل شده و تاجرانه برای هم چرتکه می‌اندازند.
- پرهیز از رودربایستی و کنار گذاشتن تعارفات مرسوم فامیلی؛ به هرتقدیر هر نوع فعالیت اقتصادی نیازمند جدیت، نظم و حسابداری شفاف است. مبادا که با تعارفات مرسوم، حساب و کتاب مشترک را به ابهام بیندازند و با تقویت سوءتفاهم‌ها حریم همدیگر را بدرند. خلاصه آنکه از قدیم گفته‌اند حساب حساب است، کاکا برادر!